اختلاف نظر درباره واگذاری مسئولیت بازرسی به شهرداری‌ها/ هنوز برای واگذاری امر بازرسی و کنترل به شهرداری زود است
واگذاری امر کنترل و بازرسی به شهرداری‌ها و متعاقب آن انتخاب بازرس توسط شهرداری و انتخاب ناظر توسط مالک، به عنوان موضوع مورد تاکید وزیر راه و شهرسازی، بحثی است که با انتقادات زیادی از سوی مسئولان نظام مهندسی و جامعه مهندسین مواجه است.
وظایف شهرداری تنها صدور پروانه نیست
درهمین راستا مدیرکل راه و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان درخصوص آسیب‌شناسی واگذاری امر بازرسی به شهرداری‌ها طبق نظریه آخوندی گفت: اصولا مدیریت شهر در دست شهردار است و وظایف شهرداری‌ها تنها صدور پروانه نیست.
مسعود مالکی در گفت و گو با «صما» ادامه داد: در ضوابط و قوانین نظام فنی قید شده است که وقتی شهرداری پروانه ساختمانی صادر می‌کند، باید نظارت کامل بر اجرای ساختمان داشته باشد. یعنی حتما باید بر مراحل ساخت از فونداسیون گرفته تا سفت‌کاری، نازک‌کاری و پایان کار و نیز اجرای ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی نظارت و این موارد را در بحث تراکم‌ها لحاظ کند.
وی با بیان اینکه نظارت شهرداری برای رعایت حق شهروندی و حقوق مردم الزامی است. افزود: در قانون وظایفی برای شهرداری دیده شده است. برای مثال شهرداری نباید مجوز افزایش زیربنا را بدهد یا اجازه دهد که بالکن ساختمان فضای کوچه را اشغال کند، چون مانع عبور خودروها می‌شود و یا حادثه‌ای رخ می‌دهد.
بخشنامه وزیر راه مانع از انجام وظایف نظام مهندسی نیست
مالکی در ادامه با اشاره به تاریخچه تشکیل سازمان نظام مهندسی افزود: سازمان نظام مهندسی یک موسسه و تشکل غیرانتفاعی است که براساس قانون در سال 74 به وجود آمده است. وظیفه نظام مهندسی ساماندهی مهندسان است. یعنی اگر مهندسی خلافی داشته باشد، باید تذکر بدهد و نظارت بر کار مهندسان داشته باشد.
وی با بیان اینکه سازمان نظام مهندسی به نوبه خود اقدامات بسیار خوبی انجام می دهد اضافه کرد: علاوه بر آن، سازمان نظام مهندسی دوره‌های آموزشی برای مهندسان برگزار می کند. چون مهندسان وقتی از دانشگاه خارج می‌شوند، فقط یکسری بحث‌های تئوری را آموخته‌اند و باید دوره‌های آموزشی در حین اجرای کار برای آنها برگزار شود.
مالکی همچنین با اشاره به اینکه بخشنامه‌ای که وزیر راه و شهرسازی ابلاغ کرده، مانع از این نیست که دیگر وظایف نظام مهندسی انجام نشود، گفت: سازمان نظام مهندسی کماکان کنترل‌ها و آموزش‌های خود را ادامه خواهد داد. اما با اجرای این ابلاغیه تنها تفاوتی که با گذشته خواهد داشت، این است که قبلا ناظر را نظام مهندسی انتخاب می‌کرد، ولی حالا مالک ناظر را انتخاب خواهد کرد.
مزایای انتخاب ناظر توسط مالک
وی درخصوص اثرات این امر اظهار داشت: مالک ساختمان، دلش به حال ساختمان خود می‌سوزد و کسی را انتخاب می‌کند که مطمئن است نظارت خوبی روی پروژه وی انجام می‌دهد. البته نه به این معنا که مهندس انتخاب شده از سوی نظام مهندسی، نظارت خوبی انجام نمی‌دهد. اما ناظری که خود مالک انتخاب می‌کند، می‌تواند وقت بیشتری برای پروژه صرف کند و درخصوص مشکلات پروژه بهتر با مالک صحبت و آنها را حل کند.
مالکی با بیان اینکه ضوابط و نظارت‌ها مثل روند قبل خواهد بود، ادامه داد: شهرداری قبلا بیشتر کنترل‌های مالی و ضوابط معماری و شهرسازی را اعمال و مواردی نظیر طبقات اضافی، افزایش زیربنا و یا پیشروی در معابر را کنترل می‌کرد، اما با این بخشنامه وظایف شهرداری تاحدودی بیشتر می‌شود و باید کنترل‌های فنی بیشتری انجام دهد.
شبهه در بین سازمان‌های نظام مهندسی
وی با بیان اینکه درخصوص این دستورالعمل شبهه‌ای در بین سازمان‌های نظام مهندسی وجود دارد، اظهار داشت: اصولا وقتی اول یک قانون و دستورالعملی وضع می‌شود، تا بخواهد جا بیفتد و همه توجیه شوند، یکسری مشکلاتی را به دنبال دارد. ولی این موضوع قطعا به نفع مردم است، از این نظر که چون خود مردم مهندس ناظر را انتخاب کرده‌اند، نظارت بهتری بر پروژه‌های آنها اعمال می‌شود.
مالکی با اعلام اینکه دستورالعمل وزیر راه و شهرسازی هنوز به طور کامل شروع نشده و در مرحله مقدماتی است، تصریح کرد: در برخی استان‌ها اجرای این دستورالعمل را شروع کرده‌اند و برخی استان‌ها هم در آستانه شروع اجرای آن هستند و تا چند ماه آینده اثرات اجرای این موضوع بررسی و ارزیابی می‌شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان در عین حال با تاکید بر اینکه اجرای این دستورالعمل مشکلی را برای سازمان‌های نظام مهندسی پیش نمی آورد، بیان کرد: برخی مسئولان نظام مهندسی تصور می‌کنند که با انتخاب ناظر توسط مالک، شاید حق‌وحقوق آنها از بین برود، در صورتی که چنین نیست.
وی تاکید کرد: حتی اگر ناظر را مالک هم انتخاب کند، باید آنها را از بین مهندسان دارای پروانه اشتغال و اعضای سازمان نظام مهندسی انتخاب کند و مالک نمی‌تواند ناظران خود را از بین مهندسانی انتخاب کند که پروانه اشتغال نظام مهندسی را ندارند.
مالکی خاطرنشان کرد: بنابراین باید درخصوص این موضوع اطلاع‌رسانی شود که مردم بیشتر در جریان باشند و مهندسان مطالعه بیشتری در این زمینه بکنند و تصور نکنند که حقوق آنها در این زمینه ضایع شده است.
سیستم ارجاع نظارت، تعلق ناظر به کارفرما را کاهش داد
اما این در حالی است که مدیر کل راه و شهرسازی استان گیلان درخصوص واگذاری امر بازرسی به شهرداری ها و انتخاب بازرس توسط شهرداری و ناظر توسط مالک، تاکید کرد: در حال حاضر شاید اجرایی کردن این تفکر در کشور ما زود باشد.
علی خاوری در گفت و گو با «صما» با بیان این مطلب تشریح کرد: طی چند سال قبل که انتخاب مهندسان توسط خود کارفرمایان صورت می‌گرفت، معمولا اشکالاتی را در موضوعات نظارت و سیستم گزارش‌دهی و تعلقی که مهندس به کارفرماها داشت، در ساختمان‌ها زیاد مشاهده می‌کردیم.
وی با اشاره به پیامدهای مثبت اجرای طرح ارجاع نظارت اظهار داشت: اما از زمانی که طرح سیستم ارجاع نظارت اجرایی شد، حداقل در استان گیلان این تعلق و وابستگی کمتر شده و کار بیشتر به سمت و سوی کیفی شدن پیش رفته است.
خاوری ادامه داد: صرفنظر از حضور مهندس ناظر، اگر با واگذاری بحث نظارت و بازرسی به شهرداری ها، بخواهند نظارت عالیه سازمان نظام مهندسی بر ساخت‌وسازها را متوقف کنند، مسائلی پیش می آید.
وی با تاکید بر اینکه سیستم ارجاع نظارت سیستم خوبی است، خاطرنشان کرد: برای اجرایی کردن طرح واگذاری نظارت و بازرسی به شهرداری ها در کشور ما تا حدودی زود است.
