معمارشهر:
در این فرم، شهر دارای یک مرکز اصلی است که شبکه‌های مهم ازآن منشعب شده‌اند و فضاها، اطراف آن خیابانهای منشعب شده شکل می‌گیرند.
در کنار شبکه‌های منشعب شده معمولاً فضاها بصورت خطی و فاصله شبکه‌های اصلی بصورت فضاهای خالی اعم از کشاورزی یا زمین توسعه می‌یابد.
معمارشهر:
این فرم که سابقه‌ای بسیار طولانی دارد بعنوان پایه شهرهای یونانی (احتمالاً اولین مجتمعهای زیستی کاملاُ شکل یافته) و شهرهای امپراطوری رم، شهرهای نو قرون‌وسطی، شهرهای ایده‌آل رنسانس، و همچنین بخش جدید شهرهای قدیم و توسعه شهرهای استعماری اروپایی و به خصوص شهرهای امریکایی مورد توجه بوده است. در طی تاریخ شبکه‌های شطرنجی بعنوان عامل تعیین کننده شکل شهرهای طراحی شده مطرح شده است.
معمارشهر: شش مرحله اساسی در تهیه یک برنامه حمل و نقل وجود دارد:
توسعه برنامه های پاسخگو و مؤثر بر مشارکت فعال مردم و آژانس های محلی فدرال ، ایالتی و محلی مناسب در تصمیم گیری در مورد حمل و نقل در هر مرحله از توسعه برنامه حمل و نقل پیش بینی شده است.
ظرفیت ، نقص و نیاز سیستم را ارزیابی کنید
ارزیابی سیستم موجود با موجودی از امکانات و خدمات موجود و ظرفیت آنها ، از جمله شبکه راه ، سیستم های حمل و نقل ، و همچنین روابط متقابل حمل و نقل هوایی و آبی آغاز می شود. این ارزیابی باید مشخص کند که شبکه حمل و نقل در کجا عمل می کند و در حال حاضر کمبودهایی وجود دارد یا از نظر قابلیت دسترسی ، تحرک و کارایی نسبت به خواسته های جامعه وجود دارد. از اقدامات کمی و کیفی ، از جمله ارزیابی خصوصیات جمعیت و اشتغال ، روند کاربری زمین ، بازارها و الگوهای مسافرتی و نظرسنجی های کاربران ، اغلب در برنامه ها برای توصیف مشکلات حمل و نقل برای حل و بررسی نیاز برای اقدام استفاده می شود.
معمارشهر: با توجه به خدمات حمل و نقل عمومی ، نقش و مسئولیت های ارائه دهندگان حمل و نقل عمومی همان است که برای دولت های محلی توصیف شده است. با این حال ، از آنجا که ارائه دهندگان حمل و نقل ممکن است منبع مالی اختصاصی برای عملیات نداشته باشند و ممکن است برای تأمین بودجه به دولت های محلی وابسته باشند ، مشاوره اولیه در مورد در دسترس بودن منابع حتی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
منابع و نهادهای نظارتی
توصیه های طرح حمل و نقل می تواند دامنه وسیعی از منابع طبیعی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه ، دخالت زود هنگام منابع و نهادهای نظارتی در تدوین برنامه حمل و نقل می تواند به شناسایی محدودیت هایی کمک کند که به طور بالقوه می توانند اجرای پروژه های آینده را به دلیل الزامات نظارتی ، تأثیر برنامه یا نیازهای مالی منع کنند.
شهروندان و جوامع
شهروندان و جوامع به عنوان "مشتری" سیستم و همچنین افرادی که ممکن است تحت تأثیر تغییرات پیشنهادی قرار بگیرند ، منبع مهمی در تدوین برنامه های حمل و نقل هستند. برنامه های ایالت ، برنامه های حمل و نقل از راه دور در کلانشهرها و برنامه های راهرو به طور خاص برای اطلاع از تدوین برنامه نیاز به مشارکت عمومی دارند. مشارکت باید از یک ساکن متوسط گرفته تا انجمن های مدنی محله یا مدنی ، رهبران جامعه و نمایندگی جامعه تجاری ، مانند اتاق های بازرگانی باشد. برای برنامه های بزرگتر حمل و نقل ، ایجاد یک گروه مشاوره رسمی برای شهروندان توصیه می شود.
معمارشهر: سیستم های حمل و نقل مرکزی مؤثر برای حفظ بهره وری ، بهداشت و ایمنی جوامع و مناطق مهم هستند.
یک برنامه حمل و نقل هدایت سرمایه گذاری و زمانبندی بهبود شبکه حمل و نقل برای تأمین نیازهای تحرک ، دسترسی ، ایمنی ، اقتصادی و کیفیت زندگی در جامعه است.
دلایل آماده سازی برنامه حمل و نقل
برنامه های حمل و نقل معمولاً برای رسیدگی به موارد زیر به صورت سیستماتیک ، هماهنگ و جامع تهیه می شوند:
• مدیریت سیستم های موجود
• نگهداری سرمایه گذاری قبلی
• تنظیم مجدد خدمات موجود
• معرفی خدمات جدید
• ساخت تأسیسات جدید
• شناسایی راه های تأمین مالی نگهداری و بهبود سیستم
به گزارش اسپوتنیک، وزیر راه و شهرسازی ایران در پاسخ به این سوال که تهران به عنوان یکی از پرجمعیت چطور با ترافیک جاده ای مبارزه کرده و چطور می خواهد که این مشکل را حل و فصل نماید، گفت: « برای حل این مشکل ما سه برنامه طراحی کردیم. طرح اول کاهش حجم بار اتومبیل ها با در نظر گرفتن توسعه و ایجاد شبکه های جدید مترو در پایتخت است. در اینجا کار جدی در جریان است. امروز مترو تهران نقش مهم و تعیین کننده ای در کاهش جریان مسافران دارد. پروژه دوم، ایجاد خط اتوبوس های پرسرعت یا باصطلاح متروبوس یا بی آر تی است که در مسیر ها ویژه حرکت می کنند و عملکرد بسیار بالایی دارند. این تا حد زیادی به افزایش بهره وری از خدمات اتوبوس رانی و همچنین کاهش زمان حمل و نقل مسافر کمک می کند. این سرویس سرعت حمل و نقل مسافر را ۳۰ درصد بیشتر می کند.
گفتنی است، آقای مهندس محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی ایران به دعوت همتای روسی خود وزیر حمل و نقل روسیه به همراه هیئتی به مسکو سفر نموده اند تا به گفتگو در زمینه انجام پروژه های ریلی و ترابری میان دو کشور و راه های توسعه کریدور شمال-جنوب بپردازند.
شهر نیوز - به نقل از همشهری : میدان امام‌حسین(ع)، چهارراه ولیعصر(عج)، میدان رشدیه، حسن‌آباد، میدان ونک و... چندسالی است که با تصمیم مدیران شهری، دستخوش تغییراتی شده‌اند و دیگر خبری از شکل و شمایل قدیمی آنها نیست. میدان ولیعصر(عج) که قرار بود به پلاژ تبدیل شود این روزها مانند چهارراه ولیعصر(عج)، فقط حجم عظیمی از عابران و رهگذرانی که خواهان رسیدن به مترو یا عبور از عرض خیابان و میدان هستند را با همهمه و سر و صدای زیاد می‌بلعد. میدان امام حسین هم تنها در روزگار محرم کارایی پیدا می‌کند و در باقی روزهای سال همچون پیرمردی تنها، نظاره‌گر عابرانی است که با سرعت بر سنگفرش‌ها پا می‌گذارند. تغییر میدان‌ها و چهارراه‌های شهری و نکات مورد‌توجه در این تغییرات دغدغه‌ای بود که برای پاسخ به آن سراغ مصطفی بهزادفر، دکتری شهرسازی و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علم و صنعت رفتیم.
آقای بهزادفر! در سال‌های اخیر شهرهای بزرگ ازجمله تهران با تغییرات سریعی همراه شده‌اند؛ از اتوبان‌های شهری گرفته تا تغییر در میدان‌ها و چهارراه‌های اصلی شهر. میدان ولیعصر(عج) نمونه‌ای از این تغییرات است که با گذشت چند سال هنوز هم با هدف اولیه تغییرات ایجاد شده، فاصله دارد. به‌نظر شما این تغییرات تا چه حد به نفع مردم و فضای شهری است؟ و اینکه در این تغییرات تنها به بحث ترافیک شهری توجه می‌شود یا مباحث دیگر شهرسازی و مردم هم در اولویت هستند؟
اگر من بخواهم به‌طور کلی به این سؤال جواب بدهم باید بگویم که در تمام پروژه‌های تغییر میدان‌ها و چهارراه‌های شهرهای بزرگی مانند تهران، به بحث ترافیک شهری توجه داشته‌اند و نیازهای مردم چندان در اولویت قرار نگرفته است.
با توجه به تخصص شما در موضوع شهرسازی، چه مواردی باید در این موضوع در اولویت قرار بگیرد؟
از زمانی که در ایران شهرداری شکل گرفت، هر زمان به موضوع شهرسازی پرداخته شد، تنها بعد ترافیکی را پیگیری کرده‌اند که آن هم ناقص بوده است، درحالی‌که باید 9نکته در تمام فعالیت‌های شهرسازی مورد توجه قرار گیرد.
این بعد شامل چه مواردی هستند؟
رئیس جمهور ترکیه به همراه چند تن دیگر از سران در یک مراسم بزرگ فرودگاه جدید استانبول را که هزینه‌ای بالغ بر ۱۱/۷ میلیارد دلار را دارد، افتتاح کرد. به گفته رجب طیب اردوغان و مسئولان این پروژه بزرگ، فرودگاه جدید استانبول بزرگترین فرودگاه دنیا و یکی از شلوغ‌ترین‌ها خواهد شد. با این که مراسم افتتاحیه فرودگاه برگزار شد اما شروع به کار عملیاتی آن تا ماه ژانویه تاخیر دارد. پروژه این فرودگاه در چند فاز تکمیل خواهد شد و اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود در سال ۲۰۲۸ فرودگاه به ظرفیت کامل خود و به فاز نهایی خواهد رسید که در آن صورت بزرگترین فرودگاه دنیا خواهد بود. این فرودگاه می‌تواند تجربه تور استانبول را هم دگرگون کند.
بعد از شروع به کار فرودگاه تا چند ماه آینده ظرفیت اولیه آن ۹۰ میلیون مسافر در سال است و ظرفیت نهایی آن ۲۰۰ میلیون مسافر در سال برنامه‌ریزی شده است. در دو ماه اول شروع به کار فرودگاه، تعداد کمی پرواز بین ترکیه، آذربایجان و قبرس به این فرودگاه منتقل می‌شود. در نظر داشته باشید که بزرگترین فرودگاه فعلی دنیا بر اساس تعداد مسافر فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا است که در سال گذشته آمار ۱۰۴ میلیون مسافر را ثبت کرد اما برای فرودگاه جدید استانبول ۲۰۰ میلیون مسافر در نظر گرفته شده است.
مرضیه باریکانی بابیان مطلب فوق به «صما» گفت: با واقعی سازی قیمت سوخت و صرف آن برای توسعه حمل‌ونقل همگانی مطلوب، کارآمد و در دسترس می‌توان شاهد استفاده مردم از حمل‌ونقل همگانی بود. در آن زمان است که می‌توان، فرهنگ شهروندان را قضاوت کرد.
وی در خصوص راه‌کار حذف خودرو محوری شهرها گفت: به دنبال ایجاد یکپارچگی با سایر شیوه‌های حمل‌ونقلی درون‌شهری، برنامه‌ریزی لازم برای ارتباط کاربری زمین و حمل‌ونقل همگانی و به‌نوعی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی (TOD) و همچنین در این راستا تصویب سند و چارچوب راهنمای توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در شورای عالی شهرسازی و معماری، تهیه و بازنگری طرح‌های جامع شهری با توجه ویژه به حمل‌ونقل همگانی و برنامه‌های دیگر است.
باریکانی گفت: یکی از متمایزترین اقدامات این وزارتخانه تهیه و ابلاغ استراتژی‌های بخش حمل‌ونقل کشور است که در این خصوص خط‌مشی تمامی اقدامات باهدف توسعه حمل‌ونقل همگانی است.
وی در ادامه افزود: تعداد زیاد تلفات ناشی از حوادث رانندگی، بیماری‌های قلبی و عروقی ناشی از آلودگی هوا، مشکلات جسمانی ناشی از عدم تحرک، عدم ارتباط مردم در عرصه‌های اجتماعی شهر و شکل‌گیری محلات شهری بی‌روح و بی‌هویت، تخریب محیط‌زیست و ... تماماً برگرفته از سیاست‌های خودرو محورانه است
وی گفت: این در حالی ایست که همواره شهروندان را به استفاده از حمل‌ونقل همگانی سوق می‌دهیم و نبود فرهنگ حمل‌ونقل همگانی را به‌عنوان یکی از علت‌های بارز مطرح می‌کنیم.
باریکانی بابیان اینکه رفتار مردم برگرفته از سیاست‌های مدیران، تصمیم سازان و تصمیم گیران است هر جا درست تصمیم گرفته‌ایم شهروندان عملکرد مطلوب و مثبتی را از خود بروز داده‌اند و چنانچه درست تصمیم نگرفته‌ایم شاهد پیامد و تبعات منفی ناشی از کنش اجتماعی بوده‌ایم. گفت: توسعه مترو در شهر تهران و استقبال مردم از این نوع، شیوه حمل‌ونقلی نشان از یک تصمیم‌گیری درست و اصولی و به‌تبع آن کاهش استفاده از خودرو شخصی است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا امر (توسعه حمل‌ونقل همگانی) را به‌عنوان یک راهبرد تاکنون دنبال کرده‌ایم گفت:
طی سالیان گذشته اقدامات زیادی در راستای حل مشکل تردد در معابر درون‌شهری و برون‌شهری صورت پذیرفت نظیر آن را می‌توان در ساخت بزرگراه‌ها، کمربندی‌ها، پل‌ها، تقاطع، تونل‌ها دید اما تا امروز نتیجه‌ای جز رشد و گسترش دامنه ترافیک در محدوده شهری، حومه‌ای و بین‌شهری نداشته است.
وی گفت: می‌توان گفت با ساخت راه و معبر جدید در شهر درواقع تقاضای جدید برای خودرو ایجادِ کرده و درنهایت بر ایجاد ازدحام و ترافیک کمک کرده‌ایم، این در حالی است که این اقدامات منجر به کمرنگ شدن اثر اقدامات صحیح اخیر همچون مترو، اتوبوس‌های تندرو و صرف بودجه‌های کلان برای توسعه راه به‌جای توسعه حمل‌ونقل همگانی می‌گردد. درواقع نوع نگاه و برنامه‌ریزی در خصوص تردد و جابه‌جایی در شهر طی سالیان گذشته صرفاً برتری خودروبر انسان را نشان می‌دهد بر همین اساس وجود تعداد زیادی پل عابر پیاده و زیرگذر در معابر شهری نیز تأییدی دیگر بر این مدعاست.
باریکانی با اشاره به اینکه هم‌اکنون اقدامات مثبتی در راستای حمل‌ونقل عمومی در حال انجام است گفت: وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان یکی از وزارتخانه‌های پیشرو در امر توسعه حمل‌ونقل همگانی اقداماتی همچون توسعه کمی و کیفی قطار حومه‌ای بین شهرهای مادر به شهرهای اقماری درزمینه زیرساخت و بهره‌برداری، اتصال ایستگاه‌های راه‌آهن (خطوط حومه‌ای) به ایستگاه‌های مترو (شهر تهران)، مکان‌یابی ایستگاه‌های راه‌آهن در داخل شهر باوجود پیچیدگی‌های خاص از منظر شهرسازی و مهندسی حمل‌ونقل (در سالیان پیش ساخت راه‌آهن در داخل شهر اولویت محسوب نمی‌شود) انجام داده است.
برخی قانون بلدیه ۱۲۹۶ را آغاز شهرسازی معاصر می‌دانند. برخی، طرح جامع همدان کارل فریش را و بعضی قانون معابر ۱۳۱۲ را تاریخ شروع شهرسازی معاصر محسوب می‌کنند، ولی عملا طرح‌های تهیه شده در اواسط دهه ۴۰ به‌خصوص طرح جامع تهران مهر خود را بر شهرها و شهرهای معاصر ایران کوبیده‌اند.
برخی قانون بلدیه ۱۲۹۶ را آغاز شهرسازی معاصر می‌دانند. برخی، طرح جامع همدان کارل فریش را و بعضی قانون معابر ۱۳۱۲ را تاریخ شروع شهرسازی معاصر محسوب می‌کنند، ولی عملاً طرح‌های تهیه شده در اواسط دهه ۴۰ به‌خصوص طرح جامع تهران مهر خود را بر شهرها و شهرهای معاصر ایران کوبیده‌اند.
به نقل از آقای عظیمی بلوریان، کارشناس طرح تهران در شورای‌عالی، در این طرح مقرر بود:
۱- غرب تهران به عنوان گلوگاه تهران از هرگونه کاربری آلاینده پاک بماند.
۲- مقرر بود تا ۱۲۰ کیلومتری تهران صنعت ایجاد نشود.
ولی زمین‌داران مرتبط به حکومت تهران که می‌خواستند کارخانه‌های متعددی در اراضی خود در منطقه ۲۱ ایجاد کنند با این امر مخالف بودند.
مسئولان مرتبط تهران به شدت با نظرات طرح جامع موافق بودند و در مقابل این خواسته، مقاومت کردند.
در نتیجه در ظرف ۱۰ روز، وزیر مسکن آقای نهاوندی، شهردار تهران، معاون سازمان برنامه در شورای‌عالی، شریفی دبیر کل شواری‌عالی برکنار شدند و مسئولان بعدی در یک جلسه طرح جامع تهران را با افزودن صنایع در منطقه ۲۱ به تصویب رساندند که علت اصلی آلودگی هوای تهران و افزایش جمعیت در شرایط حاضر است.
خنجر دیگر طرح جامع تهران بر شهرها و شهرسازی کشور
۱-ضوابط احداث بنا در ۶۰ درصد شمال زمین که به کل معماری و سیمای شهری ایران را تخریب کرد.
۲- حاکمیت اتومبیل سواری شخصی بر طرح‌های شهری و شهرسازی.
مقررات دیگر برای حکومت اتومبیل سواری شخصی
۱- در طرح‌های شهری براساس همین حاکمیت اتومبیل سواری شخصی و نیاز به تأمین دسترسی به پارکینگ در منازل، ناچارند حتما قطعات را در جوار معابر اتومبیل‌رو قرار دهند.
۲- تمام قطعات باید حداقل ورودی پارکینگ داشته باشند. یعنی مرتبا پیاده‌رو با مسیر حرکت اتومبیل قطع می‌شود.
اشغال فضای شهری و حقوق دیگر شهروندان
هر اتومبیل هنگام حرکت لااقل دو برابر طول خودش در جلو و عقب و نیمی از عرضش در هر طرف فضا اشغال می‌کند. در واقع این فضایی است با ابعاد ۲۵×۵ یعنی ۱۲۵ مترمربع. یعنی مالکان اتومبیل‌های سواری شخصی هر یک به‌محض ورود به معابر شهری ۱۲۵ متر از فضای شهری را به خود اختصاص می‌دهند.
سرانه معبر در شهرهای معمول (۱۰۰نفر در هکتار) برابر ۲۵ متر است. بدین‌ترتیب هر خانوار دارای فقط یک اتومبیل خصوصی (با بعد ۳.۵ نفر) به‌جای ۸۷.۵ مترمربع از ۱۲۵ مترمربع فضای شهری سود می‌برند تا دو اتومبیل ۲۵۰ و با سه اتومبیل۳۷۵ مترمربع. به‌علاوه چون تعدادی از آنها از وسایل نقلیه عمومی و پیاده‌رو هم استفاده می‌کنند مقداری دیگر هم از آن طریق معابر را به‌خود اختصاص می‌دهند.
این عامل موجب مشکلات زیادی است از جمله چون سرانه مصرف معابر از سرانه طرح‌ها بیشتر است به ترافیک منجر می‌شود.
به‌علاوه ترافیک یعنی صرف وقت بیشتر شهروندان برای آمدوشد (در تهران ۱۲درصد عمر مفید شهروندان در ترافیک هدر می‌رود.)
بنابراین این شهروندان با اشغال بیش از سرانه سهم آنها از معبر منجر به ترافیک و هدر‌شدن بخشی از عمر شهروندان و از آن مهم‌تر آلودگی هوا می‌شوند (که برآورد می‌شود آلودگی هوا در تهران حدود پنج سال از عمر شهروندان کم می‌کند).
محیط‌زیست و اتومبیل سواری شخصی
محیط‌زیست و توسعه پایدار نیز به‌شدت از اتومبیل‌های سواری شخصی لطمه می‌بینند.
این کار در اولین مرحله با یکی از آسیب‌های طبیعی رایج، یعنی کندن زمین برای احداث پارکینگ‌های زیرزمین‌ها آغاز می‌شود.
سپس از آنجا که حدود ۸۰ درصد آلودگی از اتومبیل و ۸۰درصد آن از اتومبیل‌های سواری خصوصی حاصل می‌شود. در واقع حدودا ۶۴ درصد آلودگی هوا ناشی از موتورهای این اتومبیل‌هاست.
حرکت پیاده و اتومبیل
در حالی که اتومبیل‌ها تمام معابر را به خود اختصاص می‌دهند و تمام پیاده‌روها به شکل متعدد برای ورود به ساختمان خود قطع می‌کنند، عابران ناچارند برای عبور ایمن تنها از خطوط عابر پیاده به تقاطع‌ها استفاده کنند که تعدادی از آنها چراغ توقف اتومبیل هم ندارند. به‌علاوه در تقاطع‌هایی که چراغ دارد هم اغلب اتومبیل‌ها راستگرد و چپگرد معمولا عبور کاملا فارغ از اتومبیل را برای عابر، ناممکن می‌سازند.
برای پایان حق حاکمیت مطلق اتومبیل سواری شخصی چه کرده‌اند.
حضور اتومبیل‌های سواری و شخصی و ترافیک‌های شدید شهرها اجبارا منجر به اقداماتی در ایران و جهان برای حل این معضل شده است.
