به مناسبت روز جهانی شهرسازی : شیوه‌نامه‌ نحوه‌ فعالیت مهندسان شهرساز دارای پروانه اشتغال بکار مهندسی نهایی و ابلاغ شود

17 آبان (هشتم نوامبر) روزیست که در جهت پیشبرد و بالابردن علاقه به مباحث شهرسازی در میان عامه مردم و متخصصان در مقیاس های محلی،ملی و بین المللی به عنوان روز شهرسازی نامگذاری شده است و در ایران نیز در این روز مسائل مهم شهرسازی در قالب همایش‌هایی نقد و بررسی می‌شود.

این روز در سال 1949 توسط پرفسور کارلوس ماریا دلاپائولرا، استاد دانشگاه استاد دانشگاه بوینوس آیرس آرژانتین همزمان با گشایش انستیتو مطالعات مسائل شهرسازی دانشگاه باعنوان روز جهانی شهرسازی (world town planning day) ثبت شد.

وی هدف اصلی خود از نامگذاری چنین روزی را پیشبرد و بالابردن علاقه به مباحث شهرسازی در میان عامه مردم و متخصصان در مقیاس های محلی، ملی و بین المللی برنامه عنوان کرد.

اکنون ٦٨ سال از برگزاری اولین مراسم بزرگداشت روز جهانی شهرسازی می‌گذرد و تعداد کشورهای برگزار کننده مراسم این روز به بیش از 40 کشور رسیده است.

به گزارش ایسنا، در ایران نیز این روز جهانی در قالب برگزاری همایش بزرگ داشته شده و به این بهانه مسائل شهرسازی ایران نقد و بررسی می شود. تا به امروز ١٤ سال است که مراسم بزرگداشت روز جهانی شهرسازی در تهران توسط دبیرخانه دائمی بزرگداشت روز جهانی شهرسازی  برگزار می شود و این دبیرخانه درصدد است تا این روز در تقویم ملی کشور به عنوان روز جهانی شهرسازی ثبت شود.

دکتر الهام امینی عضو هیات مؤسس دبیرخانه دائمی بزرگداشت روز جهانی شهرسازی ایران و کارشناس مسائل شهری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه وضعیت موجود شهرهای کشور از نظر متخصصان، اساتید و کارشناسان ذیربط، مطلوب نیست، گفت: شهرهای کشور به لحاظ سیما و منظر شهری، کارایی و عملکرد و نهایتاً مسائل زیست محیطی با معضلات جدی مواجه هستند و می‌توان گفت در مجموعه عواملی که موجب بروز چنین وضعیت نامطلوبی برای شهرهای کشور شده، عدم اعمال نظارت شهرسازی که در چند قانون مهم مورد تأکید قرار گرفته، کاملاً محسوس است.

وی معتقد است وزارت راه و شهرسازی  به عنوان نماینده‌ حاکمیت برای اعمال نظارت شهرسازی تاکنون به دلایل مختلف به جدیت به وظیفه‌ قانونی خود مبنی بر نظارت بر حسن اجرای طرح‌های توسعه‌ شهری نپرداخته است و مدیریت‌ شهری در خلأ نظارت بر فعالیت‌های شهرسازی، با نادیده گرفتن ضوابط و مقررات شهرسازی و اقداماتی همچون تراکم فروشی، تغییر کاربری‌های گسترده و ... نه تنها قوانین را نادیده گرفته، بلکه حقوق شهروندان را در خصوص برخورداری از شهرهای زیبا، کارآمد و پاک، تضییع کرده‌اند.

شیوه‌نامه‌ نحوه‌ فعالیت مهندسان شهرساز دارای پروانه اشتغال بکار مهندسی نهایی و ابلاغ شود

به گفته عضو هیات مدیره جامعه مهندسان شهرساز ایران، ادامه‌ وضعیت عدم اعمال نظارت شهرسازی موجب خواهد شد تا کیفیت و شرایط زندگی در شهرهای کشور به مرور کاهش یافته و امکان اصلاح و بهبود شرایط را در آینده اگر غیرممکن نسازد، بسیار مشکل خواهد کرد.البته  امروز آگاهی جمعی از مدیران وزارت راه و شهرسازی و به خصوص معاونت شهرسازی و معماری نسبت به شرایط نامناسب فعلی و تلاش در راستای فراهم نمودن زمینه‌های لازم برای اعمال نظارت شهرسازی با استفاده از توان و تخصص صاحبان حرفه‌ شهرساز، به فال نیک گرفته می شود و در این راستا جامعه‌ مهندسان شهرساز کشور نیز آمادگی کامل خود را برای هر گونه همکاری اعلام ودر این رابطه نیز برون سپاری امور و از جمله تشکیل و بهره برداری از دفاتر خدمات شهرسازی پیشنهاد می‌شود.

امینی با بیان اینکه برای ورود جدی به امر مهم نظارت شهرسازی، فراهم ساختن شرایط لازم از قبیل تهیه و ابلاغ آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های مورد نیاز ضروری است، اظهار کرد: پیشنهاد می‌شود شیوه‌نامه‌ پیشنهادی نحوه‌ فعالیت مهندسان شهرساز دارای پروانه اشتغال بکار مهندسی هرچه زودتر نهایی شده و توسط وزیر راه و شهرسازی جهت اجرا، ابلاغ شود. همچنین یکی از فوری ترین اقدامات مورد نیاز، فراهم نمودن زمینه‌ی اعمال نظارت شهرسازانه بر احداث تک بناها توسط مهندسان شهرساز است و آمار رسمی مؤید این نکته‌ بسیار مهم است که بین 70 تا 80 درصد تخلفات موضوع ماده‌ 100 قانون شهرداری‌ها، ناشی از تخلفات شهرسازی از قبیل عدم رعایت سطح اشغال، میزان تراکم و غیره است.

به گفته وی، اعمال نظارت شهرسازانه بر تک ساختمان‌ها و به خصوص ساختمان هایی که شکل گیری آن‌ها دارای تأثیر چشمگیر بر بافت پیرامونی است، می‌تواند به نحو مؤثری از بروز تخلفات جلوگیری نماید. همچنین ایجاد محدودیت و تعیین شرایط ویژه برای انتخاب مدیران شهری و دیگر مدیران مناصب تخصصی شهرسازی، یکی از ضرورت‌های فوری برای رفع مشکلات شهرسازی است. متأسفانه بسیاری از مدیران شهری فاقد بینش و تفکر شهرسازی بوده و شهر را به جای یک کلیت منسجم و هماهنگ، مجموعه‌ای از تک بناهایی می‌دانند که بدون هماهنگی در کنار هم قرار می‌گیرند. بنابراین چنین تفکری یکی از دلائل مهم بروز شرایط نامطلوب فعلی است.

این استاد دانشگاه معتقد است که علم شهرسازی وتوان و تخصص مهندسان شهرساز در کشور مهجور مانده و آگاهی آحاد جامعه در خصوص نقش و اهمیت این رشته و صاحبان حرفه آن در کاهش مشکلات شهرهای کشور و همچنین حقوق شهروندی بسیار کم است. بنابراین ارتقای آگاهی آحاد مردم نسبت به حقوق خود در شهر می تواند تخلفات شهرسازی را به نحو مؤثری کاهش دهد.در حقیقت شهروندان شهرهای کشور در مقابل تخلفات گسترده‌ای که موجب تضییع حقوق شهروندان می‌شود ، بدون حامی بوده و هیچ گروه و یا سازمانی از حقوق آن‌ها حمایت و پشتیبانی نمی‌کند. به همین منظور مهندسان شهرساز می‌توانند به عنوان دیده‌بان شهرها و اعمال نظارت شهرسازی به نمایندگی از حاکمیت، نقش وکیل مدافع شهروندان را در قبال تخلفات گسترده ایفا نمایند وتحقق چنین وظیفه‌ در راستای دیدگاه‌های اخیر وزیر  راه وشهرسازی مبنی بر ضرورت شهرسازی شهروند - گرا خواهد بود.

موانع پیشروی رشد علمی شهرسازی در کشور

امینی همچنین به موانع رشد علمی شهرسازی در کشور نیز اشاره کرد و گفت: این موانع از منظر و ابعاد مختلف روانی، اجتماعی و فرهنگی قابل بررسی است. در حقیقت فقدان طلب و تقاضا و انحصار و تک سونگری مدرسان شهرسازی در کشور، فقدان تبادل علمی و کار گروهی در تحقیق، فقدان فضای نقد و انتقادپذیری در این زمینه تاثیرگذار هستند.

وی می افزاید: تولید علم بیشتر وابسته به قدرت تفکر اعضای جامعه وقدرت فکر محققین است اما در دانشگاه‏‌ها دانشجویان، همواره در حال حفظ کردن هستند؛ نه فکر کردن؛ در حقیقت این شیوه اذهان محقق و دانشجو را نه تنها محقق نمی‌کند بلکه بیشتر مقلد  بار می آورد و این امر مانعی برای تولید علم در این زمینه می‌شود.همچنین وقتی یک موضوع را محقق فقط از یک بعد واز یک جنبه جستجو کند وبه هیچ وجه از نگرش مرسوم فراتر نرود، موجب خواهد شد که ذهن پژوهشگر فقط دریک سری واژه ها واصطلاحات خاص آن علم محصور ومحدود شود واین نوع نگرش وکار علمی هرگز به تولید علمی نمی انجامد.

به گفته این استاد دانشگاه، یکی از ملزومات تولید علم شهرسازی،  فعالیت قطب‌ها وانجمن های علمی متعدد ونزدیک بودن آنها به یکدیگر است اما هنوز در جامعه ما تعداد قطب‌های علمی اندک و در عین حال فاقد همکاری های لازم در زمینه های مختلف هستند. بنابراین فقدان این عامل موجب می شود که گاه در یک موضوع خاص ،تحقیقات به طور انباشته صورت گیرد ولی در بعضی موضوعات وشاخه ها رد پای هیچ کار علمی دیده نشود.از طرفی نبود یک فضای نقد وانتقاد پذیری در بین اهل قلم می تواند یکی از موانع تولید علم باشد. تاریخ علم و دانش به ما نشان می‌دهد که علم و دانش بدون داشتن فضایی که دانشمندان بتوانند با هم تعامل داشته باشند امکان رشد ندارد. بایستی برای توسعه علم این امکان وجود داشته باشد که عالمان بتوانند با هم مکالمه و گفت‌وگو و یکدیگر را نقد کنند و روحیه انتقاد پذیری هم داشته باشند.

وی با بیان اینکه نقد در فرهنگ‌ما جا نیفتاده است، گاهی برخوردهای توهین‌آمیز و مستبدگونه فراوانی دیده می شود،می‌گوید:یکی دیگر ازموانع رشد علم شهرسازی در ایران ،کاربردی نبودن تحقیقات و نیز استفاده نکردن از تحقیقات علمی دانشگاه ها است ، مراکز اجرایی وتصمیم گیری مدیریت شهری ،به نحو مطلوب با مراکز دانشگاهی وعلمی درارتباط نیستند واز اندوخته ها ویافته های علمی آنها به خوبی استفاده نمی شود .در حوزه های اجرایی  مسئولان به متخصصان ،مخصوصا متخصصان شهرسازی مرتبط مراجعه نمی کنندتا از آنها در حل مشکلات ومعضلات شهرسازی ،شیوه های نو و راه حل‌های تازه بخواهند،که این خود هم مشوق محققان وهم منجر به تولید نظرات وایده های نو خواهد بود.البته با این همه موانع ،سال‌های اخیر جهش های خوبی در تولید علم شهرسازی در کشور صورت گرفته است که نسبت به سالها ودوره های قبل قابل ستایش وتقدیر هست ،هرچند دارای نقص و کاستی است.