معماری مشهد، گرفتار تقلید و تکرار!
۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۷
نا آگاهی و بی‌دانشی درباره دوره‌های مختلف تاریخی خصوصا معماری خراسان که نقش بسزایی در معماری اصیل ایرانی و اسلامی دارد، ازجمله مواردی است که آثار تازه احداث شده را نیز به مخلوطی از فرهنگ‌های مختلف در یک بنا بدل کرده است و ذوق علاقمندان به معماری اصیل را در این بلبشوی بی‌سلیقگی از سر بی‌دانشی کور کرده است.
فهیمه جوان- شاید روزی این رؤیا به تحقق بپیوندد که معماری دومین کلان‌شهر ایران با تکیه بر نشانه‌های فرهنگی، مذهبی و تاریخی شکل بگیرد. هرچند که امروز برخی با درک نشانه‌هایی از اهمیت فرهنگی و تاریخی شهرمان ترجیح دادند کمی از فضای مدرن و امروزی شهر فاصله بگیرند، اما تا قرار گرفتن در این مسیر راه زیادی مانده است.
نا آگاهی و بی‌دانشی درباره دوره‌های مختلف تاریخی خصوصا معماری خراسان که نقش بسزایی در معماری اصیل ایرانی و اسلامی دارد، ازجمله مواردی است که آثار تازه احداث شده را نیز به مخلوطی از فرهنگ‌های مختلف در یک بنا بدل کرده است و ذوق علاقمندان به معماری اصیل را در این بلبشوی بی‌سلیقگی از سر بی‌دانشی کور کرده است.
در همین راستا همایش نقش خراسان در شکوفایی هنر و معماری ایرانی و اسلامی به منظور آگاهی معرفی و شناساندن ظرفیت‌های خراسان بزرگ در معماری، در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. گفت‌وگوی ما با اساتید و صاحب نظران را در حاشیه برگزاری این همایش بخوانید.
گسست فرهنگی
در خصوص این گسست فرهنگی و هنری ایجاد شده در معماری نوین مشهد، دکتر حسین کوهستانی، دانشیار دانشگاه هنر و معماری، در گفت‌وگو با شهرآرا خاطر نشان کرد: گسستی که امروز در سنت‌های معماری ما اتفاق افتاده و مشهد را از طبیعت معماری خود دور کرده است، از قاجاریه شروع شده و دردوره‌های اخیر تشدید شده است.
وی افزود: متأسفانه در سیستم آموزش هم هیچ اتفاقی مبنی بر تلفیق و به کارگیری معماری سنتی و اسلامی نیفتاده است. معماران جوان، تصور می‌کند هر چیزی که سنتی است، کهنه شده است و باید دور ریخته شود.
هنر معماری سنتی، رو به فراموشی
دکتر کوهستانی با تأکید بر اینکه هنر بخش بزرگی از معماری قدیم ما را تشکیل می‌داده است و بناهای سنتی ما اغلب یک اثر هنری محسوب می‌شدند، خاطر نشان کرد: هیچ‌کس از هنر، زیبایی و آرامش در محیط زندگی بدش نمی‌آید اما شاید وضع موجود متأثر از محدودیت در قدرت خانه‌سازی باشد. امروز شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته‌است که مالکان، دیگر تصمیم‌گیرنده در نحوه ساخت خانه‌هایشان نیستند و اغلب ساکن خانه‌هایی از‌پیش‌ساخته‌شده می‌شوند.
وی افزود: نمی‌توان گفت انبوه‌سازی ساختمان‌های یک شکل و فاقد روح هنری، تماما به دلیل شرایط اقتصادی باشد.
سرعت در ساخت‌وساز و کاهش کیفیت
مهندس علی آدینه، مدیر گروه رشته معماری دانشگاه فردوس مشهد، نیز با بیان اینکه عصر سرعت بر کیفیت هنر و معماری ما تأثیر گذاشته است، گفت: تکنولوژی و سرعت بالای زندگی، مسائل زیادی را تحت تأثیر خود قرار داده است و ما را از معنی‌ها و پیشینه فرهنگی و هنری خود غافل کرده است و باعث شده معماری شهری ما به تقلید گرایش پیدا کند.
وی افزود : امروز تلفیق سنت و مدرنیته در مطالعات کاربردی گم شده است و مطالعات عینا در بنا‌ها تکرار می‌شود. با اینکه مطالعات خیلی گسترده‌تر از گذشته انجام می‌شود اما معماران ما، کاربردی کردن اطلاعات و مطالعات را فراموش کرده‌اند و زندگی در ساختمان‌های امروزی مفاهیم خودش را از دست داده است.
جدایی هنر از معماری
این استاد دانشگاه با اشاره به این نکته که در گذشته هنر از معماری جدا نبود و تزئینات و ساخت بنا، همه با هم یک روح واحد داشتند و عین به عین با هم پیش می‌رفتند، ادامه داد: تمایل به هنر و میل به استفاده از هنر در شکوفایی و تعالی، زمانی بروز پیدا می‌کند که نیاز‌های اولیه انسان برطرف شده باشد. شرایط اقتصادی زندگی امروز، مردم را به سمتی سوق داده است که به وجود یا عدم وجود هنر در ساختمان و شهر محل زندگی‌شان توجهی ندارند. مردم امروز به خانه‌هایشان به عنوان خوابگاه نگاه می‌کنند.
مهندس آدینه با بیان اینکه ویژگی منحصر‌به‌فرد معماری ایرانی، تناسب و همخوانی آن با هنر است، خاطر‌نشان کرد: معمار در همین فضاهای کوچک و خوابگاهی هم می‌تواند طرح هنری خلق کند اما متأسفانه سیستم ساخت‌و‌سازها به دست بساز‌و‌بفروش‌ها افتاده است و باعث شده نمای شهر به شکلی بی‌روح و بی‌هنر در آید. با دخالت بساز‌و‌بفروش‌ها، چهره شهر نابود شده است. همه پلان‌ها تکراری هستند و یک نقشه را برای تمام قطعات زمینی که می‌خرند، پیاده می‌کنند بدون اینکه توجهی به فضا و مکان آن منطقه داشته باشند. شهر مشهد امروز گرفتار تقلید است و گسست بین هنر و معماری به نهایت خودش رسیده است.
هویت گذشته، از چهره شهر پاک شده است
مدیر گروه رشته معماری دانشگاه فردوس مشهد به عدم حفاظت از بناهای قدیمی و تخریب بافت قدیمی شهر نیز اشاره کرد و گفت: امروز چهره شهر با آنچه از معماری آن می‌شناسیم همخوان نیست و هیچ مقاومتی برای حفظ بناهای قدیمی و معماری سنتی شهر رخ نداده است. هنرهای ساختمانی حتی از دوره قاجار نیز تخریب شده است.
دانشجوی معماری باید بتواند در بین ساختمان‌های قدیمی شهر قدم بزند، آن‌ها را با روح خودش لمس کند تا با وجودش آمیخته شود و بتواند آن‌ها را در اتودهای طراحی‌اش پیاده کند، اما چنین چیزهایی در مشهد دیگر وجود ندارد.
نا آگاهی و بی‌دانشی درباره دوره‌های مختلف تاریخی خصوصا معماری خراسان که نقش بسزایی در معماری اصیل ایرانی و اسلامی دارد، ازجمله مواردی است که آثار تازه احداث شده را نیز به مخلوطی از فرهنگ‌های مختلف در یک بنا بدل کرده است و ذوق علاقمندان به معماری اصیل را در این بلبشوی بی‌سلیقگی از سر بی‌دانشی کور کرده است.
در همین راستا همایش نقش خراسان در شکوفایی هنر و معماری ایرانی و اسلامی به منظور آگاهی معرفی و شناساندن ظرفیت‌های خراسان بزرگ در معماری، در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. گفت‌وگوی ما با اساتید و صاحب نظران را در حاشیه برگزاری این همایش بخوانید.
گسست فرهنگی
در خصوص این گسست فرهنگی و هنری ایجاد شده در معماری نوین مشهد، دکتر حسین کوهستانی، دانشیار دانشگاه هنر و معماری، در گفت‌وگو با شهرآرا خاطر نشان کرد: گسستی که امروز در سنت‌های معماری ما اتفاق افتاده و مشهد را از طبیعت معماری خود دور کرده است، از قاجاریه شروع شده و دردوره‌های اخیر تشدید شده است.
وی افزود: متأسفانه در سیستم آموزش هم هیچ اتفاقی مبنی بر تلفیق و به کارگیری معماری سنتی و اسلامی نیفتاده است. معماران جوان، تصور می‌کند هر چیزی که سنتی است، کهنه شده است و باید دور ریخته شود.
هنر معماری سنتی، رو به فراموشی
دکتر کوهستانی با تأکید بر اینکه هنر بخش بزرگی از معماری قدیم ما را تشکیل می‌داده است و بناهای سنتی ما اغلب یک اثر هنری محسوب می‌شدند، خاطر نشان کرد: هیچ‌کس از هنر، زیبایی و آرامش در محیط زندگی بدش نمی‌آید اما شاید وضع موجود متأثر از محدودیت در قدرت خانه‌سازی باشد. امروز شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته‌است که مالکان، دیگر تصمیم‌گیرنده در نحوه ساخت خانه‌هایشان نیستند و اغلب ساکن خانه‌هایی از‌پیش‌ساخته‌شده می‌شوند.
وی افزود: نمی‌توان گفت انبوه‌سازی ساختمان‌های یک شکل و فاقد روح هنری، تماما به دلیل شرایط اقتصادی باشد.
سرعت در ساخت‌وساز و کاهش کیفیت
مهندس علی آدینه، مدیر گروه رشته معماری دانشگاه فردوس مشهد، نیز با بیان اینکه عصر سرعت بر کیفیت هنر و معماری ما تأثیر گذاشته است، گفت: تکنولوژی و سرعت بالای زندگی، مسائل زیادی را تحت تأثیر خود قرار داده است و ما را از معنی‌ها و پیشینه فرهنگی و هنری خود غافل کرده است و باعث شده معماری شهری ما به تقلید گرایش پیدا کند.
وی افزود : امروز تلفیق سنت و مدرنیته در مطالعات کاربردی گم شده است و مطالعات عینا در بنا‌ها تکرار می‌شود. با اینکه مطالعات خیلی گسترده‌تر از گذشته انجام می‌شود اما معماران ما، کاربردی کردن اطلاعات و مطالعات را فراموش کرده‌اند و زندگی در ساختمان‌های امروزی مفاهیم خودش را از دست داده است.
جدایی هنر از معماری
این استاد دانشگاه با اشاره به این نکته که در گذشته هنر از معماری جدا نبود و تزئینات و ساخت بنا، همه با هم یک روح واحد داشتند و عین به عین با هم پیش می‌رفتند، ادامه داد: تمایل به هنر و میل به استفاده از هنر در شکوفایی و تعالی، زمانی بروز پیدا می‌کند که نیاز‌های اولیه انسان برطرف شده باشد. شرایط اقتصادی زندگی امروز، مردم را به سمتی سوق داده است که به وجود یا عدم وجود هنر در ساختمان و شهر محل زندگی‌شان توجهی ندارند. مردم امروز به خانه‌هایشان به عنوان خوابگاه نگاه می‌کنند.
مهندس آدینه با بیان اینکه ویژگی منحصر‌به‌فرد معماری ایرانی، تناسب و همخوانی آن با هنر است، خاطر‌نشان کرد: معمار در همین فضاهای کوچک و خوابگاهی هم می‌تواند طرح هنری خلق کند اما متأسفانه سیستم ساخت‌و‌سازها به دست بساز‌و‌بفروش‌ها افتاده است و باعث شده نمای شهر به شکلی بی‌روح و بی‌هنر در آید. با دخالت بساز‌و‌بفروش‌ها، چهره شهر نابود شده است. همه پلان‌ها تکراری هستند و یک نقشه را برای تمام قطعات زمینی که می‌خرند، پیاده می‌کنند بدون اینکه توجهی به فضا و مکان آن منطقه داشته باشند. شهر مشهد امروز گرفتار تقلید است و گسست بین هنر و معماری به نهایت خودش رسیده است.
هویت گذشته، از چهره شهر پاک شده است
مدیر گروه رشته معماری دانشگاه فردوس مشهد به عدم حفاظت از بناهای قدیمی و تخریب بافت قدیمی شهر نیز اشاره کرد و گفت: امروز چهره شهر با آنچه از معماری آن می‌شناسیم همخوان نیست و هیچ مقاومتی برای حفظ بناهای قدیمی و معماری سنتی شهر رخ نداده است. هنرهای ساختمانی حتی از دوره قاجار نیز تخریب شده است.
دانشجوی معماری باید بتواند در بین ساختمان‌های قدیمی شهر قدم بزند، آن‌ها را با روح خودش لمس کند تا با وجودش آمیخته شود و بتواند آن‌ها را در اتودهای طراحی‌اش پیاده کند، اما چنین چیزهایی در مشهد دیگر وجود ندارد.
