مسکن اجتماعی راه مهار مهاجرت از روستا
۳ آبان ۱۳۹۶
یکی از برنامه های وزیر راه و شهرسازی که در جلسه رای اعتماد هم در صحن علنی مجلس مطرح شد، اجرای مسکن اجتماعی بود که اعلام شد پس از اتمام پروژه مسکن مهر این پروژه برای تامین مسکن اقشار کم درآمد کشور به اجرا می رسد.
یکی از برنامه های وزیر راه و شهرسازی که در جلسه رای اعتماد هم در صحن علنی مجلس مطرح شد، اجرای مسکن اجتماعی بود که اعلام شد پس از اتمام پروژه مسکن مهر این پروژه برای تامین مسکن اقشار کم درآمد کشور به اجرا می رسد.هر چند که وجود مشکلات متعدد در ساخت مسکن مهر از جمله تامین منابع مالی منجر به تاخیر در رسیدگی به مسکن اجتماعی شد اما در نهایت چندی پیش این طرح از سوی دولت به تصویب رسید.
طبق مصوبه دولت؛ در صورت وجود متقاضیان از گروه‌های کم‌درآمد برای خرید واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی، به ازای هر واحد مسکونی هفت میلیون تومان کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.از دیگر برنامه های دولت در اجرای مسکن اجتماعی کمک به ساخت مسکن استیجاری،از طریق پرداخت کمک اجاره و وام قرض‌الحسنه است و وزارت راه و شهرسازی مجاز است زمین هایی را در اختیار سازندگانی که اقدام به ساخت مسکن ملکی - استیجاری می‌کنند، قرار دهد و سازندگان موظف هستند که واحدهای استیجاری را حداقل به مدت 10 سال به متقاضیان معرفی شده واگذار کنند.
بنیاد مسکن وکمیته امداد امام خمینی(ره) به‌عنوان دو نهاد متولی تامین مسکن کم‌درآمدها و «مسوول ساماندهی و رسیدگی به وضعیت معیشت محرومان و نیازمندان کشور» برای ساخت ۲۰ هزار واحد مسکن حمایتی در روستاهای کشور تفاهم‌نامه امضا کردند. بر مبنای این تفاهم‌نامه که روز گذشته از سوی مقامات ارشد بنیاد مسکن وکمیته امداد امام خمینی (ره) امضا شد، در حالی برنامه احداث و تکمیل ۲۰ هزار واحد مسکن روستایی در مناطق مختلف کشور به مدت یک سال در دستور کار این دو نهاد قرار گرفت که بنا بر اعلام امضا‌کنندگان، این تفاهم‌نامه به گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی شده است که برای سال دوم وسال‌های بعدی نیز قابلیت تمدید دارد.
تفاهم‌نامه‌ای که روز سه شنبه بین علیرضا تابش رئیس بنیاد مسکن و پرویز فتاح رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) به امضا رسید در سال‌های بعد نیز می‌تواند حداقل در تیراژ فعلی-۲۰ هزار واحد مسکونی- و حتی بیشتر به‌صورت سریالی تمدید شده و ادامه یابد. کارشناسان معتقدند این تفاهم‌نامه در واقع به نوعی اکرانی متفاوت از مسکن اجتماعی محسوب می‌شود؛ طرحی که بر مبنای مصوبه سال گذشته دولت قرار بود امسال در قالب تامین ۱۰۰ هزار واحد مسکونی برای خانوارهای کم‌درآمد شهری نیازمند مسکن اجرا شود و به‌صورت سالانه تا پایان برنامه ششم توسعه نیز ادامه یابد اما تاکنون به دلیل عدم تامین منابع مالی اجرایی نشده است.
سهم خانوارهای روستایی از کل خانوارهای کشور از ۵۷ درصد در سال ۵۵ به ۲۵ درصد در سال ۹۵ رسید؛ اگرچه شتاب کاهش جمعیت روستایی طی ۱۰ سال اخیر کاهش یافته اما روند مهاجرت از روستاها به شهرها همچنان ادامه دارد؛ این طرح به نوعی تلاش برای کمک به مهار مهاجرت ناشی از فقر روستایی و در ادامه احیای مجدد جمعیت روستایی محسوب می‌شود.
به این معنا که از طریق توانمندسازی خانوارهای محروم و تامین نیاز سکونتی آنها، آن دسته از روستاییان محروم و کم‌درآمد که قادر به تامین همزمان هزینه‌های سکونت و معیشت خود در روستا نیستند وبه دنبال کسب درآمد بیشتر به شهرها مهاجرت کرده‌اند، نیز به محل سکونت سابق خود برگردند.
بر اساس متن تفاهم‌نامه‌ای که دیروز به امضای علیرضا تابش و پرویز فتاح روسای بنیاد مسکن و کمیته امداد امام خمینی(ره)رسید، قرار است پنج شکل حمایت مالی و غیرمالی از خانوارهای محروم نیازمند مسکن در روستاهای کشور به عمل آید. براین اساس، در سال جاری، ۶ میلیارد تومان منابع مالی برای پرداخت تسهیلات تا سقف ۴ میلیون تومان به آن دسته از روستاییان محرومی که طی سال‌های اخیر تسهیلات نوسازی مسکن را دریافت کرده‌اند اما به دلیل ضعف بنیه مالی قادر به تکمیل واحد مسکونی در دست ساخت نشده‌اند پرداخت شود، که۳ میلیارد تومان از این منابع از سوی کمیته امداد امام خمینی(ره) و ۳ میلیارد تومان دیگر از سوی بنیاد مسکن تامین خواهد شد.
به گزارش اقتصادنیوز ،همچنین بنیاد مسکن با در نظر گرفتن ۵ میلیارد تومان دیگر منابع، اقدام به پرداخت تسهیلات بلاعوض ۲ میلیون و۵۰۰ هزار تومانی به ۲ هزار خانوار محروم روستایی خواهد کرد که هم اکنون متقاضی دریافت تسهیلات ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومانی نوسازی در روستاها هستند و از سوی کمیته امداد امام خمینی(ره) به‌عنوان خانوار محروم و تحت پوشش این نهاد حمایتی به بنیاد مسکن معرفی می‌شوند.
شکل سوم حمایت از خانوارهای محروم و بی‌مسکن روستایی در قالب این تفاهم‌نامه، حل مشکل ضمانت‌بانکی برای تسهیلات پذیر کردن خانوارهایی است که به دلیل نداشتن ضامن معتبر قادر به دریافت تسهیلات و تامین مسکن خود نیستند؛ بر اساس مفاد تفاهم‌نامه‌ای که دیروز به امضا رسید، کمیته امداد امام خمینی(ره) با همکاری بنیاد مسکن و خیرین مسکن ساز و سایر افراد خیر و کمک‌های مردمی، اقدام به حل مشکل تضمین برای خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد خواهد کرد.
کف و سقف متراژ واحدهای احداثی
بر مبنای متن تفاهم‌نامه، واحدهایی که قرار است در قالب این طرح احداث شوند در متراژ حداقل ۴۰ مترمربع تا زیر ۱۰۰ مترمربع ساخته خواهند شد. بنا بر اعلام علیرضا تابش، رئیس بنیاد مسکن، هدف از طراحی واحدها در متراژ‌های کوچک، به حداقل رساندن هزینه‌های ساخت است؛ به‌طوری که خانوارهای روستایی دیگر نیازی به تامین آورده نقدی نداشته باشند؛ تحقیقات نشان می‌دهد هم‌اکنون میانگین هزینه ساخت هر مترمربع واحد مسکونی روستایی بدون احتساب هزینه تامین زمین حدود ۶۰۰ هزار تومان است؛ به این ترتیب برای ساخت یک واحد مسکونی ۴۰ مترمربعی ۲۴ میلیون تومان موردنیاز است. این در حالی است که با احتساب وام مسکن روستایی ۱۸ میلیون تومانی و مبلغ بلاعوض ۲ میلیون و۵۰۰ هزار تومانی، ۸۵ درصد هزینه ساخت واحد ۴۰ مترمربعی تامین خواهد شد.
رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) دیروز اعلام کرد: سال گذشته حدود ۲۵ هزار خدمت از نظر احداث یا خرید مسکن در شهر و روستا ارائه کردیم و امسال نیز امیدواریم بتوانیم این عدد را بالاتر ببریم، در حقیقت نظام اسلامی می‌تواند افراد نیازمند را صاحب منزل مسکونی کند، اما شرایط اقتصادی نیز سخت است و ما نیز باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که منجر به ثبت روستا و عدم مهاجرت شویم، در حقیقت این طرح برای شهر نیست و امتیازی بوده که برای روستاها قائل شده‌ایم.
به گفته فتاح، مابقی هزینه احداث مسکن در این طرح باید از طریق کمیته امداد، خیرین مسکن‌ساز و خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد تامین شود.رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) ادامه داد: سال گذشته طی امضای تفاهم‌نامه‌ای با بسیج سپاه پاسداران ۴۱۵۰ واحد در روستاهای ۶ استان کشور ساخته شد که طرح موفقی بود و توانستیم از آورده‌ها و توان ساخت بسیج سپاه پاسداران نیز استفاده کنیم.
فتاح در ادامه با اشاره به اینکه یک میلیون و ۶۰۰ هزار خانوار تحت پوشش و مستمری بگیر ماهانه کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند و این تعداد نسبت به سال ۹۵، ۱۰ درصد کاهش داشته است، اظهار کرد: کاهش ۱۰ درصدی جمعیت تحت پوشش کمیته امداد در پی تلاش برای توانمندسازی این خانوارها صورت گرفته است که تامین مسکن یکی از وجوه مهم این توانمندسازی است.رئیس کمیته امداد امام خمینی(ره) همچنین یک توصیه مهم به متولیان بخش مسکن مطرح کرد مبنی بر اینکه لازمه تامین مسکن روستایی و حمایتی، توانمندسازی ساکنان روستاها و کم‌درآمدهاست؛ به‌طوری که بدون توانمندسازی این افراد هر حمایت دیگری فاقد اثربخشی لازم خواهد بود.
حسین وکیلی کارشناس مسکن در همین رابطه گفت: توان خرید مسکن در بین خانوار به سبب رکود اقتصادی کاهش پیدا کرده و متقاضیان به مسکن اجاره ای تمایل دارند، از این رو طرح مذکور حلال بسیاری از مشکلات خواهد بود وی در ادامه تصریح کرد:.
اجرای طرح مسکن اجتماعی گامی مثبت در جهت خانه دار شدن جوانان و اقشار کم درآمد کشور است.وی افزود: برخلاف مسکن مهر در این طرح متقاضی ملزم به پرداخت عمده سرمایه نیست، به همین دلیل بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت.این کارشناس مسکن ضمن تاکید بر اینکه دولت با همکاری بخش خصوصی باید اقدام به انبوه سازی برای اجرای این طرح کند، اظهار داشت: مطالبات بخش خصوصی از طرح مسکن مهر موجب شده تا سرمایه گذاران رغبتی برای ورود به پروژه مسکن اجتماعی نداشته باشند و به همین دلیل روند اجرایی آن به کندی پیشروی می کند.
باید مصمم در اجرا باشیم
مراد علی واهبی کارشناس مسکن و شهرسازی نیز در همین رابطه گفت: دولت عمده سرمایه کشور را در حوزه مسکن بی نتیجه صرف می کند.وی در ادامه عنوان کرد: اگر طرح مسکن اجتماعی مانند مسکن مهر در حومه شهر اجرایی شود به موفقیت چندانی دست پیدا نمی کند.واهبی تصریح کرد: درصورتی که این طرح در مناطق بافت فرسوده اجرا شود علاوه بر استقبال متقاضیان، موجبات رونق بازار مسکن را فراهم کند. این کارشناس شهرسازی اظهار کرد: دولت برای عملیاتی کردن طرح مسکن استیجاری می تواند از صاحبان املاک فرسوده که توان نوسازی ندارند، کمک بخواهد.
