معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است، با اجرای طرح شبکه سیر همنام و استقرار نظام ارزیابی، شرکت‌ها برای کسب امتیاز بیشتر و جلوگیری از ثبت تخلفات و تصادفات به نام آنها به دنبال افزایش خدمات ایمنی سفرها در شبکه سیر خود خواهند بود.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در صورت توجه به پیشینه و آسیب‌شناسی طرح شبکه سیر همنام، یکی از ارکان مهم بخش حملونقل مسافر جاده‌ای شرکت‌های مسافربری هستند. شرکت مسافربری در قبال حق‌الزحمه دریافتی از مسافر مسئولیت سفر از ابتدا تا انتها را بر عهده دارد و مکلف است با مدیریت مناسب، سفری ایمن و با خدمات مطلوب را برای مسافران فراهم نماید. درگذشته تعداد محدودی شرکت‌های مسافربری در سطح کشور وجود داشتند که این امر را بر عهده داشته و با توجه به اینکه خود رأساً سرمایه‌گذار در بخش تأمین ناوگان و دارای نام و نشان معروف و معتبر در میان مشتریان بودند هم خدمات مطلوبی را ارائه می‌نمودند و هم برای جلب و جذب مشتری با یکدیگر رقابت سالمی داشتند.
این شرکت‌ها دارای شبکه گسترده تحت مدیریت خودشان در شهرستان‌ها بوده و در نزد مردم نیز کاملاً شناخته‌شده بودند. شایان‌ذکراست طی چهار دهه گذشته به لحاظ سیاست‌های اتخاذشده کمیت شرکت‌های جدید مسافربری دارای تعداد ناوگان محدود و ناکافی در کشور افزایش یافت به‌نحوی‌که از تعداد چند ۱۰ شرکت مسافربری در سطح کل کشور در دهه ۵۰ به تعداد بیش از ۱۵۰۰ شرکت مسافربری در سال جاری بالغ گردید و متقاضیان بدون سرمایه‌گذاری کافی در این بخش فعال شدند.
در طرح شبکه سیر همنام شرکت‌های حملونقل از طریق انتخاب نام واحد با یکدیگر یک شبکه را تشکیل می‌دهند که این شبکه دارای امکانات کلیه اعضاء آن ازجمله ناوگان، بازار تقاضا، اعتبار و شهرت، تجهیزات و غیره است و کلیه اعضاء شبکه نیز از کلیه امکانات اشتراکی آن بهره‌برداری می‌نمایند. اتخاذ این رویه موجب می‌گردد شبکه‌های توانمند مسافربری در کشور تشکیل شوند و ازآنجاکه شبکه‌ها برای بقاء خود نیازمند ایجاد و حفظ اعتبار در بین مردم و مشتریان می‌باشند لذا سطح ایمنی و خدمات قابل‌ارائه به مسافران را در قالب یک مکانیسم خودکنترلی افزایش خواهند داد. از سوئی دیگر با توجه به اینکه اعتبار شبکه مهم‌ترین دستاورد و ضامن بقاء آن است لذا هیچ‌یک از اعضاء شبکه مجاز به مخدوش نمودن این اعتبار نبوده و کلیه اعضاء خود را ملزم به حفظ اعتبار شبکه از طریق ارائه خدمات ایمن و مطلوب به مشتریان و همچنین رعایت مقررات و قوانین می‌دانند.
داود کشاورزیان معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سامان راهداری و حملونقل جاده‌ای در خصوص شرایطی که باعث شد این طرح در کشور اجرا شود و ضوابطی که باید بر اساس آن از سوی رانندگان و شرکت‌ها رعایت شود گفت: در طرح شبکه سیر همنام شرکت‌ها و رانندگانی که می‌خواهند در زمینه حملونقل مسافر فعالیت کنند موظف هستند در یکی از شرکت‌های مادر نام‌نویسی و قرارداد منعقد کنند. ازاین‌رو دیگر رانندگان اتوبوس‌ها نمی‌توانند به اختیار خود و توافق با چند شرکت و تعاونی از شهری به شهر دیگر و ازآنجا به مقصد دیگر اقدام به جابجایی مسافر کنند.
وی افزود: همچنین رانندگان دیگر نمی‌توانند به اختیار خود برای جذب مسافر به تعاونی‌های موجود در پایانه‌ها مراجعه کنند. بلکه در طرح شبکه سیر، آنها طبق برنامه مشخص و معین از مسیر و مقصدی که قرار است اقدام به جابجایی مسافر کنند از قبل آگاه هستند. ضمن اینکه طبق این طرح شرکت‌ها باید با رانندگان تحت طرح شبکه خود قرارداد معین و مشخصی امضا کنند که این اقدام به‌منزله پذیرش و گزینش رانندگان از سوی شرکت‌ها می‌شود و گواهی می‌دهد که راننده از لحاظ فنی، رفتاری، اخلاقی صلاحیت کافی دارد.
به گفته کشاورزیان؛ اتوبوس‌ها نیز باید برای برقراری سرویس در نقاط مختلف طبق قرارداد با شرکت‌ها ازنظر مشخصات فنی مورد تائید قرار گیرند تا از این طریق شرکت‌ها بتوانند برای اتوبوس‌های خود صورت‌وضعیت صادر کنند. شاه‌بیت شبکه سیر همنام این است که رانندگان و اتوبوس‌ها فقط می‌توانند در قالب یک قرارداد با یک شرکت به صورت واحد همکاری کنند و اگر تمایلی به ادامه همکاری با یکدیگر را نداشتند، قرارداد خود را لغو و راننده برای ادامه همکاری با شرکت دیگری قرارداد منعقد کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به تأثیر طرح شبکه سیر همنام بر ارتقا ایمنی بیان داشت: به دلیل امکان ارزیابی شرکت و ثبت تصادفات اتوبوس، تأخیر، تعجیل، نحوه عرضه بلیت، ارتقا خدمات و صدور صورت‌وضعیت برای راننده و خودروی شناخته‌شده شاهد ارتقا ایمنی خواهیم بود؛ زیرا تخلفات و تصادفات به نام شرکت ثبت می‌شود و از این بابت شرکت تلاش می‌کند تا برای کسب رتبه بیشتر خدمات ایمنی سفرها در شبکه سیر خود را افزایش دهد.
رئیس سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای در ادامه به حوادثی مبنی بر عدم آشنایی راننده با مسیر و خودرو اشاره کرد و گفت: علت اصلی جان باختن مسافران پرواز مشهد-ساری شرکت ماهان که بنا به شرایط نامساعد جوی در فرودگاه مهرآباد فرود آمده بودند و قرار بود به شهر ساری فرستاده شوند، عدم شناخت راننده از جاده فیروزکوه بوده است. مسافرانی که از فرودگاه مهرآباد به پایانه غرب منتقل و سپس از طریق اتوبوس با راننده‌ای به مقصد ساری فرستاده شدند که به‌احتمال‌زیاد سابقه رانندگی با اتوبوس در جاده فیروزکوه را نداشته است؛ زیرا پس از عبور از گردنه گدوک جاده با شیب ممتد تا شهر همراه است و ترمزهای پی‌درپی باعث بروز نقص فنی در سیستم ترمز می‌شود و این عدم شناخت راننده باعث شد که ۱۲ نفر به شکل فجیعی مرگ را تجربه کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: نکته اصلی اینجاست که راننده اتوبوس به دلیل بسته بودن دفاتر شرکت‌های پایانه غرب در آن ساعت ناچار به پایانه کرج مراجعه می‌کند.
کشاورزیان در ادامه با اشاره به روند اجرایی طرح شبکه سیر همنام اظهار کرد: آیین‌نامه از سال گذشته به جریان افتاده است و بر اساس آن اگر امروز شخص در قالب نمایندگی اقدام به ثبت شرکت کند از وی اتوبوسی مطالبه نمی‌شود و در این راه کافی است به اداره کل راهداری و حملونقل جاده‌ای استان مراجعه و محل استقرار دفتر شرکت خود در پایانه را اعلام کند سپس باید یک قرارداد نمایندگی از یک شرکت مادر را داشته باشد تا پروانه بهره‌برداری برای وی صادر می‌شود.
این مقام مسئول افزود: در شبکه سیر همنام اگر کسی در شهری مانند تهران اقدام به تأسیس شکت کند از وی اتوبوسی برای ایجاد شعبه در سایر شهرهای ایران و یا دایر کردن نمایندگی در شهرهای دیگر طلب نمی‌شود؛ اما اگر کسی در شهری به‌غیراز پایتخت شرکت تأسیس کند باید شرایط تهران را ازنظر تعداد اتوبوس و دفتر در پایانه و یا پارکینگ اختصاصی داشته باشد.
به گفته وی؛ هم‌اکنون تقریباً تمام شرکت‌های تهرانی و تعدادی شرکت در تبریز و مشهد قابلیت تبدیل‌شدن به شرکت مادر را دارند.
رئیس سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای گفت: یکی از نکات قوت طرح شبکه سیر این است که اگر شرکتی نتواند ارتقا خدمات داشته باشد به طبع از بین می‌رود. درحالی‌که امروز شرکت‌ها چه خوب و چه بد همواره بدون مزاحمت به فعالیت خود ادامه می‌دهند. لذا شاید در آینده تعدادی شرکت از بین بروند و البته شرکت‌های جدیدی هم پا به عرصه فعالیت بگذارند.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: اقتصاد سالم اقتصادی است که در آن ورشکستگی هم وجود داشته باشد یعنی این‌طور نباشد که یک شرکت مسافربری با هر سطح کیفیت و خدماتی به فعالیت ادامه دهد.
کشاورزیان بابیان اینکه «عجله‌ای برای اجرای ضربتی طرح وجود ندارد و دیر یا زود این طرح تأثیر خود را خواهد گذاشت.» گفت: تصمیماتی که درگذشته اتخاذ شده بود باعث شد که امروز حدود ۱۶۰۰ شرکت در حوزه حملونقل مسافر جاده‌ای فعالیت کنند؛ اما با تصمیم امروز ممکن است در آینده شاهد حضور ۱۰ تا ۲۰ شرکت صاحب‌نام در سطح کشور باشیم.
وی یادآور شد: در زمان تنظیم آیین‌نامه طرح شبکه سیر همنام ملاقاتی با یک شرکت کرده‌ای داشتم که ۷۰ سال قبل شکل گرفته بود و الان ۱۲۰ مقصد سفر، ۱۲۰۰ اتوبوس و ۲۴۰۰ راننده در اختیار دارد. همچنین در زمینه‌های گردشگری و تولید لاستیک نیز سرمایه‌گذاری کرده است. وی فکر می‌کرد در ایران ۳ شرکت حملونقل مسافر جاده‌ای وجود دارد؛ و خوشبختانه مجالی برای بیان اینکه حدود ۱۶۰۰ شرکت در ایران فعالیت می‌کنند یافت نشد. خوشبختانه از این لحاظ که در کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته تعداد شرکت‌های مسافربری از تعداد انگشتان دست کمتراست اما به‌صورت یکپارچه با یک لوگو، نام تجاری و با یک رنگ فعالیت می‌کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه با اشاره به مشاهدات عینی خود از وضع موجود در ناوگان حملونقل مسافر حوزه جاده‌ای گفت: بنده در یکی از پایانه‌های مسافربری ملاحظه کردم که بر روی یک اتوبوس چند لوگو به نام‌های شرکت‌ها و تعاونی‌های مختلف درج شده بود. مشکل اینجاست که این اتوبوس‌ها در زمان تصادف با مشکلات متعددی روبرو می‌شوند و ما در سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای باید با طرح چندین سؤال به عوامل حادثه پی ببریم؛ زیرا در زمان تشخیص عامل حادثه از سوی کارشناسان یکی به مقصد و یکی دیگر به مبدأ و یکی بغل نویسی را مدنظر قرار می‌دهد.
رئیس سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای خاطرنشان کرد: در زمان حادثه و واژگونی اتوبوس حامل گردشگران آلمانی که دو نفر از آنها جان خود را از دست دادند، مشکل پیدا کردن شرکت اصلی بود، راننده نیز از ما سؤال می‌کرد که باید با چه شخصی قرار منعقد کند، در واقع سازمان راهداری مسئول اینکه راننده با چه شرکتی قرارداد منعقد کند نیست. بلکه کار اصلی سازمان باید ارزیابی خدمات باشد تا راننده و شرکت‌ها بتوانند یکدیگر را پیدا کنند.
کشاورزیان یادآور شد؛ با عضویت یک اتوبوس در شبکه سیر یک شرکت دیگر نیازی به امضا قرارداد برای شهرهای مختلف نیست و راننده می‌تواند شهر موردنظر خود را پیشنهاد دهد تا شرکت سرویس برای آن در زمان و محل مناسب برقرار کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: حدود ۹۰ درصد وضع موجود بر طرح شبکه سیر همنام منطبق است و تقریباً ثبات همکاری بین رانندگان و شرکت‌ها وجود دارد؛ اما اشکال این است که همان ۱۰ درصد رهاشده باعث بروز حوادث و اتفاقات ناگواری می‌شود که با اجرای «طرح» آن نیز برطرف می‌شود.
