هم‌زمان با نهمین سالگرد افتتاح موزه مقدم؛ تالار سفال‌های عصر مفرغ و آهن موزه مقدم توسط دکتر محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران و با حضور هیئت‌رئیسه دانشگاه و دکتر شاهین حیدری رئیس پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، افتتاح شد.
به گزارش هنرآنلاین، هم‌زمان با افتتاح این تالار که مجموعه 94 اثر بسیار ارزشمند از عصر مفرغ و آهن را شامل می‌شود که 14 اثر آن منسوب به محوطه گیان شهرستان نهاوند و بقیه مربوط به محوطه‌های خوروین و دیلمان، همگی از مجموعه شخصی زنده یاد استاد محسن مقدم، وقف شده به دانشگاه تهران است؛ هیئت رئیسه دانشگاه تهران و دکتر شاهین حیدری از فضاهای مختلف موزه مقدم اعم از حوض‌خانه، گنجینه، کارگاه مرمت، اتاق صدف، عمارت زمستانی، عمارت تابستانی، ایوان قاجار، کتابخانه، عمارت برج، گلخانه، مرکز اسناد، اتاق نقاشی، اتاق شومینه و حیاط‌ها دیدن کردند.
دکتر محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران در این بازدید بر لزوم استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه تهران در تحقیق و مرمت بر آثار موزه مقدم تأکید کرد و به روز رسانی تجهیزات این موزه را از اقدامات مهم پیش روی دانشگاه برشمرد.
همچنین، جلسه هیئت‌رئیسه دانشگاه تهران با طرح موضوعاتی چون آیین ورودی نودانشجویان سال 97 که شنبه 31 شهریور برگزار می‌شود، باغ موزه نگارستان، موزه مقدم و ... در کتابخانه موزه مقدم دانشگاه تهران برگزار شد.
شایان ذکر است، علاقه‌مندان به دیدن آثار تالار سفال‌های عصر مفرغ و آهن، می‌توانند از 27 شهریور، همه‌روزه غیر از شنبه‌ها و ایام تعطیل سوگواری، از ساعت 9 تا 17 به موزه مقدم مراجعه کنند.
همگردی : برج سه گنبد بنایی بود که تا قرن نوزدهم به آن اهمیتی داده نمی شد اما در سال 1852 میلادی از طرف نخانیکوف به دنیای هنر شناسانده شد. برای دسترسی به برج سه گنبد باید بدانید که این برج در جنوب شرقی شهر ارومیه می باشد. در واقع برج سه گنبد آرامگاه بوده و در سال 580 هجری قمری ساخته شده است. سه گنبد نام تپه ای در جنوب شرقی شهر ارومیه می باشد.
معماری برج سه گنبد در زمینی ساخته شده که اطراف آن را قبور زیادی اشغال کرده و احتمالا زمین مذکور صحن بنا بوده که عده ای را به علت تقدس بنا بعد از مرگ در این صحن دفن کرده اند. در این صورت افرادی که در این بنا دفن شده اند به احتمال زیاد از طبقه روحانیون و افراد مهم آن دوره بوده اند که شامل سرداران، تجار و اشراف در تاریخچه برج سه گنبد می باشند.
نگاهی کوتاه به ارومیه
ارومیه در شمال غربی ایران واقع شده است. این شهر طبق سرشماری سال 1390 دارای 667499 نفر جمعیت می باشد و دهمین شهر پر جمعیت ایران و دومین شهر پرجمعیت منطقه شمال غرب ایران به شمار می آید. این شهر با 1332 متر ارتفاع در غرب دریاچه ارومیه در دامنه کوه سیرو و در میان دشت ارومیه قرار گرفته است. هوای ارومیه در تابستان نسبتا گرم و تا حدی خنک و در زمستان سرد است.
معماری برج سه گنبد زیبا
بنای تاریخی برج سه گنبد تشکیل شده از سکویی بلند به شکل استوانه و مدور. ایوان ورودی آجر کاری شده در شمال شرقی بنا واقع شده است. ساختمان فعلی بنا دو طبقه است و در چهار سمت برج دریچه هایی وجود دارد. بنا به قطر 5 متر و ارتفاع 13 متر می باشد. طبقه اول بنا با نام سردابه شناخته شده که دارای پوششی قوس دار می باشد و اینگونه از طبقه دوم مجزا می شود. طبقه اول دارای دری کوچک به ارتفاع 170 سانتی متر می باشد. طبقه دوم اتاق مقبره خوانده می شود و دارای دری به ارتفاع 250 سانتی متر می باشد. در واقع اتاق طبقه دوم اینگونه شکل گرفته که بنای استوانه ای شکل مدور دارای دخمه ای است که قسمت فوقانی را به وجود آورده است.
این قسمت بنا به وسیله آجر تبدیل به اتاق مقبره شده است. مدخل بنا در یک قالب معماری پر نقش و نگار محاط شده و در بدنه استوانه ای برج تعبیه شده است. درگاه ورودی برج سه گنبد در میان طاق های سطحی واقع شده و از لحاظ معماری زینتی بی مانند به این بنای تاریخی بخشیده است. مصالح قسمت فوقانی آجر و در قسمت تحتانی سنگ می باشد. از نظر معماری این بنا با مقابر قرن ششم هجری قمری به خصوص مقابر مراغه و سایر مقبره های دوره های سلجوقی مشابهت فراوان دارد. دیوار اتاق مقبره با طاق نماهای هلالی تیز و کاربندی و قرنیه های مقرنس دار در کنج ها تزئین شده و سقف قبه ای شکل دارد. سقف اصلی گنبد و دیوارهای آن تماما سالم و برجای می باشند و دارای نقوش بی نظیر و زیبا هستند. طرز چیدن آجرهای سقف، حلقوی و به حالت تک مرکزی می باشد.
مصالح قسمت های تحتانی بنا تا ارتفاع حدود 360 سانتیمتر از سنگ های تراش خاکستری رنگ ساخته شده و از این قسمت به بالا تمام قسمت ها از آجرهای چهارگوش می باشد. کف دخمه با طاق های هلالی زیبای هندسی آجری پوشیده شده بوده است. مطابق اندازه گیری های انجام شده ارتفاع دخمه 510 متر می باشد. علاوه بر معماری بی نظیر در این بنای تاریخی از رنگ ها نیز به خوبی استفاده شده است. برخلاف نام این بنا گنبد سوم فقط سقفی ساده و نامدور می باشد.
کتیبه های داخل معماری برج سه گنبد و تاریخ نسبت داده شده به برج سه گنبد
در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی وجود دارد که آن ها را از سنگ تراشیده اند و در پایان کتیبه محرم سال 580 هجری خوانده می شود. از این رو معماری برج سه گنبد را می توان به قرن ششم هجری نسبت داد. کتیبه ها یکی در بالای در ورودی است که قسمت فوقانی آن مقرنس کاری شده، ساده و سه ردیفه می باشد، یکی بلافاصله بالای در و دیگری بالای طاق نما و دیگری بر چهار چوب مستطیل. آخرین کتیبه دارای این عبارت می باشد: فی شهر محرم ثمانین و خمسمائت. کتیبه سر در بنای تاریخی به گفته خانیکوف که آن را خوانده است توسط موسی پسر ابو منصور ساخته شده است.
مشهد- کاروانسراها به دلیل قدمت طولانی و سبک معماری منحصر به فرد فرصتی را برای گردشگران به وجود می آورد تا با گنجینه های معماری ایران آشنا شوند.
خبرگزاری مهر،گروه استانها؛ کاروانسراها یکی از آثار مهم تاریخی کشور به شمار می روند که در گذشته کارکرد هتل های امروز را داشته اند و بسیاری از مسافران در جاده ها و شهرها ساعاتی را به استراحت در این اماکن می پرداختند. کاروانسراها معمولا به شکل مربع یا مستطیل با سردرب بزرگ ساخته شده اند و دارای بخش هایی مختلفی برای اسکان مسافران و نگهداری حیوانات و وسایل همراه رهگذران است.
رونق ساخت کاروانسراها در کشور به دوران صفویه می رسدو شاه عباس که تصمیم به احیای جاده ابریشم داشت، ساخت بناهایی برای استراحت در میان راهها را آغاز کرد که امروز این ابنیه تاریخی به کاروانسراهای شاه عباسی معروف شده است.
طی سال های گذشته اگرچه برخی از کاروانسراها که در نقاط مختلف کشور واقع شده اند به دلیل عدم توجه یا مشکلات مالی در بنای خود دچار مشکل شده اند اما برخی از کاروانسراهایی که در شهرهای بزرگ و یا حاشیه راههای اصلی قرار گرفته اند توسط بخش خصوصی مرمت شده و به عنوان یک مکان تاریخی مورد بازدید مردم قرار می گیرند. همچنین برخی از کاروانسراها پس از بازسازی به عنوان هتل و یا رستوران مرود استفاده مجدد قرار گرفته اند.
در این میان برخی از کاروانسراهای مشهور در خراسان رضوی واقع شده اند و امروز به عنوان بناهای به یادگار مانده از دوران صفویه مورد توجه گردشگران و باستان شناسان قرار دارند.
کاروانسرای سنگ بست
کاروانسرای سنگ بست در کنار راه قدیمی شرق ( جاده ابریشم) واقع بوده و هم اکنون در مسیر جاده مشهد - فریمان قرار دارد. این بنا متعلق به دوره آخر تیموریان می‌باشد. و از ساخته های امیرعلیشیر نوائی وزیر با کفایت سلطان حسین بایقرا بوده است. از این رو به کاروانسرای امیر علیشیر نیز معروف است. این کاروانسرا پس از متروک شدن روستای سنگ بست در دوره خوارزمشاهیان ساخته شده است و از نوع کاروانسراهای تابستانی با حیاط باز و ۴ ایوانی می‌باشد و در ۴ گوشه آن ۴برج استوانه‌ای ساخته شده که در اصل نقش پشتیبانی دیوارها را داشته است و از برج ها جهت دیده بانی استفاده می‌شده است. این کاروانسرا در حال حاضر سالم بوده و به عنوان بازداشتگاه از آن استفاده می‌شود.
کاروانسرای ماهی
کاروانسرای ماهی نمونه‌ای کوچک از کاروانسرای شرف است. وجود تزئینات این بنا از قبیل گچ بری‌ها، آجرکاری‌های بسیار زیبا نمایانگر آن است که جزو کاخ رباط‌ها بوده است، این کاخ رباط‌ها از مسیر سبزوار تا سمرقند تا ۶ باب بوده است که سه کاخ رباط معروف آن شرف - ماهی و سنگ بست بوده است. این کاروانسرا در کنار یک کارونسرای عمومی و عادی بنا شده است که به احتمال قوی توسط " علی بن حسن ماه" در قرن سوم ه.ق و زمان سامانیان ساخته شده و منسوب به ماهی است. کاروانسرای ماهی که بعدها در دوره سلجوقیان بنا شده است از نوع کاروانسراهای ۴ ایوانی است که بر گرد حیاط مرکزی آن غرفه‌ها و حجره‌های متعددی بنا شده و مال بندها و شتربندها در قسمت شمال و غرب آن وجود داشته است، این بنا اکنون تا پوشش گنبد مدفون در خاک است.از آنجائی که رباط ماهی و شرف در امتداد یکدیگر و در مسیر جاده ابریشم واقع شده‌اند و امکان بازسازی بخشی از جاده اصلی ابریشم نیز در این مسیر وجود دارد، امکان ایجاد یک محور گردشگری تحت عنوان جاده ابریشم در مسیر رباط ماهی، جاده قدیمی ابریشم و رباط شرف میسر است.
کاروانسرای طرق
کاروانسرای طرق در زمان شاه عباس صفوی بنا شده و در زمان شاه سلیمان بر روی شالوده بنای آن کاروانسرایی احداث شده است. اهمیت این کاروانسرا به این خاطر بوده است که محل استقبال و بدرقه مسافران، میهمانان سنابادی بوده است. کاروانسرای طرق یک ایوان شاه نشین (خاص پذیرایی) دارد که در خانه‌های قدیمی به آن مهتابی و یا مطبعه می‌گفته‌اند. این کاروانسرا دارای دو حیاط است که حیاط اصلی آن مربوط به دوره شاه سلیمان و حیاط جنوبی آن مربوط به دوره قاجاریه است و دارای چهار ایوان و بصورت مطبعه است. در همین روستای ییلاقی که روزگاری مهمترین منزل سر راهی توس به سنگ بست بوده است، بنای قدیمی مصلای طرق وجود دارد که شامل ایوان بلندی است و در میانه دشت وسیعی ساخته شده و جهت برگزاری نمازهای عید مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
کاروانسرای رباط لاری
رباط لاری مربوط به دوره قاجار است و در تربت حیدریه، ضلع جنوبی میدان رباط، خیابان روح بخش واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۶۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مهاباد - ایرنا - کشف بقایای گیاهی و سفالی مربوط به چهارمین فاز معماری عصر آهن در قلعه سردار بوکان، چهره سه هزار ساله ای از این شهر تاریخی را به نمایش گذاشت.
به گزارش ایرنا قدمت شهر بوکان تا قبل از این کاوش ها حدود 120 سال تخمین زده می شد اما کاوش ها و لایه نگاری های اخیر پیشینه آن را به دوره آهن و هم عصر با قلعه باستانی قلایچی رساند. محوطه و تپه باستانی قلایچی نیز اثری ماندگار در بوکان و بازمانده یکی از مراکز مهم تمدن ماناها در هزاره نخست پیش از میلاد مسیح است. این تپه باستانی بر اساس آثار و کتیبه های موجود، مرکز حکومت ماناها بوده و با دولت ' اورارتور' در شمالغرب و ' آشور' در غرب ایران معاصر بوده است. سرپرست لایه نگاری قلعه سردار بوکان نیز با اذعان به قدمت سه هزار ساله قلعه سردار در شهر بوکان که در فاصله حدود 20 کیلومتری قلعه باستانی قلایچی قرار دارد، گفت: کاوش هایی که با هدف مستندنگاری و مطالعه توالی استقراری این محوطه در حال انجام است، به کشف دانه‌های گیاهی سه هزار ساله منجر شد. یوسف حسن زاده عنوان کرد: دانه‌های جو و گیاهی سه هزارساله درون کاسه‌ای سفالی در چهارمین فاز معماری عصر آهن به دست آمد که شامل دانه‌های گندم، علف‌های هرز و احتمالا مقداری دانه‌های جو و در مجاورت این کاسه سفالی هاون و کوبه سنگی نیز به دست آمد. رییس گروه پژوهش موزه ملی ایران ادامه داد: برخلاف تصور مردم از کاوش‌های باستان شناسی که آن را به کشف اشیای نفیس و قیمتی محدود می‌دانند، این گونه یافته‌ها اهمیت بسیار بالایی در بازسازی شیوه‌های معیشتی، چگونگی آب و هوای منطقه در گذشته و تنوع زیستی آن دارد. حسن زاده بیان کرد: با وجود ثبت این اثر در فهرست آثار ملی به دلیل حضور قلعه سردار درون بافت سکونتی بوکان، متاسفانه لطمه های زیادی به آن وارد شده است.
** 7 مرحله سکونت در قلعه سردار بوکان کشف شد رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوکان گفت: از زمان آغاز کاوش ها و لایه نگاری ها در قلعه سردار بوکان تاکنون هفت مرحله سکونت در دوره های مختلف باستان شناسی در این تپه کشف شده است. اسعد جمیانی افزود: نخستین لایه در این محوطه به دوران قاجار مربوط بوده که در این مرحله کاوش دیوارهای بنای «پیریزی دیوان» قلعه سردار و مقداری سفال کشف شد. وی اضافه کرد: پس از اتمام دوره قاجاریه وارد مرحله دیگری از تاریخ مربوط به دوره ایلخانی (مغلول ها) و حکومت نوادگان آنان می شویم که آثار آن دوران نیز بر روی این قلعه مشهود است. جمیانی بیان کرد: در این دوره نشانه هایی از آتش سوزی آثار آن دوره در تحقیقات لایه نگاری مشخص شد. رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوکان گفت: بعد از دوره ایلخانی و طبق شواهد موجود لایه های سفالینه رنگی مربوط به دوره اسلامی در قلعه سردار بوکان خودنمایی می کند. وی در خصوص دیگر کشفیات و لایه نگاری های صورت گرفته در این قلعه بیان کرد: در لایه های زیرین نشانه هایی از آثار سوختگی و سفال های پخته شده دیده می شود که به احتمال زیاد مربوط به حمله دوره آشور به تمدن مانایی هاست که چشم دوستداران تاریخ را می نوازد. جمیانی گفت: در این بخش دیوارهای با خشت خام و منظم یافت شده است که با یافته های باستان شناسی دوره مانایی در قلایچی بوکان همخوانی دارد.
محمد بهشتی می‌گوید، معماری ایرانی در دوران گذر از بحران و سیطره کمیتی است که برایش ایجاد شده بود اما در حال حاضر به سمت کیفیت پیش می‌رویم .
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ
"طی سالهای متمادی کار در حوزه میراث فرهنگی دریافته‌ام مهمترین مبحثی که درحوزه معماری و شهرسازی و البته نه فقط در این حوزه بلکه در همه حوزه‌ها مورد غفلت واقع شده و تا پیش از حل و فصل جدی آن با مشکلات اساسی روبه‌رو هستیم، بحث «هویت» است از زمین تا آسمان مبحث هویت، از نازلترین مراتب عینی و ملموس تا عالی‌ترین و رفیع‌ترین مراتب فرهنگی و ماهوی. امروز پس از تامل فراوان درباره آن به این نتیجه رسیده‌ام که تا وقتی مراتب زمینی و ملموی و عینی بحث هویت حل و فصل نشده، از سویی مقدمات ورود به مراتب آسمانی فراهم نیست و از سوی دیگر اکتفا کردن به بحث درباره مراتب آسمانی «هویت» به مثابه گریز از واقعیت است. البته تا قله مراتب آسمانی هویت فتح نشود بیقراری و آشوب فرهنگی جامعه ایرانی آرام نمی‌گیرد اما گو اینکه بسیاری از آنچه تمنای عموم اهل فن و منتقدان معماری و شهرسازی ایرانی است با حل و فصل مرتبه زمینی مبحث هویت حاصل می‌شود"
این بخشی از مقاله مشهور محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی است با عنوان «هویت در معماری ایرانی» است.سید محمد بهشتی شیرازی (زادهٔ ۱۳۳۰، تهران) رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس کمیتهٔ ملی ایکوم ایران است. او پیش از این رئیس سازمان میراث فرهنگی، مدیر جشنواره فیلم فجر و مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و مشاور ارشد سازمان میراث فرهنگی بوده‌است. در کارنامهٔ فعالیت‌های اجرایی او معاونت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز قرار دارد. وی دارای کارشناسی ارشد مهندسی معماری از دانشکدهٔ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی می‌باشد و عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنراست
دغدغه‌های میراث فرهنگی و معماری از ابتدا با او همراه بوده است و تالیفات گسترده‌ای نیز در حوزه معماری دارد. بهشتی امیدوار است که معماری بحران‌زده ایرانی که دچار سیطره کمیت شده و کیفیت اصیل‌اش را از دست داده است، بعد از گذشت ۱۰ یا ۲۰ سال به سروسامان برسد و «هویت» خود را پیدا کند. در دومین قدم از پرونده جدید خبرگزاری مهر «معماری و جستجوی هویت در شهر» با او به گفتگو نشسته‌ایم. بهشتی معماری را از مهمترین مظاهر انتقال فرهنگ می‌داند چون معتقد است معماری ظرفی برای زندگی است و تقریبا تمام اتفاقات زندگی در آن رخ می‌دهد و به همین ترتیب بنا به میزان سطح تماس جامعه با معماری، اگر معماری، معماری سالمی باشد باعث انتقال و تداوم فرهنگی خواهد شد.
آقای بهشتی به اعتقاد شما، آیا معماری و معماری شهری به لحاظ فرهنگی و هویتی امری خنثی است یا تأثیر بر فرهنگ و هویت مردمان آن شهر می‌گذارد؟
برای پاسخ به این سؤال اول می‌پرسم که فرهنگ چطور منتقل می‌شود، یا ایرانی‌ها چگونه ایرانی باقی می‌مانند؟ آیا انتقال فرهنگ ژنتیکی است و این «ژن ایرانی» است که تداوم پیدا می‌کند. یا موضوعی تحصیلی است و آنرا سر کلاس می‌آموزیم و ایرانی می‌شویم. اگر این‌طور باشد کسانی که با ژنومی دیگر به ایران مهاجرت کرده‌اند یا به مدرسه نرفتند نباید ایرانی باشند. در صورتیکه چنین نیست. پس انتقال فرهنگی وقتی نه اکتسابی و ارادی است و نه بیولوژیک چطور رخ می‌دهد؟! در ضمن آیا امکان دارد کسانی اصلاً قائل به تداوم فرهنگ نباشند؟
در هر محیط فرهنگی شاهد آثار برجای مانده فراوانی از ادوار مختلف تاریخی هستیم که بر این شهادت می‌دهند که در یک خانواده و از یک سنخ و در ادامۀ هم پدید آمده‌اند. زیرا پیوند و یکپارچگی در آنها دیده می‌شود. آن چیزی که در محیطمان با آن سروکار داریم اعم از آثار مادی مثل معماری، و غیرمادی مثل زبان، آیین‌ها، باورها و... همه مظاهر فرهنگ هستند. اگر فرهنگ مبیّن کیستی و کجایی ما باشد، به این معنی که چه کسانی هستیم و سرزمین ما کجاست، درباره امری مجرد و بی‌صورت صحبت می‌کنیم که در صورت‌هایی ظاهر می‌شود؛ به عبارت دیگر عطر و طعم فرهنگ را در مظاهر فرهنگی، می‌توان چشید. «معماری» و شهر هم یکی از این جمله «مظاهر فرهنگی» است در کنار زبان‌ها، آیین‌ها، سنت‌ها، پوشاک، خوراک، هنرها و...
معماری هرچند «مظهر فرهنگ» است اما نباید از این نکته غفلت کرد که در همان حال می‌تواند مظهر «بیماری‌های فرهنگی» هم باشد؛ یعنی اگر حال ما خوب باشد معماری مظهر فرهنگ می‌شود اما اگر حال ما بد باشد، معماری مظهر بیماری‌های فرهنگی خواهد شد
فرهنگ بنا به میزان سطح تماس جامعه با مظاهر فرهنگی خود، منتقل می‌شود. چنانکه ما در محیطی زندگی می‌کنیم که به فارسی سخن می‌گویند، نوروز را جشن می‌گیرند، و شاهنامه موضوعیت و موجودیت دارد؛ پس همه آنها سطح تماس ما با فرهنگ خواهند شد. به میزانی که این سطح وسیع‌تر و سالم‌تر باشد، انتقال فرهنگ بهتر صورت می‌گیرد. همه آحاد یک جامعه از فرهنگ برخوردارند؛ هرچند ممکن است بهره‌مند نباشند ولی برخوردار هستند؛ گویی این سیستم عامل در وجودشان نصب است. حال بهره‌مند شدن موکول به نصب نرم‌افزارهای مربوط و به عبارتی تربیت است که شهر و در پی‌اش معماری یکی از موثرترین آن‌هاست.
اگر مهمترین مظهر که وظیفه انتقال فرهنگ را برعهده دارد «زبان» بدانیم شاید دومین آن «معماری» باشد. چون ظرف زندگی است و تقریبا همه زندگی ما درون آن اتفاق می‌افتد. پس از این‌جهت فوق‌العاده اهمیت دارد. بنا به میزان سطح تماس جامعه با معماری، اگر معماری، معماری سالمی باشد باعث انتقال و تداوم فرهنگی خواهد شد.
کاخ نیاوران تهران همچون دیگر آثار هنری و تاریخی کشورمان قدمت و تاریخچه ای گرانبها را به دنبال خود یدک می کشد و بازدیدکنندگانش را به سفری در دل تاریخ دعوت می کند.
به گزارش حوزه میراث و گردشگری گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛کاخ نیاوران تهران همچون دیگر آثار هنری و تاریخی کشورمان قدمت و تاریخچه ای گرانبها را یدک می کشد و بازدیدکنندگانش را به سفری در دل تاریخ دعوت می کند، سفری هیجان انگیز که شاید به جرات بتوان گفت هر کاخ و یا آثار باستانی، آن را برای خود انحصاری کرده است و در هیچ کجای دیگر نمی توان آن را یافت و یا سفری با این لوازم و لذت داشت.
در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا در این مطلب به معرفی کاخ نیاوران و سبک معماری این کاخ زیبا بپردازد، پس با ما همسفر شوید.
معرفی کاخ نیاوران
کاخ نیاوران در شمال شرق تهران (شمیرانات) قرار دارد. شکل گیری کاخ نیاوران به نخستین سالهای سلسله قاجار بازمی گردد.
مجموعه کاخ نیاوران که پس از انقلاب اسلامی به مجموعه ای موزه ای تبدیل شده است تا سال 1378 با مجموعه سعدآباد به طور مشترک اداره می شد و از آغاز سال 1379 رسماًٌ مستقل شد.
اکنون با در بر گرفتن 5 موزه (کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی) و فضاهای فرهنگی دیگر همانند تالار آبی، سینمای اختصاصی و گالری جهان نما و همچنین باغ نیاوران که از باغهای سه گانه ییلاقی و بزرگ شمال قدیم بوده است جاذبه هایی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را به تماشا گذاشته است.
تاریخچه کاخ نیاوران
مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در باغ بزرگی به مساحت حدود 11 هکتار در شمال تهران قرار دارد که از زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار است. بناهای این مجموعه متعلق به دوره های قاجار و پهلوی است.
ابتدا شاهان قاجار این مکان خوش آب و هوا را جهت اقامت ییلاقی خویش برگزیدند. فتحعلی شاه قاجار برای تفریحات تابستانی خود دستور می دهد تا در منطقه ای خوش آب و هوا خارج از شهر تهران که وسعتی بسیار کمتر از امروز داشت باغی مصفا بسازند. درکنار روستایی که «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده می شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود باغ را ساختند. باغ ییلاقی فتحعلی شاه که در جای نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعدها به نام «نیاوران» مشهور شد. محمدشاه نیز در همین باغ بنای کوچک و ساده ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین شاه «کاخ صاحبقرانیه» را در این باغ ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد مشهور به کوشک احمدشاهی است.
در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب شد و کاخ نیاوران با سبکی مدرن برای سکونت او و خانواده اش ساخته شد.
معاون شهرسازی شهرداری تهران با اشاره به قدمت تاریخی منطقه 12 گفت: در این محدوده اسکلت 6000 ساله پیدا شده و می توان گفت هنوز نیز مملو از آثار تاریخی و میراث گذشته است که آن را به یک مجموعه جهانی تبدیل کرده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری فارس، در مراسم تکریم و معارفه شهردار جدید قلب طهران که با حضور معاون هماهنگی و امور مناطق ، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران و جمعی از مدیران شهری برگزار شد ، شاپور رستمی ضمن تبریک هفته دولت گفت: نگاه مدیریت شهری به منطقه 12 به دلیل ویژگی های خاص و منحصر به فردی که در میان مناطق 22گانه شهر تهران دارد ، خاص و با رویکرد حفظ هویت تاریخی و فرهنگی پایتخت است. وی با بیان اینکه برخی از مناطق تهران نیز میراث دار هویت تاریخی تهران قدیم می باشند ، افزود: در این میان ویژگی های منطقه 12 در میان مناطق خاص و منحصر به فرد است، به همین دلیل برنامه های این منطقه می باست در جهت احیای حیات شبانه ، توسعه گردشگری و بهره گیری از ظرفیت باشد. معاون هماهنگی و امور مناطق شهردار تهران با اشاره به اینکه باید با برنامه ریزی های منسجم و تاثیرگذار جایگاه تاریخی و فرهنگی قلب طهران را ارتقاء داد ، ضمن تقدیر از زحمات شهردار سابق منطقه که انصافا مدیری باسابقه و تجربه هستند ، دکتر سعادتی را مدیری جوان و اجرایی در مسائل ، تاریخی ، شهرسازی و فرهنگی دانست و افزود : وی به ظرفیت ها و تهدیدهای منطقه 12 به خوبی آشناست به همین دلیل انتظار می رود تا با تجربه های مدیریتی ای که دارد باعث حل مشکلات و ارتقاء کیفیت زندگی در این منطقه تاریخی شود. رستمی با تاکید به ظرفیت های موجود در منطقه 12 بیان کرد: توجه به کسب درآمد پایدار با استفاده از تمامی منابع درآمدی و نه صرفا شهرسازی از یک سو و از سوی دیگر بالا بردن سطح کیفی زندگی مردم و تلاش برای کاهش سطح اختلاف بین خدمات این مجموعه و نیازهای مردم ، از جمله وظایفی است که شهردار جدید منطقه باید به دنبال تحقق و اجرایی کردن آن باشد.
معاون شهردارتهران در بخش دیگری از صحبت های خود بر همکاری متقابل شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در حفظ بناها و محدوده تاریخی منطقه 12 تاکید کرد و گفت : با توجه به پایین بودن سرانه فضای سبز در منطقه 12 باید تلاش شود تا این منطقه به محدوده ای سرسبز در دل تاریخ طهران قدیم تبدیل شود
منطقه 12 یک فرصت ویژه در توسعه فرهنگ ، هنر و حفظ هویت تاریخی تهران است در ادامه ی این مراسم ، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران نیز گفت: منطقه 12 یک فرصت ویژه در توسعه فرهنگ ، هنر و حفظ هویت تاریخی تهران است. پیروز حناچی با بیان اینکه منطقه 12 هسته تاریخی و قلب طهران است ، افزود : تداخل تاریخ و فرهنگ در این منطقه باعث ایجاد ویژگی های منحصر به فردی در این محدوده نسبت به مناطق 22گانه شهر تهران شده است. وی با اشاره به قدمت تاریخی منطقه 12 ادامه داد : در این محدوده اسکلت 6000 ساله پیدا شده و می توان گفت هنوز نیز مملو از آثار تاریخی و میراث گذشته است که آن را به یک مجموعه جهانی تبدیل کرده است. معاون شهردار تهران با اشاره به قرار گرفتن بازار به عنوان قلب اقتصادی ایران در منطقه 12 بیان کرد: با توجه به مجموعه های گرانبهای تاریخی ، فرهنگی و هویتی ای که در این محدوده وجود دارد باید قدر این گوهر نایاب را بیشتر بدانیم.
کار تخصصی و توجه به سلامت اداری اولویت جدید منطقه 12 است شهردار جدید منطقه 12 نیز در این نشست با اشاره به ظرفیت های موجود در محدوده قلب طهران گفت: کار تخصصی و توجه به سلامت اداری اولویت جدید این منطقه است. علی محمد سعادتی با بیان این مطلب افزود: منطقه 12 به عنوان قلب طهران با وجود محورهای مرکزی و تاریخی وسیعی که دارد به عنوان ویترین شهر تهران شناخته شده و همواره مورد قضاوت شهروندان و گردشگران قرار دارد. وی ادامه داد: در تهران به رغم تلاش های گسترده در سال های اخیر ، فاصله معناداری با وضعیت ایده آل وجود دارد که اکنون بخشی از این فاصله با همکاری متقابل شهردار و شورای اسلامی شهر تهران کم شده و در صدد هستیم تا با اجرای کامل طرح ارتقاء کیفیت زندگی در این منطقه ؛ وضعیت مطلوبی را برای ساکنان قلب طهران ، شهروندان و گردشگران ایجاد کنیم. شهردار منطقه 12 ضمن تقدیر از زحمات شهردار سابق این منطقه یادآور شد: فصل مشترک خدمت در قلب تهران کار تخصصی و سلامت اداری است و قطعا به سمتی پیش می رویم که شان خدمت صادقانه به شهروندان در برنامه های اجرایی و جدید نمایان شود.
قزوین - ایرنا - مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان قزوین گفت: منزل تاریخی صلاحی این شهر با هدف بازآفرینی شهری از سوی این شرکت و با همکاری اداره کل راه و شهرسازی استان خریداری شد.
به گزارش عصر شنبه ایرنا و به نقل از روابط عمومی شرکت عمران و مسکن سازان استان قزوین، مهدیه سادات میرناصری ادامه داد: برای خرید این منزل تاریخی 15 میلیارد ریال هزینه شده است. این مسئول اضافه کرد: اداره کل راه و شهرسازی استان در راستای برنامه اجرایی خود و به کارگزاری شرکت عمران و مسکن سازان قزوین با هدف حفظ احیا و بازآفرینی این خانه تاریخی، اقدام به خرید آن نموده است. مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان استان قزوین افزود: این خانه تاریخی که در محله مسجد پنج علی قرار دارد دارای یک هزار و 200 متر عرصه و اعیان بوده و شبستان آن نیز متعلق به اوایل دوره قاجار و طبقه اول آن هم متعلق به دوران متاخر است. میرناصری در ادامه اظهار امیدواری کرد: با تداوم خرید و محافظت خانه های تاریخی، فرصت بیشتری را برای پویایی شهری و افزایش نشاط اجتماعی در محلات تاریخی شاهد خواهیم بود.
پول‌نیوز -آرامگاه ابن سینا یکی از بناهای مجلل و آثار تاریخی شهیر ایران در شهر همدان است، این اثر شاهکار مهندسی معماری ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود که در عصر معاصر ساخته شده است.
آرامگاه شیخ‌الرییس ابوعلی سینا، فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی در میدان ابوعلی سینا در مرکز شهر همدان قرار گرفته است. این اثر تاریخی به‌عنوان یکی از مهمترین آثار ملی ایران شناخته می‌شود. موقعیت مناسب این میدان تاریخی و دسترسی آسان به آن، سبب می‌شود بسیاری از کسانی که از شهر همدان گذر می‌کنند، از این آرامگاه دیدن کنند. شهرت ابن سینا در طبابت و فلسفه وی را تبدیل به یک شخصیت و چهره جهانی کرده است.
از این‌رو تعداد کسانی که از خارج از ایران برای دیدن آرامگاه این فیلسوف و طبیب بزرگ به ایران سفر می‌کنند، چشمگیر است. معماری آرامگاه ابن سینا، معماری خاص ایرانی است. با این مقدمه به سراغ حقایق آرامگاه ابن سینا می‌رویم.
۱. ابن سینا طبیب و فیلسوف معروف و بلندپایه ایرانی در قرن چهارم هجری قمری می‌زیست.
۲. ابن سینا در سال ۳۵۹ هجری خورشیدی در بخارا زاده شد. وی پزشک و طبیب ایرانی و نویسنده کتاب شفا و القانون فی طب است.
۳. ابن سینا در حدود ۲۵۰ رساله کوچک و نامه دارد که تقریبا مشتمل بر موضوعاتی است که در قرون وسطی مطرح بوده‌اند.
۴. جرج سارتن در کتاب تاریخ علم، ابن سینا را مشهورترین دانشمند ایران زمین می‌شناسد.
۵. بنای یادبود ابن سینا در میدان ابوعلی سینا شهر همدان ساخته شده است.
۶. مقبره ابوعلی سینا در ضلع غربی خیابان بوعلی شهر همدان قرار دارد.
۷. مکانی که آرامگاه ابن سینا در آن قرار دارد، روزگاری منزل ابوسعید خدوک از دوستان ابن سینا بوده که اکنون نیز در کنار او به خاک سپرده شده است.
۸. تا اواخر قرن سیزدهم نیز در این مکان اثری از آرامگاه امروزی ابن سینا نبود، بلکه در این مکان یک بنای قدیمی به شکل چهارطاقی وجود داشت که روی مقبره هر دو دوست (ابن سینا و خدوک) بنا شده بود.
۹. بنای آرامگاه چهارطاقی مزبور به مرور تخریب شد و به دستور دخترعباس میرزای قاجار به جای آن، گنبدی آجری ساخته شد.
۱۰. به این شکل بنای اولیه آرامگاه ابن سینا در زمان قاجاریه و به دستور دختری به نام نگار، نوه فتحعلیشاه، بنا شد.
۱۱. بنای امروزی که روی مقبر ابن سینا ساخته شده است به دستور محمدرضا شاه پهلوی به مناسبت هزارمین سالروز تولد این دانشمند بزرگ، توسط انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۰ ساخته و در سال ۱۳۳۳ خورشیدی افتتاح شد.
۱۲. آرامگاه ابن سینا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
۱۳. طراح بنای فعلی آرامگاه ابن سینا توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری دوره‌ای که ابن سینا در آن می‌زیسته و بر اساس قدیمی‌ترین بنا و اثر معماری تاریخ‌دار اسلامی یعنی گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس ساخته شده است.
۱۴. جالب است بدانید که معماری بنای آرامگاه ابن سینا و گنبد قابوس اگرچه در شکل کلی ظاهری شباهت دارند، اما سبک معماری آنها متفاوت است.
۱۵. برای مثال برج آرامگاه قابوس ۱۰ ستون و برج آرامگاه ابن سینا ۱۲ ستون دارد. از طرفی فاصله بین ترک‌ها در گنبد بوعلی باز و گشاده و در گنبد قابوس از ابتدا تا انتها بدون شکاف و روزنه است و درون آن فاقد نور و روشنایی است.
۱۶. در آرامگاه ابوعلی سینا محلی برای به نمایش گذاشتن آثار بوعلی اختصاص یافته است.
۱۷. در این غرفه عکسی از جمجمه بوعلی در معرض دید گذاشته شده که هنگام جابجایی مقبره تهیه شده است.
۱۸. تالار جنوبی آرامگاه به‌عنوان موزه نگهداری سکه، سفال، برنز و سایر اشیا کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی اختصاص یافته است.
۱۹. تالار شمالی آرامگاه کتابخانه‌ای دارد که مشتمل بر ۸۰۰۰ جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی و غرفه‌های مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی نگهداری می‌شود.
۲۰. بنایی دیگر در آرامگاه وجود دارد که مکمل کتابخانه است. این بنا بوستانی به شکل نیم دایره با فضای سبز است که تندیس ابوعلی سینا در حالی که کتابی در دست دارد، در ضلع شرقی میدان نصب شده است.
۲۱. بنای آرامگاه تلفیقی از دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام است.
۲۲. در طراحی آرامگاه ابن سینا از عناصر هنر معماری سنتی ایران استفاده شده است.
۲۳. برج آرامگاه الهام گرفته از برج گنبد قابوس و باغچه آرامگاه به سبک باغهای ایرانی ساخته شده است
۲۴. آب‌نماهای آرامگاه الهام گرفته از حوض خانه‌های سنتی و نمایی با روکار سنگ‌های حجیم و خشن خارا است که با سنگ گرانیت کوهستان الوند آراسته شده و نمودار کاخ‌های باستانی ایران است.
۲۵. ایوان بنای آرامگاه ۱۰ ستون دارد که این ستون‌ها نشانه این است که بنا ۱۰ قرن پس از بوعلی ساخته شده است.
۲۶. برج آرامگاه ابوعلی سینا نیز ۱۲ ستون دارد که نمادی از ۱۲ دانشی است که بوعلی در روزگار خود بر همه آنها چیره بود.
۲۷. ارتفاع هر پایه برج از کف زیرین آرامگاه تا زیر گنبد، نزدیک به ۲۳متر است. پهنای (عرض) هر پایه در پایین ۱۷٫۱ متر و در بالا ۹۲ سانتیمتر است. گنبد مخروطی شکل آن نزدیک به ۶ متر ارتفاع دارد.
۲۸. ارتفاع اتاق اصلی آرامگاه ۱۰٫۶متر است. ارتفاع اتاق اصلی آرامگاه ۱۰٫۶ و ارتفاع کلی بنا (از کف تا انتها) بیش از ۲۸ متر است.
۲۹. در میان ۱۲ پایه برج، یک تخته سنگ مرمر با طول ۵۵٫۲ و عرض بیش از یک متر قرار دارد که کتیبه‌ای به خط ثلث بر آن نوشته‌اند.
۳۰. جالب است بدانید سنگ قبر فعلی بنا از کنار دریاچه ارومیه تهیه و به همدان انتقال داده شده است.
۳۱. در قسمت بالای دیوارهای داخلی آرامگاه، ۲۰بیت قصیده معروف «عینیه» که موضوع آن مراحل سیر روح انسانی و ارتباط با عالم جسمانی است، بر روی ۴۰ لوح سنگی مرمر نوشته شده، که هرکدام به طول ۱۰٫۱ و عرض ۵٫۰ متر به خط ثلث برجسته نوشته شده است.
۳۲. بنای آرامگاه ابن سینا اگرچه در قرون اخیر ساخته شده، اما از لحاظ شکوه و عظمت، از مجلل‌ترین بناهای تاریخی کشور محسوب می‌شود و از لحاظ اصول مهندسی یک شاهکار هنری است.
۳۳. بنای آرامگاه ابن سینا امروزه در میدان مرکزی شهر همدان به‌صورت کاملا واضح و در معرض دید علاقه‌مندان این دانشمند شهیر جهانی قرار دارد و هر گردشگری که از شهر همدان بگذرد به راحتی می‌تواند از بنای آرامگاه دیدن کند.
۳۴. بنای آرامگاه ابن سینا یکی از خوش‌مسیرترین و در دسترس‌ترین بناهای تاریخی ایران در شهر همدان است.
همگردی : دیدار از بناهایی که انسان را به دوره های گذشته می برد همیشه هیجان انگیز بوده است. این بناها زنده به مانند تاریخ زنده و گویا، هنر و معماری را در هم آمیخته و این زیبایی ها را به رخ همگان می کشند. دیدن این بناها به انسان یادآوری می کند که باید هر روز برای زنده و برپا نگه داشتن این تجلی هنر بیشتر تلاش کند و برای حس غروری که به ما منتقل می کند از ما توقع نگهداری و حفاظت دارد. خانه حسن پور اراک، خانه دمساز، خانه حاج آقا محسن اراکی، خانه مشیری، خانه کلاه چی جز خانه هایی هستند که قدمت چندین ساله دارند و مهد همگی آن ها اراک می باشد. این خانه ها همگی خانه های قدیمی باقی مانده از دوره قاجار هستند.
شناخت معماری خانه حسن پور در اراک خالی از لطف نیست. دانستن اینکه اکنون بخش های مختلف خانه حسن پور در چه وضعیتی می باشند و چه استفاده ای از آن ها می شود، مهم است. تاریخچه خانه حسن پور در مجموعه بافت قدیمی شهر اراک در اولین گذر سمت چپ بعد از چهار سوق بازار و در مقابل گذر مدرسه سپهداری قرار دارد.
دوره ساخت و موسس
این بنای تاریخی در دوره احمد شاه قاجار و به دست حاج علی مشیری که از تاجران و بازرگانان فرش در سلطان آباد که نام گذشته اراک بود به عنوان بنای شرکت فرش سپس به عنوان مدرسه بنا نهاده شد و بعد از چندین نسل به مالکیت جناب حسن پور به عنوان منزل مسکونی در آمد. البته ساخت خانه حسن پور در دو دوره انجام شد. ضلع جنوبی در دوره قاجار و ضلع شمالی در سال 1332 هجری قمری بنا نهاده شد. خانه حسن در دو طبقه و با زیبایی تمام ساخته شد تا امروز تاریخ آن دوره را گویا باشد و نمونه زنده ای از معماری آن دوره باشد.
معماری خانه حسن پور دیدنی
معماری خانه حسن پور در زمینی به مساحت 600 متر مربع در دو طبقه 300 متر مربعی ساخته شده که دارای اتاق های سه دری و پنج دری می باشد. این بنای تاریخی به مانند تمام خانه های آن دوره اراک یا سلطان آباد آن زمان درونگرا می باشد و دارای حیاط مرکزی است که این حیاط در سه جهت شرق, شمال و جنوب دارای بناهایی می باشد که به سمت این حیاط زیبا باز می شود یعنی در ورودی اتاق ها به سمت حیاط باز می شود.
