حجتالاسلام احمد مبلغی تأکید کرد:رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: کتاب ابن رامی «الاعلان باحکام البنیان» بیش از ۲۰۰ صفحه است و بین مباحث شهرسازی و فقه، ارتباط برقرار کرده و میتواند سنت معماری اسلامی را منعکس کند و هم احکام فقهی مفصلی که در هیچ کتابی فقهی به این مقدار نیست، انعکاس داده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، بیستمین جلسه شورای علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی با موضوع سمینار پایانی پروژه در حال اتمام «گفتگو و کتابشناسی توصیفی فقه شهر و شهرنشینی» با حضور مجری طرح حجتالاسلام دکتر علی الهی خراسانی و ناظر علمی این پروژه حجتالاسلام والمسلمین دکتر احمد مبلغی و همچنین حضور اعضای شورای علمی گروه حجج اسلام آقایان دکتر محمدرضا کاظمی گلوری، سیدحمید علوی آزیز و علی شفیعی و آقایان دکتر عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی و دکتر سیدمحمد حسینی برگزار شد.
گزارش مجری پروژه از محتوای فراهم آمده
حجتالاسلام علی الهی خراسانی، مجری پروژه پژوهشی «گفتگو و کتابشناسی توصیفی فقه شهر و شهرنشینی» به توضیح دستآوردهای این پروژه پرداخت و اظهار کرد: این پروژه یک پروژه آشنایی و درآمدگونه است. و مقرّر شد زوایای مختلف فقه شهر و شهرنشینی را از دیدگاه برخی اندیشمندان حوزه در قالب مصاحبه بازگو شود. این هم به این دلیل است که ما یک منبع مفصل یا توضیح دهنده این عنوان نداریم. اگر چه که در حال اتمام این پروژه استفتائات فقه مدیریت شهری توسط شهرداری شهر تهران منتشر شد. البته آن اثر بیشتر نگاه به مسائلی دارد که شهرداری ممکن است در شهر ایجاد بکند و به مدیریت شهری برمی گردد. اما این پروژه بدلیل اینکه در فقه شیعه یک عنوان جدیدی است -البته برای اهل سنت با عنوان فقه العماره، فقه الحضاره، فقه العمران مطرح شده و عنوان آشناتری است- ما سعی کردیم از رهگذر گفتگو با برخی اندیشمندان بیشتر به مبانی و درآمد بر فقه شهر بپردازیم و به مسائل ریزتر و جزئیتر ورود نکنیم. اساتید هم بیشتر نگاهشان را نسبت به پیشرفتها و مبانی بیان فرموده اند. در عین حال برخی اوقات مصاحبهها جنبه مقدمی دارد که اصل محتوای فقه شهر را بیان میکند و این هم ضروری است.
وی با بیان اینکه خود این عنوان، عنوان جدیدی است و باید یک مقداری مورد تفاهم و مفاهمه قرار گیرد، گفت: پروژه بخش دیگری دارد و آن هم اینکه آنچه که موجود است به عنوان فقه شهر که بیشتر میراثی است که در جهان عرب نگاشته شده است، کتابشناسی توصیفی شود. در این کتابشناسی، مشخصات کتاب و بعد یک گزارش دقیق و علمی از محتوای کتابها که مجموعاً ۷ کتاب بوده است، صورت گیرد. اینها کتابهای عمده و مهمی است که در حوزه فقه العمران نوشته شده که به دو یا سه عنوان اشاره میکنم. یکی از کتابها اثری قدیمی است به نام «الإعلان فی أحکام البنیان» که مربوط به قرن هشتم است و این کتاب تصحیح و معرفی شده است و ما کتابشناسی توصیفی از آن ارائه کردهایم. یک کتاب دیگری است که اخیراً در چند سال گذشته چاپ شده است با عنوان فقه العمران اثر دکتر خالد عزب که استاد دانشگاه الأزهر مصر است که کتابشناسی این کتاب هم آمده است و کتاب خوشخوان و جالبی است.
کتاب دیگر هم ۲۰۰۸ یا ۲۰۱۰ در عمان یک همایش بین المللی بزرگی برگزار شد با عنوان «فقه الحضاره، فقه العمران» که محتوای آن مجموعه سخنرانیها و مقالات پژوهشی بود که توسط اساتید مدعو به این همایش ارائه شد. این کتاب ۹۰۰ صفحه است و هر یک از مقالات آن، کتابشناسی شده است و در صدر آن سخنرانیها و مقالات، مقاله جناب استاد مبلغی است با عنوان «قواعد فقه العمران» ارائه شده است. این گفتگو و این کتابشناسی توصیفی برای آشنایی بیشتر و ارتباط بیشتر و توضیح بیشتر نسبت به عنوان فقه شهر و شهرنشینی است.
تفاوت فقه شهر با دیگر فقههای مضاف
در ادامه حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر علمی پروژه به ایراد سخن پرداخته و گفت: باعث خوشحالی است که این پروژه توسط آقای علی الهی خراسانی به اتمام و انجام رسیده و کمکم به مراحل پایانی و آمادهسازی برای انتشار نزدیک میشود. خود این همت که به سمت این موضوع و پروژه توجه و تعلق پیدا کند، این حاکی از آن اندیشه و نگاه و دوراندیشی آقای دکتر الهی است. الحمدلله محاسن ایشان رو به افزایش است و آینده درخشانی در انتظار این محقق ارجمند است.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: فقه شهر بحث خیلی مهمی است و با خیلی از این فقههای مضاف تفاوت دارد. از این حیث که شهر مظهر مدنیت است و نقطه شکلگیری بسیاری از تحولات اقماری- اجتماعی و اقتصادی و دینی و مدنی است. پرداختن به مسائل فقه شهر، کار پیچیده و پروژه درازمدتی است که باید دنبال شود. طبیعتا برخی از این مسائل در طرح ایشان توجه شده است . هرچند که مقوله شهر خیلی توجهات اساسیتری نیاز دارد.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: فقه شهر ساحتهای متفاوت و فراوانی دارد و لذا نیازمند تأمل بیشتر است. به عنوان مثال اقتصاد شهری مورد توجه قرار گرفته از آن جهت که اقتصاد یک فلسفه و مسیری دارد و شهر میآید و دخالت میکند در اقتصاد، لذا نوعی ایجاد ارتباط بین اقتصاد و جغرافیا که شهر است در اینجا اتفاق میافتد و یک رشته خاص و نوپایی را به نام اقتصاد شهری شکل میدهد. در این پروژه که پیش درآمدی ارائه شده در آینده باید تمرکز بیشتری بر این مسائل پیدا کنیم.
امنیت شهر یکی از محورهای مهم در فقه شهر باید باشد
مبلغی در ادامه اظهار داشت: بحث امنیت امروزه مهم است و جا دارد در فقه شهر به آن توجه شود. علاوه بر کالبدها، مهم «العلاقات الإجتماعیه» در شهر است که اساس مدنیت را تشکیل میدهد. قرآن هم وقتی که به مقوله شهر میرسد «بلداً آمناً» را میآورد یا واژه «مطمئنّاً» که بحث آرامش است یا «وارزُق اهلَهُ من الشهر» آمده؛ و در قرآن شهر با اینها مطرح میشود. مهمترین و اساسی ترین مباحث در فقه شهر هم همین مسائل است و مباحث معماری و ابنیه، بعد از اینها اهمیت پیدا میکند یا در سایه این بحثها اهمیت دارد.
دیدگاههای ابن رامی در سنت معماری اسلامی و احکام فقهی باید بیشتر معرفی شود
