جراحی زیبایی بر سیمای شهر

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد گفته است که تلاش می‌شود ضوابطی در حوزه نما و سیما و منظر شهری در نظر گرفته شود که برای تمامی ساختمان‌های شهر اجرایی شود.

بنیامین یوسف‌زاده- بی‌شک یکی از ماندگارترین جلوه‌هایی که از هر شهر در ذهن انسان متجلی می‌شود، سیما و منظر آن است که می‌تواند تأثیر زیادی در نوع ارتباط‌گیری شهروندان یا مسافران یک محیط شهری از خود برجای گذارد. کشورهای مختلف با استفاده از تجربیات ارزنده جهانی که در حوزه معماری وجود دارد، گام‌های خوبی را در حوزه سیما و منظر شهری به ویژه بنای ساختمان‌ها به دست آورده‌اند و حتی در برخی نقاط دنیا، از این محل، درآمدهای سرشاری را نیز کسب می‌کنند. در ایران نیز دیرزمانی از تدوین ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری توسط شورای عالی معماری و شهرسازی نمی‌گذرد و با این حال این مصوبه در طول عمر یک دهه‌ای خود نتوانسته است آن‌طور که باید نقش‌آفرینی مطلوبی را در حوزه ساخت‌وسازهای شهری داشته باشد. گواه این ادعا نیز شلختگی موجود در روند ساختمان‌سازی در شهرها و کلان‌شهرهاست که باعث نبود انسجام و یکپارچگی در بحث نماهای ساختمانی در نقاط مختلف کشور شده است.
بر اساس مصوبه آذرماه سال ٨٧ شورای عالی معماری و شهرسازی تمامی معماران، طراحان شهری، دستگاه‌های تهیه و تصویب و نظارت بر اجرای طرح‌های توسعه شهری و شهرداری‌ها و دیگر مراجع صدور پایان کار ساختمانی و سازمان‌های نظام مهندسی و سایر نهادهای ذیربط باید نسبت به توجه به بندهای مصوبه ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری توجهی خاص داشته باشند.
همچنین تلاش در راستای استفاده بهینه از منابع و تأمین سلامت و رفاه ساکنان، ساماندهی به سیما و منظر شهری در شهرها، روستاها و سایر مجتمع‌های زیستی در کشور و تلاش برای ایجاد وضعیت مناسب زندگی در آن‌ها، احیای فرهنگ معماری و شهرسازی غنی گذشته کشور، جلوگیری از بروز ناهماهنگی‌های بصری و کارکردی در فضاها و فعالیت‌های شهری و افزایش تعاملات اجتماعی و کوشش برای تنظیم جریان حیات مدنی از مهم‌ترین اهداف تدوین‌کنندگان این مصوبه بوده است. شورای وقت شهر مشهد نیز در سال ٨٨، شهردار آن روزهای شهر امام رضا(ع) را مکلف به ارائه برنامه‌ای عملیاتی در این زمینه می‌کند و خواستار توجه بیشتر مدیران شهرسازی شهر به موضوع نماهای ساختمانی مشهد شد.

پیرو همین موضوع بود که محمدهادی جاوید، معاون وقت معماری و شهرسازی شهرداری مشهد از تدوین ضوابط نماهای شهری خبر داد و اجرایی شدن این مقررات در چهار نقطه از شهر را برای فرارسیدن روزهای خوب در حوزه شهرسازی به فال نیک گرفت؛ موضوعی که سه سال بعد رنگ و بویی ویژه‌تر به خود گرفت و با اضافه شدن ضوابط نما به پیش‌نویس پروانه‌های ساختمانی شهر، بارقه‌هایی از امید را در این حوزه به وجود ‌آورد. بر اساس صحبت‌های سال ٩٣ «آیدا مهربان»، مدیر وقت طراحی و بهسازی محیط شهری شهرداری مشهد، صدور پایانکار مشروط به نماسازی است و از این‌رو هرگونه تغییر در نماهای ساختمان‌های در حین ساخت باید به تأیید مراجع صدور پروانه برسد.

بنا بر مصوبه شورای اسلامی شهر مشهد و نظر به لزوم تعیین ارتفاع طبقات به صورت کف‌تا‌کف (نه به صورت کف تا زیر سقف) خطوط کلی نما شامل خط تراز، خط پنجره‌ها و خط آسمان باید با هم هماهنگ باشند. تمام نماهای شهری و نماهای اصلی قابل رؤیت در معابر اصلی شهر باید با مصالح مرغوب و مقاوم در برابر عوامل مخرب پوشش یابد و در محل تلاقی با نماهای مجاور باید نزدیک به هم و متناسب با یکدیگر به صورت زیبا و هماهنگ طرح شود و نمای بدنه‌های جانبی حداقل با سیمان سفید پوشش یابند.

اجرای ضوابط منظر شهری در تمام ساختمان‌ها
اما در تازه‌ترین اظهار نظر در خصوص موضوع سیما و منظر شهری، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد گفته است که تلاش می‌شود ضوابطی در حوزه نما و سیما و منظر شهری در نظر گرفته شود که برای تمامی ساختمان‌های شهر اجرایی شود.
محمدرضا حسین‌نژاد با بیان این مطلب، اظهار کرد: مدیریت شهری مشهد به موضوع پوسته ساختمان‌های چهار محور ورودی به حرم مطهر شهر مشهد ورود پیدا کرد و تلاش می‌شود ضوابطی در حوزه نما و سیما و منظر شهری در نظر گرفته شود که همه ساختمان‌ها را شامل شود و توقع شهروندان و زائران را به درستی تأمین کند.وی افزود: بر این اساس در پروانه‌ها ضوابطی در نظر گرفته می‌شود که همه سازندگان را راهنمایی کند تا بدانند در هنگام ساخت‌و‌ساز با چه مصالح و الگوهایی کار را انجام دهند.

نبود ضمانت اجرا
با این حال رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر مشهد، یکی از مهم‌ترین مشکلات و معضلات فراروی داستان سیما و منظر شهری را نبود ضمانت اجرا در خصوص قوانینی دانست که در این حوزه تدوین می‌شود و گفت: همچنین پراکندگی‌هایی که در حوزه مدیریت این بخش وجود دارد، مشکلات زیادی را برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌های نهایی به وجود می‌آورد که برای این موضوع نیز باید چاره‌ای اندیشید.محمدهادی مهدی‌نیا در ادامه اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین دستورکارهای کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد در سال ٩٧، یکپارچه کردن همین موضوع است و برای این مهم گام‌های خوبی نیز در این مجموعه برداشته شده است.