بافت نوستا لژیک اصفهان زیرغبار

در دومین نشست ستاد بازآفرینی پایدار شهرستان اصفهان در26 بهمن سال گذشته،سند راهبردی بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمد شهر اصفهان به عنوان اولین سند شهری تهیه شده در کشور، مصوب و در سفر اخیر وزیر راه و شهرسازی، رونمایی شد.

به نقل از اصفهان زیبا، این سند به علت تصویب دیرهنگام همتای کشوری خود، با شش سال تاخیر پس از تصویب قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری برای شهر اصفهان تهیه و به تصویب رسید. اصفهانی که در ۱۵ منطقه شهریش، ۲۳۰ لکه بافت فرسوده وجود دارد و مناطق1،3،4و5 بیشترین بافت تاریخی را در خود جای داده اند.

این سند آمده تا همه نهادهای ذی ربط نوسازی بافت فرسوده را متحد کند برای یک قیام تا 20درصد بافت شهر قابل سکونت شود و مردمش نفس بکشند تا مناطق نوستالژیک شهر دوباره زنده شوند.

 

ارقام متفاوت
در شهر اصفهان، ۴۵۰۰ هکتار بافت فرسوده در کمیسیون ماده ۵ مصوب شده؛ اما فقط ۲۲۰۰ هکتار آن به تصویب شورای عالی معماری ایران رسیده است. این2200 هکتار مشمول حمایت های قانونی می شود که شهرداری تخفیف دریافت عوارض را برای این مناطق در نظر می‌گیرد و دولت نیز تسهیلاتی را در قالب وام به ساکنان آن می پردازد. از2300هکتار یاد شده، 1500هکتار، بافت فرسوده تاریخی است که ارزش حفظ،نگهداری و نوسازی را دارد. روایت آماری دیگری نیز وجود دارد که بر مبنای آن 15 هزار هکتار بافت ناکارآمد شهری برابر با 12 درصد از بافت ناکارآمد کشور در استان اصفهان وجود دارد. در عین حال هشت هزار و 100 هکتار بافت فرسوده، سه هزار هکتار بافت تاریخی و سه هزار و 780 هکتار سکونتگاه غیر رسمی در استان به ثبت رسیده است.

اما در نهایت همه آمارها به یک نتیجه ختم می شود که بافت فرسوده، حدود20درصد مساحت شهر را شامل می شود.طبق قانون برنامه پنجم توسعه، سالیانه باید ۱۰ درصد بافت های فرسوده احیا می شد و مطابق برنامه ششم،بیش از ۲۷۰ محله باید با اختصاص اعتبارات دولتی احیا شود.تا کنون 10هزار پروانه ساختمانی در بافت فرسوده شهر صادر شده و طی 9سال اخیر، شهرداری اصفهان پنج میلیارد و200میلیون تومان برای این تعداد پروانه، تخفیف داده که بابت آن از دولت طلب دارد. برای تسهیل در نوسازی بافت فرسوده، دولت به ازای هر واحدی که احیا می شود، ۵۰ میلیون تومان با نرخ تک رقمی سود پرداخت می‌کند و شهرداری نیز بسته های ویژه تخفیف در نظر گرفته است؛ اما متاسفانه 60 درصد ازبافت فرسوده اصفهان فاقد سند مالکیت است و به همین دلیل ساکنان آن نمی توانند از این تسهیلات استفاده کنند.

در این60 درصد تاکنون سه درصد هم خدمات ارائه نشده است!دولت برای سال گذشته150هزار وام درنظر گرفته بود که در کل کشور کمتر از8درصد و در استان اصفهان هم حدود 360 وام جذب شد. مسئولان ذی ربط علت اصلی این مشکل را در شیوه مدیریت ارائه وام می‌دانند؛ چرا که طرح‌ها به مسکن و شهرسازی معرفی و این سازمان باید پروانه را به بانک مسکن ارائه کند که روندی طولانی است.

توسعه از مرکز
به گفته نایب رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی، توسعه فیزیکی اصفهان در شرایط فعلی جایز نیست؛ چرا که زیرساخت‌های فعلی شهر نمی تواند مشکلات شهر را پاسخگو باشد. زندآور معتقد است که توسعه شهر باید در مناطق دارای بافت فرسوده انجام شود؛ چرا که این بافت‌ها معمولا درمناطق مرکزی شهر قرار گرفته ومحل تردد و تراکم جمعیت هستند و بازآفرینی این مناطق می تواند رونق را به این بافت‌ها بازگرداند.

او می گوید:« هر چه به حاشیه شهر بپردازیم و محدوده و مراکز قانونی شهر را فراموش کنیم؛ به نوعی ازتوسعه و رشد مرکز شهر کاسته و به سمت توسعه حاشیه شهر رفته ایم که طبق ساختار جدید، به نفع شهر نیست.» زندآور تاکید می‌کند:« اگر بخواهیم شهری توسعه یافته داشته باشیم؛ باید مسئولان و برنامه ریزان شهر به فکر استفاده از محدوده قانونی شهر بوده و توسعه شهر را از مرکز آن شروع کنند.» نایب رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی، توضیح می دهد که توسعه فیزیکی شهرها نه تنها برای شهر هزینه دارد که معضلات و آسیب‌های اجتماعی هم دامان مردم شهر را می گیرد و در عین حال ترافیک، معضلات اجتماعی ودرآمدی شهر را نمی‌توان کنترل کرد.
قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده در سال89توسط مجلس به تصویب رسید. مطابق ماده16قانون یاد شده، وزارت راه و شهرسازی با همکاری وزارت کشور، میراث فرهنگی و شورای عالی استان ها برای جلب همکاری و مشارکت همه دستگاه های اجرایی، ایجاد وحدت رویه و استفاده از امکانات و منابع موجود، حداکثر شش ماه بعد از تصویب قانون، سند ملی احیا و نوسازی بافت های فرسوده را تهیه و به هیئت وزیران ارسال کند که این امر تا سال93به تعویق افتاد.

سند راهبردی استان اصفهان در سال94مصوب و اواخر بهمن ماه سال گذشته، این سند برای شهر اصفهان به تصویب و مهرماه سال جاری رونمایی شد.برای نوسازی بافت های فرسوده باید همه دستــگاه های اجرایی مرتبط با بافت های فرسوده شناســایی شده و تحت عنوان دستور العمل مشخص و مدیریت واحد باهم کار کنند. نظام مهندسی، شهرداری، انبوه سازان، بانک ها، بنیاد مسکن، سازمان نوسازی و بهسازی و... از جمله نهادهای مرتبط با نوسازی بافت شهری هستند که ساختار و نحوه تعامل دستگاه های یاد شده، روشن و شفاف نبوده و سندبازآفرینی بافت فرسوده باید در کشور، استان و در سطح شهر تدوین می شده که این ساختار با تدوین این سند در حال شکل گیری است.

 

راهکار
به گفته زندآور، بافت‌های فرسوده‌ای کــه در سطــح شهـــر وجود دارد، طـی سال‌های متمادی و طولانی ایجاد شده و بنابراین باززنده سازی این فضا طی یک مرحله و درمدت کوتاه، امکان نداشته و نیاز به امکانات و بودجه زیاد دارد که برنامه‌ریزان شهری باید برای آن، برنامه‌ریزی طولانی مدت داشته باشند. او پیشنهاد می کند که تمام نهادهای ذی ربط وحتی بانک‌ها باید مسیر نوسازی بافت فرسوده شهر را تسهیل کنند.