مدیرگروه سوانح و بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی با تشریح عواملی که برای ایجاد شهر تاب‌آور باید مد نظر قرار گیرد، درباره وضعیت تاب‌آوری تهران گفت: در تهران کارهایی از سوی شهرداری انجام می‌شود که هم امیدوار کننده است و هم ناامید کننده.
علیرضا فلاحی در گفت‌وگو با ایسنا، در توضیح مفهوم تاب آوری و استفاده از آن در حوزه شهری اظهار کرد: واژه تاب آوری واژه جدیدی نیست و پیش از این بیشتر بر مسائل محیط زیستی نظارت دارد. چند وقتی است که از واژه تاب آوری در حوزه شهری هم استفاده می‌شود. واژه‌ای که در خود ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی و تا حدودی کالبدی را جای داده است. در حوزه شهری پیش از این با بحث آسیبپذیری برابر مخاطرات مواجه بودیم؛ اما این واژه بیشتر شامل بحث‌های فیزیکی و کالبدی می‌شود؛ در حالی که تاب‌آوری مفاهیم ماهوی را نیز در خود جای داده است.
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه عنوان کرد: باید به این نکته توجه داشته باشیم که شهر، فقط از بناها و زیر ساختها تشکیل نشده است. در واقع باید بدانیم اگر مخاطره‌ای در یک شهر اتفاق می‌افتد این مخاطره به بخشهای مختلفی آسیب می‌زند که یکی از این بخشها کالبدی است. در واقع اگر این بخشها را بخواهیم دسته بندی کنیم ابتدا بناها و پس از آن زیر ساختها قرار می‌گیرند.
وی ادامه داد: در کنار آن بحث‌های اقتصادی، امور اداری – سیاسی، روان شناختی، فرهنگی، اجتماعی و محیط زیست از بخشهای دیگر هستند که در یک مخاطره آسیب می‌بینند و به نوعی میتوان گفت که حتی این آسیبپذیری در دو وجه ایجاد می‌شود؛ یکی در وجه مادی که قابل مشاهده است وجه دیگر آن خسارات معنوی است. به عنوان مثال اگر در یک جنگل آتش سوزی رخ دهد، تبعات دیگری هم ممکن است داشته باشد مانند آلودگی منطقه، از بین رفتن منابع طبیعی و حتی به دنبال آن میتوان شاهد مهاجرت مردمی بود که معیشت آنها در جنگل استوار بوده است و اتفاقات دیگری که ممکن است رخ بدهد.
فلاحی با اشاره به لزوم توجه به تاب‌آوری در شهرسازی گفت: در زمینه شهرسازی باید به سویی پیش برویم که مجتمع های زیستی ما در برابر حوادث طبیعی و انسان ساخت آسیب کمتری ببیند. هر چه به این سمت پیش برویم، می‌گوییم که آن جامعه تاب‌آور است.
شناسایی مجاری و منافذی که می‌تواند شهر را آسیب پذیر کند و از تاب‌آوری بیندازد
وی در مورد این که چطور در کلان شهرها می شود به سمت تاب آور شدن حرکت کرد؟ اظهار کرد: ما باید به سمتی پیش برویم که مجاری و منافذی که می‌تواند شهر را آسیب پذیر کند و از تاب‌آوری بیندازد را شناسایی کنیم تا در برابر حوادث کمترین وقفه در روند فعالیت‌هایمان پیش بیاید. طبیعتا این فعالیت‌ها می تواند جنبه مادی و معنوی داشته باشد.
فلاحی افزود: اگر بخواهیم شهر را ساده تعریف کنیم شامل سه بخش انسان، فعالیت و بنا است و در واقع انسان‌ها در بناها فعالیت هایی را انجام می دهند که در بعد اجتماعی و فردی است و باید برای این ترکیب تدابیری اتخاذ شود تا در اثر مخاطرات حداقل آسیب را ببیند و اگر هم آسیبی به وجود آمد به بهترین شکل، خود را ترمیم کند.
مخاطرات مختلف تاب‌آوری‌های متفاوتی را می‌طلبد
مدیر گروه سوانح و بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه مخاطرات مختلف تاب‌آوری‌های متفاوتی را می‌طلبد، گفت: هر کدام از مخاطرات خصوصیات مختص به خود را دارد به عنوان مثال زمین لرزه باعث لرزش زیر و روی زمین می شود که خسارات مختص به خود را دارد. سیل و آب گرفتگی و طوفان هم همین طور هستند. بنابراین ابتدا باید به شناخت این سوانح بپردازیم.
بازسازی پس از سانحه و نقش آن در کاهش آسیب پذیری شهرها چه رشته‌ای است؟
وی با اشاره به رشته بازسازی پس از سانحه و نقش آن در کاهش آسیب پذیری شهرها، گفت: بر خلاف ظاهر نام رشته ، در این بخش سعی بر این است که پیش از بروز سانحه، کارهایی انجام شود که هنگام بازسازی هزینه کمتری ایجاد شود و آن تاب‌آور کردن مجتمع زیستی است. بنابراین ما در آغاز باید اقدام به شناسایی مخاطرات کنیم و بر اساس آن فرم شهر و فعالیت‌های انسان را بر اساس هر کدام انعطاف‌پذیر کنیم. گاهی راه حل های هر کدام از مخاطرات می‌تواند با سایر مخاطرات متضاد باشد و این یکی از مسائلی است که کار را به خصوص در کلانشهرها پیچیده میکند.
