اقتصادگردان- این درحالی است که آمار غیررسمی شمار اجاره‌نشینان در ایران را تا 2 برابر اعداد مراجع آماری رسمی اعلام می‌کنند. با وجود این، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی معتقد است، نسبت اجاره‌نشینی در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی است و سود بازار اجاره در کشور تنها ۶ درصد است که نسبت به سایر بازارها سود نسبتا کمی را دارد. اما در این میان براساس پژوهش چند ساله مرکز تحقیقات استراتژیک در حوزه اقتصادی مهمترین عامل فشار روانی بر مردم کشور ابتدا تورم و در درجه دوم گرانی اجاره مسکن بوده است. براساس آمارهای ارائه شده تا سال 95 به صورت مداوم مجموع آمارها نشان می‌دهد که از بین 22عامل اثرگذار بر استرس شهروندان، تورم و هزینه‌های زندگی با میانگین 4.45 از 5 موثرترین عامل فشار روانی بر مردم کل کشور است. گرانی مسکن و اجاره خانه با میانگین 4.41درصد دومین عامل موثر، نگرانی در مورد بدهی با میانگین 3.81 سومین عامل موثر بر استرس شهروندان هستند.
تفاوت مستاجر در کشورهای توسعه‌یافته
در این خصوص عطا آیت‌اللهی، کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه در اکثر کشورها مردم به انتخاب خود به اجاره‌نشینی روی می‌آورند، گفت: اما در کشور ما مردم از سر اجبار به سمت اجاره کشیده می‌شوند.
آیت‌اللهی افزود: در اکثر کشورهای توسعه‌یافته بازار مسکن به خصوص اجاره کنترل شده و دارای رگلاتوری موثر است اما در ایران هر کس به‌اندازه نیاز خود روی مسکن مورد اجاره خود قیمت‌گذاری می‌کنند که این مورد به هیچ عنوان منصفانه نیست. به هر حال مردم کشورهای پیشرفته ترجیح می‌دهند به جای هزینه کردن سرمایه‌شان برای خرید ملک، پولشان را در سایر بازارهای سودآور سرمایه‌گذاری کنند. این درحالی است که تورم چند رقمی و بازار سوداگرانه مسکن همچنین نبود ثبات شغلی در ایران باعث می‌شود که مردم کشور ما خرید مسکن را به اجاره‌نشینی ترجیح دهند.
این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه عدم حضور جدی یک‌نهاد قیمت‌گذاری در مسکن بزرگ‌ترین مشکل بازار اجاره است، گفت: کسانی که ادعا می‌کنند، اجاره‌نشین خوش‌نشین است، خبری از دل پردرد مستاجران ندارند. اکثر مستاجران درحال حاضر دوسوم درآمد خود را برای واحدهای پرداخت می‌کنند که بیشتر این واحدها از شرایط مطلوبی از حس کیفیت و امکانات در جایگاه مطلوبی قرار ندارد.
وی بابیان اینکه اگرچه آمار اجاره‌نشینی در دنیا از آمار ایران بالاتر است اما هزینه‌های آن نسبت متجانس‌تری با درآمد شخص دارد، گفت: در این خصوص دولت می‌تواند با ساخت مسکن‌های استیجاری مناسب به داد مستاجران برسد.
آیت‌اللهی همچنین گفت: افزایش مستاجر شاید در کشورهای توسعه‌یافته نماد زندگی بهتر باشد اما از آنجا که در کشور ما بیشترین تعداد مستاجران مربوط به دهک‌های پایین درآمدی هستند. بدون تردید این انتخاب برای زندگی بهتر نیست.
این کارشناس همچنین گفت: به هر حال بررسی آمارهای بانک مرکزی بیانگر آن است که به طور میانگین هر خانوار ایرانی سالانه بیش از ۳۵درصد از کل هزینه‌های ناخالص خود را به مسکن اختصاص می‌دهد. در واقع هر خانوار ایرانی به طور میانگین سالانه ۱۲میلیون و ۳۴۹هزار تومان برای سکونت خود هزینه می‌کند که این میزان هزینه به هیچ عنوان رقم پایینی نیست.
اثر بیکاری بر اجاره نشینی
این کارشناس بازار مسکن در پاسخ به این سوال که چرا مردم بار حدود 50 درصدی اجاره‌بها از درآمدهای خود را تحمل می‌کنند اما مهاجرت معکوس را نمی‌پذیرند؟ گفت: ازآنجایی‌که تمام کشور با مشکل بیکاری روبرو شده است، مستاجران به این فکر می‌کنند که زندگی با پول اندک بسیار معقول‌تر از رندگی با بی‌پولی و دستان خالی است بنابراین با اطمینان از اینکه بخش اعظمی از درآمد آنها در جیب موجران خواهد رفت اما حاضر به مهاجرت نمی‌شوند.
بنابراین به وضوح می‌بینیم، مسکن یک موضوع فراجناحی بوده و رابطه عمیقی با اقتصاد، اشتغال و تورم دارد بنابراین تحلیل این موضوع ساده نخواهد بود. وی گفت: به هر حال ایجاد واحدهای اجاره‌یی دولتی، تسهیلات ارزان قیمت و نظارت بر قیمت رهن و اجاره می‌تواند تاثیر مطلوبی درخصوص اجاره‌بها داشته باشد.
