توسعه ناموزون شهر قم/ جای خالی نگاه کارشناسانه در شهرسازی
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: روز به روز بر جمعیت شهر قم افزوده می‌شود و حالا به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسیده است، مرزهای استان به روی مهاجران باز است، سالیانه ۲۰ میلیون زائر وارد قم می‌شوند و روزهای پیک و شلوغ قم از ۱۰۰ روز گذشته است، همه این‌ها نشان می‌دهد که قم با سرعت سرسام آوری در حال رشد و توسعه است.
این مسئله در کنار جایگاه سیاسی و اجتماعی با اهمیت شهر قم، وجود ملیت‌های مختلف در آن و قرار گیری بر سر راه ۱۷ استان به سمت پایتخت، دارا بودن عناوینی مانند پایتخت جهان تشیع و جایگاه برجسته‌ای همچون اتاق فکر نظام، از قم شهری خاص و ویژه ساخته است که باید توسعه آن هماهنگ با حد و اندازه جایگاه این شهر و هماهنگ با معیارها و استانداردهای لازم باشد.
بر اساس آمار ارائه شده تنها در سال گذشته ۱۸۰ هزار توریست غیربومی از قم دیدن کردند این آمار با توجه به گسترش روزافزون گردشگری افزایش نیز خواهد یافت و توسعه کلان شهر قم و دومنیوی رشد شهرسازی و معماری قم باید به گونه باشد که آمادگی پذیرایی از حجم مهاجرتی که نه تنها کم نشده بلکه رو به تزاید است را داشته باشد، اتفاقی که امروز در قم رخ نداده و به گفته یکی از معماران برجسته قم زائر با ورود به قم توقع دارد که با شهری رو به رو شود که آمادگی پذیرایی این حجم از گردشگر را داشته باشد اما در بدو ورود با خلاف این انتظار مواجه می‌شود و ماندگاری چندانی در استان نخواهد داشت.
حسین سروش در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، تأکید کرد: شهر بین المللی مانند قم باید شهری باشد با برنامه‌ریزی منظم در طرح جامع و طرح تفصیلی، شهری دارای ترافیک روان و آرام حتی در روزهای پیک و شلوغ، شهری سرسبز و بانشاط، پاک و سالم برای شهروندان و شهری مسئولان آن بتوانند آن را به سمت توانمندی بیشتر سوق دهند.
سرمایه سوزی چالشی فراگیر در قم
این کارشناس ارشد معماری اعتقاد دارد که سرمایه سوزی در عرصه شهری قم بارها اتفاق افتاده است، برای نمونه بزرگراه پیامبر اعظم(ص) که یک گنج زیر خاک است که اگر به درستی مدیریت شود هم به جذب بیشتر گردشگر کمک کرده و هم پروژه‌های بسیار عظیمی در این منطقه ایجاد شده و با احداث انواع هتل‌ها، رستوران‌ها، مراکز توریستی و تفریحی اشتغال عظیمی در سطح شهر قم ایجاد کرده اما حالا می‌بینیم که پروژه‌ای که قرار بود به یک فرصت بسیار با ارزش تبدیل شود حالا به یک تهدید تبدیل شده است.
به گفته وی شهر قم، شهری با حجم گسترده‌ای از مگا پروژه‌ها است که به سرانجام رسیدن هر کدام برای شهر قم یک ضرورت است اما هر کدام از آن‌ها تا حدودی با یک چالش دست و پنجه نرم می‌کنند، فرودگاه، قطار پرسرعت، مترو، تعیین تکلیف مونوریل تحمیل شده به شهر قم همه از جمله پروژه‌هایی هستند که مگا پروژه بوده و نیازمند افراد فهیم دانشمند و متخصص هستند که با علم و دانش به اصل پروژه ورود کرده و بتوانند این پروژه‌ها را به جایگاه مناسبی برسانند.
پروژه‌های که علاوه بر رفع نیازهای شهر در جایگاه بین المللی مانند قم می‌تواند توسعه اقتصادی و افزایش اشتغال را هم به همراه داشته باشد، سروش معتقد است برای رسیدن به این جایگاه باید کارشناسان و مهندسانی که در این حوزه کار تخصصی کرده‌اند، از جمله کارشناسان برجسته اقتصاد شهری، شهرسازی و معماری از سوی مدیران شهری به کار گرفته شوند.
جایگاه امروز قم هنوز با جایگاه اصلی آن فاصله بسیار زیادی دارد، هنوز عقب افتادگی‌های تاریخی قم جبران نشده است
این کارشناس معماری معتقد است که در دوره گذشته شورای اسلامی شهر، بسیاری از این امور اساسی روی زمین ماند و به جای آن تنها به کارهای روزمره و جزئی پرداخته شد و نیاز است که در سال‌های آینده و به خصوص دوره جدید شورا سال‌های گذشته و کارهای زمین مانده بسیار زیاد مدیریت شهری قم آسیب شناسی شده و در برنامه کاری قرار بگیرد.
به گفته سروش اقدامات شهرداری قم در سال‌های گذشته در زمینه به سرانجام رساندن زیرگذرها و روگذرها و اقدامات لازم در جهت تکمیل رینگ ترافیکی شهر در کنار شروع گام‌هایی برای توسعه فضای سبز گام‌های مؤثری بوده است که امیدوار کننده است اما جایگاه امروز قم هنوز با جایگاه اصلی آن فاصله بسیار زیادی دارد، هنوز عقب افتادگی‌های تاریخی قم جبران نشده است و ما موظف هستیم که قم را به سمت آرمان شهر شیعی ولو در زمان طولانی حرکت دهیم باید بدانیم که در مسیر هستیم و وضع موجود را به سمت وضع مطلوب به حرکت درآورده‌ایم.
چالشی آسیب زننده سیاسی شدن پروژه‌ها
این کارشناس شهرسازی اعتقاد دارد که سیاسی کردن پروژه‌های شهری بزرگ‌ترین آفت در توسعه شهر قم است و سبب می‌شود که سرمایه‌های کلان در نتیجه این گرایش‌ها از بین برود.
به گفته وی طرح آمایش سرزمین در قم مورد غفلت واقع شده است قم شهری علمی، مذهبی، حوزوی، گردشگری و توریستی است اما چیزی که به نظر می‌رسد این است که ساختار اداری ما توانایی رساندن ما به مأموریت‌های آمایش سرزمینی را نداشته است.
سروش با انتقاد از برخی پروژه‌های تحمیل شده به قم که روند توسعه شهری را با خلل مواجه می‌کنند، افزود: نگاه کارشناسی، جامع و آینده نگرانه باید در تصمیم‌گیری در رابطه با پروژه‌های شهری در نظر گرفته شده و از نگاه و سلیقه شخصی و سیاسی در اجرای پروژه‌های شهر باید اجتناب شود، کما اینکه در پروژه مونوریل این اتفاق افتاد و پروژه‌ای با اجبار مدیریتی به شهر قم تحمیل شد و چون فاقد کار کارشناسی بود متوقف شده و به جای اینکه باری از دوش شهر بردارد خود تبدیل به بار بزرگی برای شهر شده است.
جذب بودجه‌های ملی ضرورتی است که باید مسئولان استان به آن اهتمام جدی داشته باشند
وی فرودگاه بین المللی را هم یکی از پروژه‌های حیاتی برای شهر قم برشمرد و گفت: برای چنین پروژه‌ای با این عظمت باید بیش از ۵۰ نهاد ملی، نظامی، سیاسی، امنیتی و تخصصی کار مطالعاتی انجام داده و تصمیم گیری کنند، اما فرودگاه بین المللی قم به دلیل روند و نوع تصمیم‌گیری‌ها و پشتوانه مطالعاتی ضعیف متوقف شده و استان از نبود این فرودگاه ضربه‌های بسیار سنگینی خواهد خورد، به همین دلیل لازم است که با طی مسیر درست حقوقی فرودگاه از بن بستی که در آن متوقف شده رهایی یابد.
به اعتقاد سروش جذب بودجه‌های ملی ضرورتی است که باید مسئولان استان به آن اهتمام جدی داشته باشند، استان قم خدمات ملی و فراملی بسیاری برای نظام انجام می‌دهد و باید مورد حمایت بودجه ملی قرار بگیرد تا بتوان به این وسیله بخشی ازعقب افتادگی‌های کلان شهر قم را جبران کرد، در واقع برای توسعه شهری قم جذب بودجه ملی، در کنار توجه به بخش خصوصی در کنار کار کارشناسی و تخصصی می‌تواند کارساز باشد.
