آینده زندگی شهروندان در بافت فرسوده: خطر در کمین است!

بافت فرسوده این روزها به معضلی تبدیل شده که کانون مخاطرات است؛ بسیاری از بافت مسکونی در مرکز تهران مقاومت پایینی دارند که شهروندان را در آینده با مشکلات بسیار جدی مواجه خواهد کرد.

 

 

به گزارش تیتر شهر؛بسیاری از بافت مسکونی در مرکز تهران به خصوص در منطقه 12 فرسوده و کلنگی است. مقاومت پایین این بافتها در مقابل زلزله و سایر بلایای طبیعی، ریزدانگی و کوچک بودن فضاهای مسکونی از عمده مشکلات این بافتها است. بافت‌های فرسوده تنها مختص به ایران نیست و چرخه تغییرات شرایط کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی شهرها باعث شده این پدیده به معضلی برای تمام شهرهای جهان تبدیل شود.

 

معضلی که کانون مخاطره محسوب می‌شود و با توجه به تراکم جمعیت در این بافت‌ها علی‌رغم دسترسی محدود به خدمات شهری، جمعیت بیشتری نسبت به سایر بافت‌های شهری در آن زندگی می‌کنند که دسترسی به خدمات بهداشتی، درمانی و خدمات آموزشی برای آنها امکان‌پذیر نیست زیرا ورود وسایل‌ نقلیه تامین ایمنی بافت و امنیت انسان‌های درون‌بافت غیرممکن است.

 

در حقیقت دسترسی ساکنان به خدمات شهری ناممکن و یا به شدت با محدودیت مواجه است از سویی خساراتی که ممکن است در زمان  بروز حوادث غیرمترقبه در بافت های فرسوده  به وجود بیاید  بسیار سنگین و جبران ناپذیر خواهد بود. 

 

 

براساس آمارهای انتشار یافته از سوی شرکت تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، در حال حاضر کشور حدود 72 هزار هکتار بافت فرسوده دارد؛ که کمترین مساحت بافت فرسوده مربوط به خراسان جنوبی با 546 هکتار ترتیب اصفهان با داشتن حدود 6 هزار و 807 هکتار، خوزستان با داشتن حدود 5 هزار و 689 هکتار و یزد با داشتن 5 هزار و 238 هکتار بافت فرسوده در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند، تهران نیز با داشتن 3 هزار و 268 در رتبه ششم جدول قرار دارد. اما ذکر این نکته ضروری است که بیشترین درصد تراکم جمعیت بافت فرسود مربوط به کلان‌شهر تهران است. شاید قابل باور نباشد که قریب ٢/١میلیون‌نفر از شهروندان تهران در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند. 

 

نکته مهم دیگر اینکه جمعیت در این بافت‌ها به شدت متراکم است. یعنی علی‌رغم دسترسی محدود به خدمات شهری، جمعیت بیشتری نسبت به سایر بافت‌های شهری در این بافت‌ها زندگی می‌کنند. در حالی که متوسط تراکم جمعیت در سایر بافت‌های تهران ١٣١متر در هکتار است؛ در بافت‌های فرسوده این رقم به ٣٧٠نفر در هکتار افزایش می‌یابد.

 

تقریبا سه‌برابر جمعیت در سایر بافت‌های شهری، در این بافت‌ها زندگی می‌کنند. در این بافت‌ها، ٦١٧٨٦، واحد مسکونی مستقر است. در طول سال‌های ٨٧ تا ٨٩ در محدوده بافت‌های فرسوده ٥٨هزارو٦٥٣فقره پروانه ساختمان صادر شد که به ترتیب مناطق ١٠، ١١ و ١٢ بیشترین آمار را به خود اختصاص داده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که جهت‌گیری شهرداری در نوسازی بافت‌ها ناظر به افزایش طبقات و تراکم ساختمانی در این بافت‌ها بوده است و این امر نه‌تنها مشکلات را حل کرده بلکه موجب تشدید مسایل نیز شده است

 

بسیاری از بافت مسکونی در مرکز تهران به خصوص در منطقه 12 فرسوده و کلنگی است. مقاومت پایین این بافتها در مقابل زلزله و سایر بلایای طبیعی، ریزدانگی و کوچک بودن فضاهای مسکونی از عمده مشکلات این بافتها است.

 

شکل گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای بزرگ بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز به ویژه در کلان شهرها مغایرت دارد. این بافت به مرور زمان فرسوده‌تر شده و علاوه بر فرسودگی ابنیه، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکردهای شهری خود را از دست می دهند.

 

دلایل زیادی وجود دارد که مردم ترجیح می‌دهند منازل خود را در این بافت‌ها، نوسازی نکنند. نوسازی و بهسازی این نوع بافت‌ها، توجه و اهتمام ویژه دولت و شهرداری‌ها و همکاری مردم را می‌طلبد.

 

گاهی شاهد آن هستیم که شهرداری مجوز ساخت برج و ارائه خدمات در مناطقی می دهد که به جز تخریب باغات عایده دیگری ندارد؛ در حالیکه مناطق فرسوده از نبود انبوه ساز و نداشتن امکانات شهری در رنج هستند. متاسفانه در این سال ها با عنوان بافت فرسوده به مراکز تاریخی دست برده اند و ساخت و ساز غیر مجاز اشاعه پیدا کرده است. در این خصوص با شهر سوخته ای مواجه خواهیم شد که هر روزه به مشکلات آن اضافه می شود اما تهران امید دارد تا در آینده به سمت بهسازی و ارائه امکانات بیشتر و ایمن سازی ساختمان ها پیش برود.