تعاریف مختلف شهر

معمارشهر: بدلیل ماهیت مبهم و پیچیده شهر تاکنون تعاریف بسیار زیادی از این گستره مطرح شده است.

شهر: عبارتست از ترکیب عوامل طبیعی، اجتماعی و محیط های ساخته شده توسط انسان که در آن جمعیت متخصص ساکن است.

ده: عبارتست از واحدی جغرافیایی که مرکز تجمع انسانی با انواع گوناگون، برمبنای تولید محصولات کشاورزی است.

شهر: مکانی برای اسکان گروهی انسان‌ها و محل فعالیت آن‌ها، عام ترین تعریف شهر به شمار می رود.

در بسیاری از تعاریف شهر دو عامل عمده تجارت و خدمات را از ارکان اصلی شهرهای پیشرفته می دانند و جمعیت را نادیده می گیرند.

منظور از شهر، منطقه جغرافیایی است که دارای جمعیت مشخصی بوده و تراکم جمعیت در آن وجود داشته و افراد در آن به امور غیر کشاورزی اشتغال داشته باشند.

شهرها مکان‌های تمرکز یافته ای هستند که انواع فعالیت‌ها و مشاغل در آن‌ها به صورت مراکز اجتماعی و تجاری متمرکز شده‌اند تا نواحی اطراف از آن بهره مند شوند.

لوئیز ورث: شهر سکونتگاهی دائمی و نسبتا بزرگ است برای افرادی که از نظر اجتماعی ناهمگونند.

امیل دورکیم: شهر محل توسعه اطلاعات در یک منطقه اخلاقی است.

ژان رمی: شهر دارای نظم و انسجام فرهنگی همراه با نوآوری و پیشرفت است.

تعریف شهر از نظر مکتب شیکاگو: شهر همانند یک اندام زنده اجتماعی ، محل اسکان طبیعی انسان متمدن است.

تعریف شهر از نظر رابرت پارک: شهر ترکیبی است از عناصر مادی (مدنیت) و غیر مادی (اخلاقی) است که دومی مهم‌تر است.

 

تعریف شهر از نظر قانون تقسیمات کشوری ، مصوب سال ۶۲:

شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی مشخصی واقع شده و از نظر بافت ساختمانی و … دارای تنوع و در زمینه خدمات شهری دارای خود کفائی بوده و کانون تبادل اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی می‌باشد و بیش از ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت داشته باشد.

امروزه شهر به مکانی اطلاق میشود که شهرداری داشته باشد و ملاک حضور شهرداری جمعیت حداقل ۱۰۰۰۰ ( ده هزار ) نفر است.

بسیاری از پژوهشگران علوم گوناگون، تعریف‌هایی متفاوتی از شهر ارائه داده‌اند؛ مثلا‌ً جغرافی‌دانان پدیده تمرکز اقوام  و تجمع آنان را بیشتر با ملاحظه شرایط محیطی مجاور و مقتضیات زمینی که شهر در آن پا می‌گیرد،‌ ارزیابی می‌کنند. آنها این مطالعه را بیشتر به تقسیم‌بندی زمینهای تحت ساخت و ساز، و زمینهای آزاد اختصاص می‌دهند و کمتر به جنبه‌های شهری آن توجه می‌کنند.

جامعه‌شناسان به روابط انسانی میان شهروندان توجه نشان می‌دهند.

حقوقدانان و سیاستمداران مسأله اصلی را ساختارهای اجتماعی و سیاسی و قوانین و مقرراتی ارزیابی می‌کنند که زندگی جمعی شهروندان را سامان می‌دهد.

پروفسور هوفر می گوید: شهر نتیجه ارتباط میان شش جنبه است:

1. ساخت اقتصادی (تنوع فعالیت و اشتغال)
2. ساختار اجتماعی (تفاوت طبقات اجتماعی)
3. ساخت کالبدی (طرح ساختمانهای عمومی ، حصار و …)
4. موقعیت جغرافیایی
5. موقعیت قانونی (قانون اساسی ، دستگاههای حقوقی ، محلات)
6. حیات سیاسی.

روستاها به خصوص روستاهای بزرگ کم و بیش می توانند پنج جنبه از جنبه های فوق را داشته باشند ، لیکن وجه تمایز اساسی شهر با روستا در حیات سیاسی است که شاخص آن همان حاکمیت عمومی است.

اقتصاددانان برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری و استفاده بهینه از استعدادهای اقتصادی جامعه را هدف مطالعه خود قرار می‌دهند.

همانگونه که ملاحظه می‌شود، همه جا سخن از دیدگاه مختلف و یک سویه است که البته همگی قابل احترامند ولی جامع نیستند. اما، شهرساز (مهندس یا معمار) تعریفی جامع از شهر بیان می‌کند.

از دید شهرساز، شهر همواره خود را با افرادی که در آن زندگی می‌کنند، تطبیق می‌دهد و ساکنان شهر، آن را تغییر می‌دهند. این انطباق و رابطه متقابل در حال  انجام یافتن و شکل گرفتن دائمی است.