ما بالغ بر ۷۰ هزار هکتار بافت فرسوده درون شهرها داریم. در این مناطق نه تنها واحدهای مسکونی بلکه بازسازی محلات نیز مورد توجه قرار دارد و در این بازسازی‌ها غیر از ایمنی منطقه و مساله زلزله به وجهه روانی و اجتماعی هم توجه می‌شود.
به گزارش«صما» همایش «سیاست های توسعه مسکن در ایران» یکی از قدیمی‌ترین همایش‌ّ‌های فعال کشور است. برگزاری آن به سال ۱۳۷۱-۲ بر می گردد و ۲۵ سال از شروع به کار آن می‌گذرد. در برگزاری این همایش بین دهه ۸۰-۹۰ چند سالی وقفه افتاد و دوباره در ۶-۷ سال اخیر به طور منظم برگزار شد.
امسال به دوره هجدهم این همایش رسیده‌ایم که به همه ابعاد حوزه مسکن می‌پردازد، مسائل حوزه شهری، بخشی از مسائل فنی و ساختمانی مسکن، برنامه‌ریزی و تامین مالی، بافت‌های فرسوده شهری، شهرهای جدید، شیوه‌های مختلف تامین مالی، اقتصاد کلان و اثرگذاری روی بازار مسکن، سیاست پولی و مالی، تسهیلات و سایر ابعاد را پوشش می‌دهد.
هجدهمین همایش «سیاست‌های توسعه مسکن در ایران» هفتم و هشتم مهرماه در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار خواهد شد. بازآفرینی شهری، شهرک‌سازی ، شهر جدید و یا توسعه شهرهای کنونی، مسکن گروه‌های کم درآمد، شهرهای زیست‌پذیر و شیوه‌های نوین تامین مالی در حوزه مسکن، تجربیات جهانی در زمینه اسکان بشر و مسائل شهری به‌عنوان محورهای اصلی این همایش مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
«صما» در گفت‌وگو با علی چگنی، مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن و دبیر اجرایی این همایش رویکردها، محورها و بخش‌ّ‌های جانبی همایش را مورد بررسی قرار داده است.
هدف اصلی وزارت راه و شهرسازی از برگزاری همایش «سیاست‌های توسعه مسکن در ایران» چیست؟
حوزه‌هایی که برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و هماهنگی در ابعاد مختلف نیاز دارند -چه از نظر عملکرد و سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری و فکری- بهتر است هر از چندگاهی مورد کنکاش جدیدی قرار بگیرند. هدف اصلی ما از برگزاری همایش این است که سیاست‌های سالانه توسعه مسکن در ایران را مرور کنیم تا کارهای انجام شده در ابعاد مختلف ارزیابی شوند و نظر بخش خصوصی، کارشناسان، مشاوران، برنامه‌ریزان و همه کسانی را که با این موضوع درگیرند اخذ نماییم. بنابراین لازم است با این افراد گفتگوهای مستقیم داشته باشیم تا اگر راهکاری دارند بتوانیم از آن استفاده نماییم و برنامه‌هایی که پیاده و انجام شده است، مورد نقد و بررسی قرار بگیرد و راهکارهای جایگزین و مناسبی ارایه شود.
با توجه به این‌که امسال هجدهمین دوره همایش برگزار می‌شود، پس از دوره‌های قبلی تا چه حد به چنین اهدافی دست پیدا کردید؟
این همایش سابقه 18 دوره برگزاری دارد و کلیه سیاست گذاری های انجام شده در بخش مسکن به طور کلی متاثر از مطالعات انجام شده در این حوزه از جمله برگزاری این همایش می باشد.
آیا شرکت‌های خارجی هم در این همایش حضور دارند؟
حضور شرکت‌ّ‌های خارجی جزو برنامه‌ّ‌های همایش نیست ولی مطالعات جهانی در حوزه مسکن اجتماعی، تامین مسکن کم‌درآمدها، مسکن استیجاری، شیوه‌های مختلف تولید و تامین مسکن و... را در این همایش شاهد هستیم و می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. همچنین سازمان اسکان بشر –هبیتات- دفتری در تهران دارد و یکی از پانل‌های همایش مربوط به همین مجموعه است که بخشی از مطالعات آنها نیز مطرح می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پس از برگزاری همایش، این مستندات و مقاله‌ها چگونه اجرایی می‌شوند و چه تاثیری روی سیاست‌گذاری‌ها دارند؟
از آن‌جا که هدف اصلی همایش معرفی راهکارهای مختلف است، این امکان وجود دارد که راهکارهایی ارائه شود که ما بتوانیم دنبال آنها برویم، مطالعه کنیم و روش جدیدی پیدا کنیم. روی سیاست‌گذاری‌های جدید هم اثر می‌گذارد و در دستور کار قرار می‌گیرد.
هجدهمین همایش «سیاست‌های توسعه مسکن در ایران» بر چه محورهایی تاکید دارد؟
محورهای همایش براساس موضوعات مهم بخش مسکن طراحی شده‌اند. محور اول بازآفرینی شهری است که هم رئیس‌جمهور و هم وزیر آن‌را دنبال می‌کنند تا راهکارهایی برای آن پیدا شود. ما بالغ بر ۷۰ هزار هکتار بافت فرسوده درون شهرها داریم. در این مناطق نه تنها واحدهای مسکونی بلکه بازسازی محلات نیز مورد توجه قرار دارد و در این بازسازی‌ها غیر از ایمنی منطقه و مساله زلزله به وجه روانی و اجتماعی هم توجه می‌شود. در واقع محور اول ابعاد مالی و اقتصادی و مسائل کاربری و شهری این موضوع را در نظر می‌گیرد.
محور بعدی شهرهای جدید، شهرک‌سازی و توسعه شهرهای کنونی است. در این محور به موضوعاتی مثل سیاست حوزه زمین داخل شهری و بیرون شهر، نقش نسل جدید شهرها و سمت و سوی ساخت آنها می‌پردازیم.
محور سوم بحث مسکن گروه‌های کم درآمد در حوزه شهری و روستایی است. سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، مشکلات و روش رویارویی با آنها بررسی می‌شوند. نهادها و دستگاه‌های دست‌اندرکار این حوزه باید چه اقداماتی انجام دهند و چه کمبود و چالش‌هایی دارند. اگر برنامه‌ای اجرایی نیست دلیل آن پیدا شود، معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی زمین و مسکن، بنیاد مسکن ، بانک مسکن و سازمان برنامه و بودجه در این پانل بحث خواهند داشت.
محور بعدی به شهرهای زیست‌پذیر می‌پردازد که این مبحث در جهان مطرح و مهم است. تغییرات آب و هوایی، کمبود آب، آلودگی هوا، حمل و نقل شهری در این حوزه بررسی می شوند.
آخرین محور و پانل ما درباره اسکان بشر است که تجربیات بین‌المللی در خصوص نحوه تامین مسکن و توسعه شهری را بررسی می‌کند. در «هبیتات» مطالعه‌ای درمورد سیاست کلی و ساختار شهری انجام شده است که در این پانل بررسی خواهد شد.
با توجه به اشاره شما به پیگیری ریاست جمهوری و وزیر درمورد بازآفرینی شهری، در این زمینه تا چه حد به مبحث زلزله توجه شده است؟
این بخش جزو سیاست‌گذاری‌های شهری است و کمتر به مسائل فنی می‌پردازد و معمولا در همایش‌ها و بحث‌های دیگر بررسی می‌شود. اما به هر حال شرط لازم تهیه هر برنامه‌ای توجه به همه ابعاد آن است. بنابراین مرکز تحقیقات مطالعات خود را در این زمینه ارائه خواهد کرد ولی تمرکز اصلی در محورهای همایش این مباحث نیست. ولی به عنوان یکی از محورهای بازآفرینی شهری مورد نظر قرار می گیرد.
بخشهای جانبی این همایش چه مواردی را شامل می‌شود؟
چهار کارگاه داریم که به‌صورت همزمان برگزار می‌شود، دو کارگاه در روز اول و دو کارگاه در روز دوم. یکی از کارگاه‌ّها آشنایی با مالیات‌های بخش مسکن است. کارگاه بعدی روش‌های نوین تامین مالی در بخش مسکن و ساختمان، کارگاه‌های روز دوم آشنایی با استارت‌آپ‌های بخش مسکن و فعالیت‌های جدید این حوزه و کارگاه آخر تحلیل و پیش‌بینی بازار مسکن است. در این همایش یک فرآیند تعریف کرده‌ایم و تم آن «تسهیل دسترسی به مسکن مناسب» است. این همایش هم مثل سایر همایش‌ها محور و ارکان دارد. ارکان شامل رییس ک (دکتر آخوندی)، دبیر (دکتر مظاهریان)، دبیر علمی (دکتر میرزایی) و دبیر اجرایی هستند. کمیته علمی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ّها، متخصصان و دست‌اندرکاران بخش مسکن تشکیل شده‌است. کمیته اجرایی هم شامل افراد و مراکز درگیر برگزاری همایش شامل نمایندگان سازمانهای تابعه وزارت راه و شهرسازی و معاونت های ذیربط و سایر سازمانهای همکار در اجرای این برنامه می باشند.
غیر از کارگاه‌های دو روزه چه بخش یا نمایشگاه جانبی برگزار خواهد شد؟
شرکت‌های خصوصی در بخش جانبی نمایشگاه حاضر می‌شوند و محصولات و خدمات خود را معرفی می‌کنند. ممکن است این محصولات فیزیکی نباشد و فقط فکری باشد. دنیای جدید دنیای نرم‌افزاری و اپلیکیشن‌هاست. بخشی از نمایشگاه جانبی ما استارت‌اپ‌ها هستند که غرفه می‌گیرند و حضور فعال دارند. تولیدکننده‌های مصالح و مواد ساختمانی هم میتوانند محصولات خود را به نمایش بگذارند و محلی برای ملاقات این افراد با شاغلان حوزه ساخت و ساز خواهد بود. متولی بازار و سیاست مسکن هم با این افراد برخورد مستقیم دارد و از نظراتشان مطلع می‌شود.
با توجه به شرایط فعلی جهش قیمت و التهاب بازار مسکن،برگزاری این همایش چه تاثیری بر شرایط حوزه مسکن و فضای روانی جامعه خواهد داشت؟
حداقل تاثیر این است که همایش وضعیت موجود را کاملا تشریح می‌کند، چون اغلب مردم نسبت به موضوع آگاه نیستند در حالیکه بخش مسکن از بخشهای دیگر تاثیرپذیر است و از حوزههای اقتصاد کلان، رشد نقدینگی، بازار نفت، اقتصاد جهان، بازارهای ارز، سکه و طلا و... اثر می‌گیرد و در اصل این تغییر قیمت‌ها به بازار مسکن هم سرایت پیدا می‌کند.
به طور مثال وقتی درباره دلیل افزایش هزینه تولید و افزایش قیمت محصولات فلزی بحث می‌شود؛ ریشه‌های آن معرفی می‌شود و می‌گوید در این بخش چه عملکردی باید داشته باشیم و اگر می خواهیم چنین شوک قیمتی وارد نشود چه راهکارهایی در پیش بگیریم. به طور خلاصه میتوانم بگویم کمک اصلی این همایش به سیاست‌گذار است که مسائل را بهتر تحلیل کند و برنامه‌ریزی بهتری داشته باشد.
بنابراین مخاطب اصلی همایش «سیاست های توسعه مسکن در ایران» سیاستگذاران هستند؟
مخاطب ما میتوانند همه نهادهای دولتی و خصوصی درگیر حوزه مسکن باشند، از سیاست گذاران و برنامه‌ریزان تا تولیدکنندگان و سازندگان. همچنین مدیران دولتی و خصوصی، دانشگاهیان و مهندسان مشاوری که در این حوزه مشغولند . حتی دانشجویان مقاطع مختلف خصوصا کسانی که در دوره فوق لیسانس و دکترا تحصیل می‌کنند. حوزه تامین مالی، برنامه‌ریزی شهری نیز در این دسته قرار می‌گیرند. در عین حال ما هم اطلاع‌رسانی عام داشته‌ایم و هم خاص. به دانشکده‌های معماری، شهرسازی و اقتصاد نامه زده‌ایم تا مقاله‌هایشان را ارائه دهند و محدودیتی نداریم و اگر کسی در حوزه عمران، جامعه‌شناسی و... هم مقاله‌ای داشته باشد، بررسی می‌شوند و درصورت تایید ارائه خواهند شد.
چه برنامه‌ای برای استفاده از مقاله‌های برتر ارائه شده به همایش دارید؟
همایش، وبسایتی دارد که مقالات در آن منتشر خواهند شد تا مخاطبان بیشتری به آنها دسترسی پیدا کنند. مقالات به‌صورت سی‌دی در اختیار سایرین قرار می‌گیرد و مقالات برتر تشویق‌نامه و جایزه خواهند گرفت و پس از همایش در فصلنامه اقتصاد مسکن نیز چاپ خواهند شد.
در همایش هجدهم چقدر به بخش خصوصی توجه شده است؟
بخش خصوصی با حضور در همایش امتیازاتی به دست خواهد آورد. اولین مورد این است که از برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های مسکن در حوزه کلان مطلع می‌شود تا مسیر کارش را بداند. مثلا مسایل بازارهای شهری، معاونت شهرداری تهران، شهرهای جدید، بانک مسکن و سیاست‌هایشان مطرح می‌شوند. مهم‌تر این‌که شرکت‌های مختلف حوزههای گوناگون می توانند در این فضا ارتباط و تبادل نظر مستقیم و رو در رو داشته باشند.
با توجه به دبیری دکتر حجت‌اله میرزایی، - معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران - شهرداری چه نقشی در این همایش دارد؟
از آن‌جا که شهرداری به‌عنوان نهادی که در حوزه برنامه‌ریزی و ساخت شهرها نقش به‌سزایی دارد لازم است که در این همایش حاضر باشد و سیاستها و برنامه‌هایش را مطرح کند. دو نفر از شهرداری دعوت شده‌اند آقای دکتر حجت الله میرزایی در عین حال که معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران است ، اقتصادان نیز هست و در حوزه مسکن هم کار کرده است. ایشان به‌عنوان دبیر علمی نقش مهمی خواهند داشت. هم ایشان و آقای دکتر حناچی معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز درمورد مسائل شهری سخنرانی هم خواهد کرد و مدیران دیگرشان هم حضور خواهند داشت.
پیش بینی شما در خصوص آینده بازار مسکن چیست و آیا همایش هجدهم به موضوعات بازار مسکن هم خواهد پرداخت ؟
بخش مسکن حدود 5 سال در عمیق‌ترین رکود بود و شاخص قیمت مسکن از تمام شاخص‌ها حتی نرخ تورم خیلی عقب ماند. از ماه‌های پیش افزایش قیمت و رونق بازار مسکن پیش‌بینی شده بود و همه بر این موضوع اجماع نظر داشتند که نقدینگی سرگردان به سمت مسکن خواهد رفت. اگر نقدینگی سرگردان و قیمت ها در بازار ارز و طلا کنترل نشود، احتمال دارد که قیمت‌ها در بازار مسکن بیش از پیش‌بینی‌ها بالا برود.
در بخش جانبی همایش هجدهم چهار کارگاه داریم که به‌صورت همزمان برگزار می‌شود، دو کارگاه در روز اول و دو کارگاه در روز دوم. یکی از کارگاه‌ّها آشنایی با مالیات‌های بخش مسکن است. کارگاه بعدی روش‌های نوین تامین مالی در بخش مسکن و ساختمان، کارگاه‌های روز دوم آشنایی با استارت‌آپ‌های بخش مسکن و فعالیت‌های جدید این حوزه و کارگاه آخر نیز به موضوع تحلیل و پیش‌بینی بازار مسکن می پردازد.
اخیراً لوایحی برای تصویب و سیاست گذاری در بخش مسکن پیشنهاد شده است. آیا در این همایش به بررسی پیرامون این سیاستها نیز می‌پردازید؟
این لوایح بعنوان سیاست‌هایی در حوزه تنظیم بازار مسکن پیشنهاد شده است و رویکرد اصلی آنها حمایت از خانوارهای کم‌درآمد و مستاجرین که 35 درصد خانوارها را تشکیل می‌دهند ، می‌باشد. لذا هم در محور تامین مسکن کم‌درامدها و هم در کارگاه تحلیل و پیش‌بینی بازار مسکن می‌توتن به این موضوع نیز پرداخت.
به عنوان سوال آخر می خواهم بدانم؛ شهرهای کوچک‌تر و روستاها تا چه حد از برگزاری یا نتایج این همایش استفاده می‌کنند؟
بخشی از شرکت‌کننده‌های ما از شهرهای دیگر هستند و از طرف دیگر روی سایت و شبکه‌های اجتماعی اطلاع‌رسانی کامل می‌شود و با افزایش حوزه پوشش خبرها در فضای مجازی نیز دسترسی آنها بیشتر خواهد بود و میتوانند از این رویداد استفاده کنند.
