روزنامه ابتکار نوشت:
مشاهدات میدانی از شمالی‌ترین نقطه استان کرمان نشان می‌دهد که خانه‌های تاریخی با معماری اصیل ایرانی در این استان کمترین آسیب را در مقابل خانه‌های نوساز در زلزله اخیر کرمان دیده است.
مستحکم ترین بناها در مقابل زلزله را متعلق به ایران می‌دانند، بناهایی از دوره‌های هخامنشی و سلجوقی که با رعایت اصول معماری و اصلِ به هم پیوستگی ساخته شده بودند. معماری و مهندسی سازه در ایران پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد. معماری‌ای که توانسته است طی قرن‌ها شاهکارهای باشکوهی از معماری را در پهنه‌ای وسیع از سرزمین ایران خلق کند.
ساختار آب انبارها، پل‌ها، بادگیرها، منارها، عمارت‌ها، تاق‌ها، گنبدهای مساجد، مدارس و ... همگی نشانه‌هایی از تعامل میان اصول معماری و رفتار سازه‌ای در بناهای معماری اصیل ایرانی است. از این دست معماری‌های اصیل در سراسر ایران می‌توان یافت اما چطور می‌توان ادعای مقاوم بودن سازه‌های اصیل معماری ایرانی را اثبات کرد؟ بررسی خساراتی که زلزله به بناهای تاریخی و خانه‌هایی که عمری 10 تا 40 ساله دارند می‌تواند این ادعا را اثبات کند.
گرچه محمد مهدی افضلی، مدیر روابط عمومی و امور فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان اعلام کرده است که بر اثر زلزله صبح روز جمعه ۱۰ آذر در بخش کوهساران شهرستان «راور کرمان» که عمق زلزله و پس لرزه‌های آن تا کرمان نیز احساس شده است؛ ۱۰۰ قنات قدیمی، ۵۰ درصد خانه‌های روستایی، ۱۰ تا ۲۰ درصد بافت تاریخی روستاها، برج تاریخی «گزک» و کاروانسراهای قدیمی قرارگرفته در این مسیر آسیب دیده‌اند، اما امید ابراهیمی، از میراث دوستان استان کرمان به «ابتکار» می‌گوید: در همه خبرگزاری‌ها و رسانه‌های می‌شنویم که خانه‌های قدیمی و خشتی و ... در اثر زلزله تخریب شدند در صورتی که خانه‌های با اصالت تاریخی هیچکدام تخریب نشدند یا تخریب‌های جزئی داشتند که با رسیدگی رفع خواهد شد.
خانه‌هایی که تخریب شدند همه فرسوده و دارای ساخت نامناسب و الحاقات بنایی بودند. این روزها اخبار و شایعات نادرست مردم را در بسیاری از روستاها ترسانده که خانه‌های آنها استقامت کافی ندارند. این در صورتی است که مشاهدات میدانی از مناطق زلزله زده کرمان نشان می‌دهد معماری اصیل و سنتی ما دوامی بیش از بسیاری از خانه‌های تیر آهنی دارد.
این فعال میراث فرهنگی می‌افزاید: هر چند بخشی از خانه‌های قدیمی در روستاها به خصوص «گروک» تخریب شده‌اند اما خانه‌های تاریخی با معماری اصیل ایرانی در این استان کمترین آسیب را در زلزله اخیر کرمان دیده‌اند و به نظر می‌رسد این بناها بهتر و سازگارتر از معماری مدرن و نامتناسب بافت روستایی هستند.
او با اشاره به مشاهدات خود از منطقهزلزله زده شمال کرمان می‌گوید: خانه‌هایی که حتی دارای اسکلت آهنی بودند براثر زلزله کامل تخریب شده بودند اما خانه‌ها و بناهای با اصالت تاریخی نسبت به بناهای نوساز تخریب زیادی نداشتند. ابراهیمی ادامه می‌دهد: اکثر خانه‌هایی که تخریب شدند بناهایی بودند که اصول مهندسی سازه در آنها رعایت نشده بود یا اینکه صاحب‌خانه سال‌ها بعد از ساخت بنا دست به الحاق بخش‌هایی به بنا زده بود یا مصالح استفاده شده با مصالح قدیمی تطابق نداشتند به طور مثال بنایی را دیدم که از ملات آجر روی خشت‌ها قدیمی استفاده شده بود، ملاتی که با مصالح هم خوانی نداشت و همین باعث شده بود تا مصالح بدرستی روی هم بند نشوند.
او با اشاره به مشاهداتش از تخریب خانه‌های روستای همجوار کوهبنان می‌گوید: اکثر خانه‌هایی که در این روستا تخریب شده بودند خانه‌های نوساز و خانه‌هایی با 30 تا 40 سال عمر بودند اما در عوض تخریب خانه‌ها و مکان‌های با اصالت کم بود و جز ترک‌هایی که بر دیواره‌های خانه‌های خشتی ایجاد شده بود، آسیب دیگری ندیده بود. به طور مثال برج منطقه در شوئیه کوهبنان و خانه‌های تاریخی اطراف آن بر اثر زلزله آسیبی ندیده‌اند. مقبره آخوند نیز که جزو مهمترین آثار تاریخی شهرستان کوهبنان است و در مرکز شهر واقع شده از زلزله جان سالم به در برده است.
حالا اما بعد از زلزله‌های مکرر در استان کرمان، علیرضا رزم حسینی، استاندار کرمان استاندار کرمان از آغاز بازسازی 1500 واحد مسکونی در منطقه زلزله زده هجدک کرمان خبر داده و گفته است: « خانه‌های خشتی و نا ایمن شهرستان زرند که هم اکنون محل حضور افاغنه شده‌اند باید بازسازی شود که در این راستا از فرمانداران می‌خواهیم به صورت خانه به خانه مراجعه کرده و با همکاری دستگاه قضایی، اقدامات لازم را جهت بازسازی و تخریب این منازل صورت دهند.» اظهاراتی که کم و بیش مورد توجه میراث دوستان کرمان قرار گرفته است چرا که فعالان میراث فرهنگی استان کرمان بیم آن را دارند که این استان در راستای مقاوم سازی، بافت قدیمی را از دست بدهد و به جای خانه‌های قدیمی که می‌توانست به جای تخریب مرمت و بازسازی شوند، برج‌ها و ساختمان‌های چند طبقه را در خود جای دهد.
ابراهیمی در این باره می‌گوید: متاسفانه مسئولان و رسانه‌ها استان کرمان نسبت به بناهای تاریخی، سنتی، قدیمی بیگانه‌اند. امید است مسئولان اصالت سنتی روستاها را حفظ کنند و خانه‌هایی متناسب با بافت تاریخی و اصالت منطقه بسازند تا زیبایی هر چه بهتر روستاها و شهرهای تاریخی حفظ شوند و بتوان در صنعت گردشگری در استان و بافت تاریخی روستایی حرفی برای گفتن داشته باشیم.
