تخریب‌خانه‌ای که می‌توانست جهانی‌شود

فرهنگ > میراث و تمدن - نخستین روز هفته با خبر تخریب یک بنای صفوی آن هم در شهر اصفهان که به ویترین معماری دوران صفوی شهرت یافته است بار دیگر در رسانه‌ها مطرح شد

با این تفاوت که این بار ساکنان کوچه مسجد مصری در محله طوقچی اصفهان درخواست تخریب این خانه تاریخی را به بهانه تعریض راه دسترسی به شهرداری اصفهان دادند و شهرداری اصفهان نیز پنجشنبه گذشته به تخریب این بنای تاریخی اقدام کرد. حالا سازمان میراث فرهنگی از تخریب‌کنندگان این خانه صفوی شکایت کرده و فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفته است که سازمان میراث فرهنگی محکم پای شکایت از تخریب‌کنندگان خانه نایل ایستاده و یگان حفاظت از میراث فرهنگی استان اصفهان در حال پیگیری و شناسایی تخریب‌کنندگان است.

• درخواست اشد مجازات برای تخریب‌کنندگان

دیروز محمد حسن طالبیان آنطور که معاونت میراث فرهنگی برای رسانه‌ها مخابره کردند گفته است که باید اشد مجازات برای تخریب‌کنندگان بناهای تاریخی کشور به‌ویژه عاملان تخریب خانه تاریخی نایل در اصفهان اعمال شود و خانه تاریخی نایل عین‌به عین توسط تخریبگران بازسازی شود.

خانه تاریخی نایل یکی از بناهای ارزشمند دوره صفوی در استان اصفهان است که در سال 1354در فهرست آثار ملی به‌ثبت رسید و محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور در مورد تخریب آن گفته است: گروه‌های فنی‌‌مرمتی، بازرسی و حقوقی به اصفهان اعزام شده‌اند و هم‌اکنون کارگاه مرمت برای بازسازی عین‌به‌عین خانه صفوی نایل در حال تجهیز است و پیگیری‌های حقوقی و قضایی از عاملان تخریب این بنای ارزشمند تاریخی نیز آغاز شده است. به گفته او، قرار است در مرحله نخست بازسازی حصار و تحدید زمین و در مرحله دوم پیگیری پلان و آماده‌سازی عین‌به‌عین خانه براساس مستندات موجود صورت بگیرد. به گفته طالبیان، اقدام قضایی درخصوص عاملان تخریب خانه تاریخی نایل انجام شده و پس از بررسی گزارش‌های مستند با عاملان و متخلفان این اقدام برخورد قانونی می‌شود.

• خانه نوادگان حاتم طایی

فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی، خانه نایل را جزو نخستین خانه‌های تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی کشور اعلام کرد که ساخت آن به دوره ازن حسن، از ترکمانان مغول و فرمانروای دوره آق‌قویونلوها در ایران بازمی‌گردد. او گفته است که بنای خانه نایل براساس اسناد و مدارک موجود حتی به دوره قبل از صفوی می‌رسد.

به گفته نظری، در زمان فرمانروایی ازن حسن یک تاجر مصری به اصفهان ‌آمد و این خانه تاریخی را زیرنظر یک معمار سنتی اصفهانی بنا ‌کرد و در کنار آن نیز مسجدی که امروز به مسجد مصری معروف و آن هم در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، بنا کرد.

او با اعلام اینکه حدود ۲۰۰ سال پیش این خانه در اختیار خاندان نایل قرار گرفت، افزود: سیدمحمد نایل مالک اولیه این خانه از هنرمندان نقاش دوره قاجار بود که پدربزرگ او نیز سیدمحمدابراهیم معروف به حاتم طائی در اصفهان بود.

در خانه تخریب شده نایل، مقرنس، طراحی، طاق چشمه و تذهیب‌های منحصربه‌فرد به‌کار رفته بود. این بنا همچنین به اذعان مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی دارای سالن آیینه‌کاری، نقل‌دان گچبری مجوف به سبک عالی قاپو برای انعکاس صدا و یک حمام قدیمی بود.

به گفته نظری در زمان ثبت این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی تأکید شده بود که خانه نایل از نظر هنری عالی و دارای عملکرد و استحکام خوب است اما به تعمیر نیاز دارد که اگر به آن رسیدگی شود در زمره بهترین بناهای تاریخی ایران قرار می‌گیرد. به همین دلیل نیز این خانه می‌توانست به‌عنوان خانه ایرانی که سال گذشته برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو مطرح شده بود یکی از آثار ثبت جهانی شده ایران باشد.

• اقدام عجیب ساکنان محله طوقچی

برای نخستین بار است که ساکنان یک محله در بافت تاریخی اصفهان از شهرداری آن شهر درخواست کردند که یک خانه متعلق به دوره پیش از صفوی را تنها برای تعریض مسیر دسترسی به کوچه مسجد مصری در محله طوقچی اصفهان تخریب کند. اقدامی که براساس قانون حفاظت از میراث فرهنگی کشور جرم است و مرتکبین تخریب این خانه تاریخی نیز مجرم شناخته می‌شوند. اما نکته جالب آن است که در تخریب این خانه تاریخی ثبت ملی شده، شهرداری اصفهان نیز با درخواست تخریب این بنای ارزشمند تاریخی کشور همراهی کرده است و مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان از شریک بودن شهرداری اصفهان در این اقدام مجرمانه علیه میراث فرهنگی کشور خبر داده است.