مجله دیجی کالا - ابراهیم دبیری: قلعه رودخان قلعه‌ای است تاریخی که در دل جنگل‌های هیرکانی شمال مخفی شده. دژی که به قول دکتر منوچهر ستوده یکی از عجایب هفتگانه گیلان است. قلعه‌ای که حتی از زلزله سال ۶۹ گیلان جان سالم به در برد. در کشور ما تا به حال قلعه‌های زیادی شناسایی شده‌اند. بیشتر آنها در نواحی خشک کشور واقع شده‌اند. اما از میان آنها قلعه رودخان با قرار گرفتن در دل جنگل موقعیت ویژه‌ای دارد. با ما همراه باشید تا قبل از سفر به قلعه رودخان شما را با این مکان تاریخی آشنا کنیم.
تذکر: قبل از همه چیز، دقت کنید که این قلعه و طبیعت اطرافش جزئی از ثروت ملی ماست، ثروتمان را بر باد ندهیم.
مشخصات کلی قلعه رودخان
موقعیت جغرافیایی: استان گیلان، ۲۳ کیلومتری شهر فومن، دهستان گوراب
فاصله قلعه رودخان تا تهران: ۳۶۰ کیلومتر (۴ ساعت و ۴۰ دقیقه)
ارتفاع از سطح دریا: بین ۶۸۰ تا ۷۸۰ متر
مختصات: ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۹ ثانیه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۰۳ دقیقه و ۵۱ ثانیه عرض شمالی
مساحت: ۲۲ هزار متر مربع
طول دیواره‌ها: ۱۲۶۰ متر
جنس دیواره‌ها: آجر، لاشه سنگ، ملات ساروج و چوب
تاریخ بنا: بدون نتیجه‌گیری قطعی
هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای هر نفر، برای هر ماشین ۸ هزار تومان
چرا قلعه رودخان؟
قلعه رودخان در کنار رودخانه‌ای با همین نام قرار دارد. نام تالشی این قلعه، قله رخون است که فارسی آن می‌شود قلعه رودخان. در بین محلی‌ها این قلعه به قلعه رودخان یا قلعه هزار پله معروف است. نام قلعه رودخان از مکان جغرافیایی قلعه گرفته شده و نام هزار پله هم احتمالا به دلیل وجود ۹۳۵ پله‌ای باشد که کاوش‌های باستان شناسی در اطراف قلعه از زیر خاک بیرون کشیده. به قلعه رودخان قلعه سگسال نیز گفته می‌شود. احتمال می‌رود که نام سگسال اشاره داشته باشد به سال ساخت قلعه. یعنی ساخته شده در سال سگ. البته این نظریه حدسی بیشتر نیست.
قلعه رودخان نام دیگری هم دارد که در متون تاریخی به آن اشاره شده: قلعه حسامی. این نام به خاطر حسام الدین دباج اسحقی، یکی از حاکمان اسحاقوند بر روی آن گذاشته شده. کسی که بر اساس کتیبه‌ای که دکتر ستوده آن را دیده سال ۹۱۸ هجری آن را مجددا تجدید بنا کرده است.
تاریخ قلعه رودخان
قلعه رودخان اولین بار در سال ۱۸۳۰ توسط یک محقق روسی دیده شده. این دژ سنگی آجری در ۲۳ کیلومتر شهر فومن استان گیلان بنا شده، به قول دکتر منوچهر ستوده یکی از عجایب هفتگانه گیلان است. کاوش‌های باستان شناسی می‌گویند که قلعه رودخان تاریخ پر فراز و نشیبی داشته و بارها مورد بازسازی قرار گرفته. دلیل اینکه می‌گویند این قلعه بارها بازسازی شده این است که آزمایش‌ها نشان داده که قدمت سر در اصلی به ۵۸۰ قبل می‌رسد. اما مثلا قدمت یکی از قسمت‌های شرقی قلعه قدمتی ۳۸۰ ساله دارد.
با اینکه نام قلعه تا قبل از قرن دهم هجری نام قلعه در نیامده اما برخی معتقدند که ممکن است زمان ساخت آن به زمان ساسانیان برسد. برخی دیگر هم گفته‌اند که ممکن است سازندگان این قلعه اسماعیلیان باشند. اما به این دلیل که این بنا شباهتی با دیگر قلعه‌های اسماعیلی ندارد، می‌شود امکان ساخت آن توسط اسماعیلیان رد کرد.
کاوش‌های باستان شناسی
بافت تاریخی، منطقه تاریخی و یا منطقه میراث فرهنگی به عنوان بخشی از شهر با پیشینه تاریخی به عنوان واقعیت انکارناپذیر شهرها، واجد ارزش کالبدی و فرهنگی نهفته و آثار گران بهایی از فرهنگ، دانش معماری و شهرسازی، ساختمان ها و بناها و آثار ارزشمند معماری و تاریخی، به عنوان جزئی از هویت اجتماعی هر قوم و کشوری تلقی می شود و ممکن است با مرکز شهر، بافت تجاری، اداری، فرهنگی منطبق باشد یا این که از آنها متمایز است. 
اتلاف انرژی و متعاقب ان مصرف بالای انرژی در فصول گرم و سرد یکی از مشکلاتی است که هم شهروندان به دلیل پرداخت هزینه بیشتر و هم مسئولان به دلیل بالا رفتن مصرف انرژی های مختلف با آن روبه رو هستند. مطالعات نشان می دهد مصالح به کار رفته در ساختمان های جدید یکی از دلایلی است که می تواند مصرف انرژی را کنترل و یا برعکس بیشتر کند و در این میان شهرداری تهران و به صورت ویژه تر معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران متعهد هستند تا با مطالعات کارشناسی و علمی و ایجاد بخشنامه ای جدیدی که به تصویب شورای شهر تهران می رسد؛ این مشکل را به صورت ریشه ای حل و فصل کنند. 
