تاثیر جغرافیا بر خانه‌های مردم در مازندران

هم زیستی با محیط و اقلیم در اصول معماری بومی مازندران باعث حفظ انرژی‌های طبیعی می‌شود.

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، معماری مازندران یکی از نمونه های موفق معماری بومی است که چنان با ظرافت با طبیعت و محیط جغرافیایی خود درآمیخته است که گویی جزئی از بستر و محیط طبیعی است.

این معماری نهایت تاثیرپذیری را از طبیعت، محیط و اقلیم پذیرفته است چنانچه می توان نام معماری طبیعت گرا بر آن نهاد.

سالها پیش ساکنان این مرز و بوم با مهارتهای ویژه و با اجرای فنون و قواعد خاص در زمینه استفاده بهینه از انرژی ها و منابع طبیعی مانند خورشید، باد و هماهنگی با اقلیم توانستند به نیاز های فیزیکی و روحی انسان برای ساختمان سازی به بهترین روش پاسخ دهند.

اعجاز معماری سنتیدر به کارگیری مصالح منطقه ای و خلق تکنیک های ویژهنشان داد ساخت و ساز در این مناطق نه تنها به محیط آسیبی نمی رساند بلکه موجب تعالی وکمال بخشیدن به ماده نیز می باشد و هر ساختمان می تواند با محیط طبیعی که در آن واقع شده رابطه برقرار کند.

معماری سنتی تداعی کننده احساس انسان ها نسبت به طبیعت

سرابی کارشناس معماری سنتی با اشاره به اینکه هر ساختمان باید با بستر و محیط پیرامون خود تعامل داشته باشد،گفت: بنا باید با ملایمت در زمین خود قرار گیرد و با محیط اطراف سنخیت داشته باشد.

مصالح و طراحی خانه ها باید به گونه ای باشد که با اقلیم و منابع انرژی موجود در محل احداث هماهنگی داشته و آسیبی نزند.

آنچه تقریبا در ۹۰ درصد ابنیه مازندران مشترک است استفاده از عنصر اصلی چوب به عنوان اسکلت و ساختار ، عنصر تزیینی و حتی دیوارهای جداکننده و باربر می باشد.تنوع این عنصر و فراوانی آن همواره موجب استفاده گسترده از آن در سازه های معماری شده است.

مازندران وسعتی بالغ بر ۴۴۵۵۲ کیلومترمربع دارد و سواحل دریای خزر با آب و هوای معتدل و بارندگی فراوان، از جمله مناطق معتدل محسوب می شود.

ساختمان ها در این مناطق مجزا از هم ساخته می شوند، قرارگیری خانه در وسط حیاط به لحاظ کمک به تنفس بیشتر بنا از چهار طرف است .

حصار دور خانه ها اغلب کوتاه تر از قد انسان است و دلیل این امر همان استفاده از جریان هوا است، تا از میان ساختمان ها عبور کرده و هوای مرطوب و راکد را با خود به بیرون محوطه و فضاهای زیستی ببرد. بهره بردن از طبیعت زیبا و سرسبز منطقه نیز از دلایل دیگر جهت تلفیق محیط مسکونی با طبیعت است.

ساختار ساختمان ها در معماری مازندران با توجه به شرایط

مازندران به لحاظ ویژگی های طبیعی به سه حوزه کلی کوهستانی با آب و هوای سرد، حوزه ارتفاعات جنگلی (کوهپایه ای) و حوزه جلگه ای قابل تقسیم بندیشده است.

در حوزه کوهستانی سنگ و چوب، حوزه جنگلی چوب و در حوزه ساحلی و جلگه ای چوب و گل به عنوان عمده ترین مصالح ساخت و ساز هستند.

در ساخت و ساز ها نیز به دلیل رطوبت هوا و عمق کم آب های زیر زمینی،سعی میشودطبقه همکف ساختمان را حتی المقدور بالاتر از سطح طبیعی زمین اجرا کنند تا کف بنا از نم و رطوبت زمین فاصله داشته باشد و بتوان از جریان باد که در ارتفاع بالاتر، از سرعت بیشتری برخوردار است بهره مند شوند.

علاوه بر آن برای اینکه مانع رسیدن باران به بدنه ساختمان شوند فضایی دور تا دور بنا به نام ایوان ساخته می شود که راه دسترسی از فضای باز به بسته می باشد ضمن آنکه دسترسی اتاق ها به یکدیگر را نیز تامین می نماید.

از دیگر خصوصیات بناها در مازندران شیب دار ساختن بام  خانه هاست که به دلیل ریزش مداوم باران در این منطقه است. بدین وسیله از جمع شدن آب باران و یا برف در سقف ساختمان، جلوگیری به عمل می آید.

فضای خالی مابین بام شیبدار و سقف در این ساختمان ها، محل مناسبی برای انبار نمودن و نگهداری مواد غذایی سالانه است و به گونه ای ساخته می شود که امکان جریان هوا و تهویه در آن وجود داشته باشد.

تاثیر فرهنگ بر معماری بومی و سنتی مازندران

معماری بومی مازندران در طول تاریخ علاوه بر هماهنگی با محیط طبیعی به ارزش های دیگری همانند فرهنگ، هویت، آداب و رسوم نیز اهمیتداده که این خود به ایجاد پایداری اجتماعی و فرهنگی هم کمک می کند.

با توجه به ساختار خانه ها در مازندران در می یابیم که کشیدگی خانه ها عموما از شرق به غرب بوده و جهت خانه‌ ها عموما به سمت جنوب می باشد.

دلیل این کار ، رو به قبله بودن خانه‌ ها و همین ‌طور استفاده از نور بیشتر در جنوب برای مقابله با هوای سرد این منطقه است.

سارا فرهمندراد