تاسیسات آب و برق پایتخت چقدر در برابر زلزله مقاوم است؟

تهران- ایرنا- مدیر کل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو به تشریح وضعیت سازه ها و تجهیزات آبرسانی و برقرسانی پایتخت در شرایط وقوع زلزله پرداخت و به برخی نگرانی ها از جمله تهدید فاضلاب تهران در زمان زلزله پاسخ داد و اعلام کرد: فاضلاب، در اولویت تهدیدهای تهران نیست.

به گزارش ایرنا، هفته گذشته زلزله ای به بزرگی 5.2 ریشتر استان های تهران و البرز را لرزاند و بعد از گذشت یک هفته، بامداد امروز (چهارشنبه) زلزله این بار با قدرت 4.2 ریشتر دوباره خود را نشان داد و موجب نگرانی های مردم شد.
در این شرایط، که تامین آب و برق و همچنین بزرگیِ تهدید شبکه های فاضلاب، یکی از دغدغه های مردم پایتخت به شمار رود، با «میثم جعفرزاده» مدیر کل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو گفت و گو کردیم.
وی معتقد است: از نظر علمی نمی توان و نباید منکر وقوع زلزله شد، بخصوص که اکنون گسل ماهدشت فعال شده است؛ این گسل از یک طرف به سمت گسل تهران و از طرف دیگر به سمت گسل اشتهارد (دو گسل اصلی) قرار گرفته است.
جعفرزاده در پاسخ به این سوال که آیا زلزله تهران (در صورت وقوع) قرار است تخریب زیادی ایجاد کند؟ گفت: برآورد ما اینطور نیست؛ در سرپل ذهاب که زلزله 7.3 ریشتر رخ داد، بعضی ساختمان هایی که در آنها یک مقدار اصول مهندسی رعایت شده بود، حداقل تخریب کامل نشدند؛ در نتیجه در این ساختمان ها فوتی نداشتیم و بیشتر مصدوم شده بودند.
وی اضافه کرد: نه باید تهران را اینقدر ترساند و بحث هایی مانند اینکه قرار است بعد از زلزله طاعون بیاید، موش ها حمله کنند و ... را مطرح کرد و نه اینکه بگوییم اصلا در تهران زلزله رخ نمی دهد.

** مقاومت سدهای پایتخت در برابر زلزله
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو در مورد مقاومت سدهای پایتخت در برابر زلزله گفت: در احداث سدها همیشه بحث های زلزله نگاری و ژئوتکنیکالی مطرح است و به همین دلیل ما چندان نگران سدها نیستیم.
جعفرزاده با بیان اینکه سدهای امیرکبیر و طالقان در غرب و سدهای لار، لتیان و ماملو در شرق تهران به لحاظ عملکردی مشکلی ندارند، گفت: در زلزله 5.2 ریشتری غرب تهران، سد امیرکبیر نخستین نقطه ای بود که در مورد آن بررسی های فنی انجام دادیم و نتایج نشان داد این سد در وضعیتی نرمال قرار دارد و حتی یک اتفاق کوچک برای این سد رخ نداد.
جعفرزاده با تاکید بر در نظر گرفتن مباحث زلزله نگاری در احداث سدها، گفت: حتی در زلزله کرمانشاه، 21 سدی که در فاصله 50 تا 100 کیلومتری محل وقوع زلزله بود مورد بررسی قرار گرفت که همه بعد از زلزله به طور کامل نرمال بودند.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو تصریح کرد: بنابر این نگران وضعیت شکست سدهای اطراف پایتخت در اثر زلزله نیستیم.

** آبرسانی در زمان وقوع زلزله
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو در مورد آبرسانی در زمان وقوع زلزله پایتخت نیز گفت: طرحی به عنوان «طرح آبرسانی اضطراری تهران» در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است که اگر این طرح به طور کامل اجرا شود، در صورت وقوع زلزله، در کمترین زمان ممکن آب را با استانداردهای بین المللی در اختیار مردم تهران قرار می دهیم.

وی با بیان اینکه 360 نقطه تهران در این طرح برای نصب مخازن آب اضطراری مشخص شده اند، گفت: نوع عملکرد این طرح به این گونه است که مخازنی در مسیر آبرسانی تهران قرار می گیرند، آب در مسیر خود وارد این مخازن می شود و سپس خارج شده و در شبکه توزیع، به مسیر خود ادامه می دهد؛ یعنی آب در این مخازن همیشه در جریان است. زمانی که زلزله اتفاق می افتد، یک سری شیرهای ورودی و خروجی مخازن به صورت اتوماتیک قطع می شود و این مخازن که معمولاً در زیر بوستان ها و پارک ها قرار می گیرند، می تواند به مردم آبرسانی کنند.

به گفته جعفرزاده، تامین آب اضطراری در کنار آنچه در دنیا مرسوم است یعنی آبرسانی با تانکر و توزیع آب بسته بندی مورد توجه قرار می گیرد. به این معنی که در صورت وقوع زلزله، آبرسانی با تانکر و توزیع آب بسته بندی شده نیز انجام خواهد شد.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو با اشاره به اینکه نصب مخزن در دو نقطه پارک شهر و زرگنده (منطقه یک) به صورت آزمایشی اجرا شده است، گفت: زلزله های یک هفته اخیر باعث شده مسئولان شهری نسبت به بحث هایی که وزارت نیرو در سالهای اخیر مطرح می کرد، واقف شوند و حتی شهرداری و شورای شهر برای این مسایل پا پیش بگذارند.
این مقام مسئول با بیان اینکه نصب این مخازن از نظر فنی کار دشواری نیست و فقط بحث تامین منابع مالی و صدور مجوز مطرح است، گفت: مجوز نصب در 30 نقطه تهران در حال صدور است و برای اجرای این طرح و نصب 360 مخزن، به 450 تا 500 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
این مقام مسوول افزود: وزارت نیرو به راحتی نمی تواند این منابع را تامین کند و نیاز به حمایت سازمان های دیگر از جمله شورای شهر، ستاد مدیریت بحران، سازمان برنامه و بودجه و ... است.

** مقاوم سازی خطوط انتقال آب
وی یکی دیگر از طرح های وزارت نیرو برای کاهش خسارت های ناشی از وقوع زلزله احتمالی در تهران را مقاوم سازی خطوط انتقال آب ذکر کرد و گفت: اکنون مقاوم سازی حدود 60 درصد خطوط انتقال آب انجام شده است به ترتیب نقاط حساس و مهم اولویت بندی شده و طرح مقاوم سازی اجرا می شود.
جعفرزاده همچنین به اجرای پروژه رینگ تهران (طرح قمر بنی هاشم) اشاره کرد و گفت: در این پروژه، انتقال آب دور تا دور تهران امکانپذیر می شود.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو افزود: در این پروژه آزمون های مقاومت خطوط انتقال در برابر لرزش اجرا شده و در صورت کامل شدن اجرای آن، هیچ مشکلی در تامین آب شمال تا جنوب و شرق تا غرب تهران نخواهیم داشت.
وی ادامه داد: البته برای شرایط بعد از زلزله نیز 20 سناریو در نظر گرفته ایم؛ اینکه اگر به هر دلیلی خط انتقال سد لار از مدار خارج شد یا مخازن داخل شهر از مدار خارج شد و وضعیت چاه ها به خاطر لرزش به هم ریخت، باید چکار کنیم.

** فاضلاب، در اولویت تهدیدهای تهران نیست
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو در پاسخ به شایعاتی در مورد میزان تخریب های فاضلاب تهران در صورت وقوع زلزله گفت: حدود پنج تا شش سال پیش، شبکه فاضلاب تهدید بزرگی برای تهران به شمار می رفت اما با اجرای طرح فاضلاب تهران، فاضلاب از اولویت های نخست تهدید پایتخت حذف شد.
به گفته وی، پروژه فاضلاب تهران که اکنون بیش از 60 درصد آن اجرایی شده است، دارای پیوست تحلیل های لرزه ای بوده و به لحاظ زلزله، از مقاومت بالایی برخوردار است.
جعفرزاده افزود: اگرچه مکان، بزرگی و عمق زلزله شاخص های تعیین کننده ای در میزان خسارت هستند، اما اگر زلزله ای در حالت های معمولی رخ دهد، تهران از ناحیه فاضلاب آسیب نمی بیند.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو در مورد آسیب پذیری چاه هایی که آب شرب پایتخت را تامین می کند نیز گفت: یک سری چاه در تهران وجود دارد که به عنوان منابع آب زیرزمینی از آنها استفاده می کنیم که پیش بینی می شود در صورت وقوع زلزله از توان یک سوم این چاه ها بتوانیم استفاده کنیم.
وی ادامه داد: در صورت وقوع زلزله، به یقین کدورت آب مانند آنچه در سرپل ذهاب رخ داد، افزایش پیدا می کند؛ البته طراحی و چاه های جدید چنین مشکلاتی وجود نخواهد داشت.

** راهکارهایی برای پایداری برق مراکز حیاتی تهران
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو همچنین در مورد پایدار نگه داشتن برق مراکز حساس و حیاتی پایتخت نیز گفت: در صورت وقوع زلزله، قطع به یقین سیستم نیروگاهی از مدار خارج می شود و قطعی برق خواهیم داشت اما در آن شرایط پیش بینی شده است که مراکز تصمیم گیری سیاسی، خدماتی، پمپ بنزین ها، بیمارستان ها و ... مجهز به سیستم دیزل های اضطراری شوند.
وی ادامه داد: اگر در تهران زلزله ای رخ دهد و مراکز حساس و حیاتی دارای برق اضطراری باشند، یک قدم در حرکت امداد رسانی جلو هستیم.
جعفرزاده با بیان اینکه در راستای پایدار نگه داشتن شبکه برق مراکز حیاتی و حساس، اقدام دیگری نیز مورد توجه قرار گرفته است، گفت: یک سری پست ها داریم که پیش از این فقط از یک نقطه (فیدر) برقدار می شدند که برای حفظ پایداری آنها در شرایط زلزله، این پست های برق را از چند ناحیه برقدار کرده ایم که اگر یک فیدر از مدار خارج شد بتوانیم از فیدر دیگر برای برقدار کردن آن منطقه استفاده کنیم.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران وزارت نیرو در پایان تاکید کرد: مدیریت بحرانی مانند زلزله، به همکاری همه دستگاه ها نیاز دارد؛ اگر هر دستگاه به صورت جزیره ای عمل کند، شاید به صورت مقطعی به موفقیت هایی دست پیدا کنیم، اما در بلند مدت قطع به یقین شکست می خوریم.