وبلاگ معمار شهر

 هنرآنلاین، کتاب "نمادهای هویتی شهر: پاریس، مادرید، استانبول و کیوتو" تألیف دکتر سعید رضا عاملی، استاد گروه ارتباطات و مطالعات آمریکا، دانشگاه تهران توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد.

در مقدمه این کتاب آمده است، به زعم نویسنده، در کتاب نمادهای هویتی شهر: پاریس، مادرید، استانبول و کیوتو، تجربۀ چهار شهر مهم و بزرگ جهان مورد توجه قرار گرفته که برجستگی این چهار شهر در صیانت از میراث تمدنی و هویتی و قدرت پایدار ولو درآمیختگی با عناصر هویتی جدید شهری است. شهر پاریس معرف تمدن مسیحی و در عین حال نماد جمع کردن متمایز شهر قدیم و جدید پاریس است. شهر مادرید هم معرف تمدن مسیحی است و هم از این مزیت برخوردار است که به لحاظ تجربۀ تمدن اسلامی در دوره‌‌‌‌‌‌ای از تاریخ خود، جلوه‌‌‌‌‌‌ای از همنشینی دو تمدن اسلامی و مسیحی را به نمایش می‌‌‌‌‌‌گذارد. شهر کیوتو معرف تمدن کنفوسیوسی و شهر باهویتی است که نماد و پایتخت فرهنگی ژاپن محسوب می‌‌‌‌‌‌شود درنهایت شهر استانبول به عنوان شهر هزار مسجد و شهری که محل تلاقی دو قاره مهم جهان، آسیا و اروپاست و به نوعی نمادهای هویتی دو حوزه تمدنی را در خود جمع کرده است.

بر این اساس در این کتاب، چهار شهر مذکور به عنوان نمونه‌‌‌‌‌‌ای از شهرهایی که دارای سابقۀ تاریخی و فرهنگی غنی بوده و در طول حیاتشان عملکرد موفقی در حفظ هویت و نمادهای هویتی خود داشته‌‌‌‌‌‌اند، مطالعه می‌‌‌‌‌‌شود.

کتاب "نمادهای هویتی شهر: پاریس، مادرید، استانبول و کیوتو" در پنج فصل تنظیم شده است.

در فصل نخست این کتاب، با عنوان "هویت و نمادهای فرهنگی شهر"، بر مفاهیم هویت شهر، منظر شهر و نمادهای هویتی شهر تمرکز شده است.

فصل دوم نیز با عنوان "هویت و نمادهای فرهنگی شهر پاریس: از گذشته تا حال" به مطالعۀ شهر پاریس اختصاص دارد و ابتدا اطلاعات کلی و تاریخچۀ شهر ارائه شده و سپس ساختار و اجزای معماری و برنامه‌‌‌‌‌‌ها و تجربیات شهری در گذر زمان همراه با اشاره به عناصر هویتی، با جزییات و تفصیل بیشتری بررسی شده ‌‌‌‌‌‌است. اطلاعات کلی در مورد پاریس ازجمله موقعیت جغرافیایی و اقلیمی شهر، اهمیت و نقش رود سن در تاریخ و جغرافیای شهری، ویژگی‌‌‌‌‌‌های جمعیتی و اقتصاد پاریس، تاریخ قدیم و جدید شهر و رویدادهای مهم تاریخی، شهرسازی و نظام برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی شهری قدیم و جدید پاریس، خدمات و تأسیسات شهری، زیرساخت‌‌‌‌‌‌ها و تسهیلات شهری، سیستم حمل‌ونقل پاریس، آموزش، تأمین اجتماعی، بهداشت و ورزش و سرگرمی، همراه با آمار مربوطه، معماری و سبک‌‌‌‌‌‌های معماری قدیم و جدید شهر پاریس و همچنین فضای عمومی شهر ازجمله مباحث مطرح شده در این فصل است.

در فصل سوم کتاب با عنوان "هویت و نمادهای هویتی شهر مادرید: از گذشته تا حال و بازخوانی دورۀ اسلامی" تجربۀ شهری مرور شده که تاریخ آن از دوازده سده قبل آغاز شده، تحولات عمیق دینی را تجربه کرده، دچار جنگ‌‌‌‌‌‌های داخلی و خارجی شده و درمجموع طی ادوار مختلف ملتی با هویتی مستقل را شکل ‌‌‌‌‌‌داده و اکنون از فضایی برخوردار است که با ویژگی‌‌‌‌‌‌های معماری‌‌‌‌‌‌اش سرگذشت شهر را نقل می‌‌‌‌‌‌کند، بر تمایز خود با غیر تأکید می‌‌‌‌‌‌کند، ارزش‌‌‌‌‌‌ها و باورهای ساکنانش را به ‌‌‌‌‌‌تصویر می‌کشد و محتوای فرهنگی‌‌‌‌‌‌اش را به‌‌‌‌‌‌ نمایش می‌‌‌‌‌‌گذارد. در این فصل، اطلاعات کلی دربارۀ وضعیت جغرافیایی، جمعیتی، سیاسی و اقتصادی، تاریخچۀ قدیم و جدید شهر، فضاهای عمومی شهر و سیاست‌‌‌‌‌‌های دولت برای حفظ هویت مکانی و تقویت حس تعلق به محیط در مادرید مطالعه شده است.

فصل چهارم با عنوان "هویت و نمادهای فرهنگی شهر استانبول: از گذشته تا حال" به بررسی هویت و نمادهای فرهنگی شهر استانبول اختصاص داده شده است. این فصل، ضمن مطالعۀ شهر استانبول با رویکرد تطبیقی، به مطالعۀ تاریخچۀ شهر، نظام‌های شهرسازی، خدمات شهری، معماری و سبک‌‌‌‌‌‌های معماری در شهر، فضاهای عمومی، میراث تاریخی و فرهنگی، وضعیت حضور دین و نمادهای دینی در شهر، بازنمایی هویتی و نمادین شهر در هنر، فضای مجازی و رسانه‌‌‌‌‌‌ها و همچنین سیاست‌‌گذاری‌‌‌‌‌‌های دولتی در این حوزه‌‌‌‌‌‌ها و راهبردهای هویتی و فرهنگی پرداخته است.

فصل پنجم با عنوان "هویت و نمادهای فرهنگی شهر کیوتو: از گذشته تا حال" به ‌مرور تجربۀ شهر کیوتو به‌‌‌‌‌‌عنوان پایتخت فرهنگی ژاپن اختصاص دارد. در این فصل، پس از اشاره مختصری به اطلاعات کلی کشور ژاپن، تاریخچۀ شکل‌‌‌‌‌‌گیری شهر کیوتو وضعیت دین و ادیان، نمادهای دینی کیوتو، سبک‌‌‌‌‌‌های معماری شهر، هویت و نمادها در معماری آن، شهرسازی، فضاهای عمومی شهر کیوتو، بازنمایی نمادین شهر در رسانه‌‌‌‌‌‌ها و فضای مجازی و همچنین سیاست‌‌‌‌‌‌های حفظ سیمای ویژه شهر و صیانت از میراث ملی و محلی بررسی شده است. درنهایت در بخش نتیجه‌‌‌‌‌‌گیری این کتاب نیز جمع‌‌‌‌‌‌بندی از مباحث صورت گرفته ارائه شده است.

این کتاب تجاربی را پیش رو قرار می‌‌‌‌‌‌دهد که در راستای بهبود عملکرد داخلی، ارائه راهبردها و راهکارها و کمک به برنامه-ریزی در جهت سوق دادن هویت چندگانه و از هم‌‌‌‌‌‌گسیختۀ شهرهای بی‌‌‌‌‌‌بهره از هویت منسجم و ماندگار می‌‌‌‌‌‌توان شایان توجه باشد. درواقع این کتاب بر اساس مطالعۀ مقایسه‌‌‌‌‌‌ای ظرفیت‌‌‌‌‌‌های شهرهای هویت‌‌‌‌‌‌مدار، برای بهبود الگوی راهبردی شهرسازی و معماری با تکیه بر عناصر هویت‌‌‌‌‌‌بخش، نه تنها سودمند، بلکه ضروری است و با توجه به پیشرفت‌‌‌‌‌‌ها و تجارب قابل دسترسی در سطح بین‌‌‌‌‌‌المللی، پژوهش و پرداختن به طرح‌‌‌‌‌‌های شهرسازی، سیاست‌گذاری‌‌‌‌‌‌ها و برنامه‌‌‌‌‌‌های عملی کلان‌شهرهای دیگر که با مسائل متعدد مربوط به طراحی و ادارۀ شهر درگیر بوده‌‌‌‌‌‌اند و بررسی مسیرهای پیموده‌‌‌‌‌‌ شده و پیش‌‌‌‌‌‌ روی آن‌ها در حفظ هویت شهری، برای ارزیابی طرح‌‌‌‌‌‌های داخلی مفید خواهد بود.