دست خالی دولت منتقد در تأمین‌ مسکن مردم

زهرا طوسی : وزیر راه و شهرسازی دولت روحانی از آغاز شروع کار دولت یازدهم بر روی ناکارآمدی مسکن مهر مانور می‌رفت و پروژه را «طرحی مزخرف» می‌خواند. عبده تبریزی مشاور وی نیز در انتقادی به این طرح گفته است مسکن مهر چوپان‌ها را به شهر کشاند!

هر چند مشاور وزیر راه و شهرسازی یک روز پس از این اظهارات عذرخواهی و اعلام کرد: با این نقل قول می‌خواستم توضیح دهم مسکن مهر به ساختارهای اجتماعی و تولید در کشور نیز صدمه زده است!
نفس انتقاد به مسکن مهر با وجود اینکه میلیون‌ها کم درآمد را صاحبخانه کرده است، طبیعی است.اما انتقاد پنج ساله به این مسکن بدون ارائه‌ طرح جایگزین مناسب برای میلیون‌ها متقاضی خانه، مسکن نمی‌شود و تنها آدرس دهی دولت به متقاضیان تاکنون بانک مسکن بوده است.هم اکنون که در سال پنجم دولت قرار داریم، اجاره‌ها افزایش داشته و قیمت خانه‌های مرکز شهر نجومی شده و همزمان دولت نه در مشارکت و نه در مساعدت و تسهیلات کار خاصی انجام نداده و همه چیز برعهده بخش خصوصی است تا با سودکلان، به تقاضای مردم پاسخ دهد.

■ پرداخت اقساط بدون تحویل مسکن 
افشین پروین پور، کارشناس حوزه مسکن در گفت و گو با خبرنگار ما می‌گوید: مشاهدات میدانی نشان می‌دهد هنوز خیلی از پروژه‌های مسکن مهر را تحویل نداده‌اند و این در حالی است که برای همین مسکن هایی که هنوز تحویل متقاضیان نشده است دفترچه اقساط باز کرده و مردم را مجبور کرده‌اند تا اقساط را شروع کنند.
 وی با تأکید بر اینکه دولت فعلی در حوزه مسکن کار خاصی انجام نداده است، توضیح می‌دهد: این دولت نه مسکن اجتماعی را انجام داد نه توانست سوداگری در این حوزه را کنترل کند تنها یک سری وام خرید مسکن داده‌اند که آن هم در شرایط فعلی کارساز و مؤثر نبوده است.
وی با بیان اینکه وزارت راه و شهرسازی هیچ کاری قابل ملاحظه‌ای نیز در بافت فرسوده انجام نداده است، ادامه می‌دهد: برای همین آقای روحانی یک ساز و کار دیگری درست کرد و آقای ترکان را دستیار ویژه خودش در بافت فرسوده کرد و به ایشان مأموریت داد فعالیت مؤثری را در این حوزه رقم بزند چون می‌دانست از وزارتخانه آبی در این حوزه گرم نمی‌شود.
وی با بیان اینکه دولت فعلی در حوزه مسکن فقط حرف زده و از کارهای انجام شده انتقاد کرده است، می‌گوید: آقای آخوندی کار قابل ذکری که بتواند تأثیری‌ در بخش مسکن داشته باشد ونیازی را برطرف کند یا حرکت مؤثری را رقم بزند، انجام نداده است، تمام آنچه انجام شده است، کارهای خرده ریز و کم فایده است که به درد بخش مسکن نمی‌خورد، چه بسا اگر کاری کرده بودند فهرست کرده و ارائه می‌کردند.

■ سالی دومیلیون تقاضا وساخت 400 هزار واحد
وی با اشاره به اینکه در برنامه‌ای که با حضور عبده تبریزی مشاور آخوندی اجرا شده حضور داشته است، تأکید می‌کند: در آن برنامه یک سری کارها را گفتند که انجام دادیم که چقدر تسهیلات خرید داده‌ایم و من گفتم شما هیچ کاری نکردید که قابل عرض باشد، با این وضعیت و دولت نمی‌شود کاری کرد.
وی با تأکید بر اینکه برای خروج از این بلاتکلیفی راه حل وجود دارد و مسیر بن بستی وجود ندارد، تصریح می‌کند: همین الان هم می‌شود کاری کرد که قیمت‌ها به حالت قبل و منطقی برگردد، ولی این دولت این کاره نیست یعنی نه قصدش و نه توانایی‌اش را دارد.
وی نیاز کشور را در حوزه مسکن دو میلیون واحد در سال ذکرکرده و می‌گوید: در طرح جامع مسکن گفته شده یک میلیون مسکن سالیانه نیاز داریم ولی این اشتباه هست و تا 10 سال آینده برای اینکه عرضه و تقاضا با هم برابر شود، باید سالی دو میلیون واحد مسکونی بسازیم تا نیاز مرتفع بشود، در حالی که اکنون زیر 400 هزار تا در سال ساخته شده و باید منتظر انباشت تقاضاها نیز باشیم.
وی درباره راهکارهای خروج از بن بست می‌افزاید: بحث این است که وامی که دولت می‌گوید داده‌ایم کفایت نمی‌کند در وهله اول باید قیمت مسکن که به دلیل سوداگری موجود در بازار حباب وار بالا رفته و غیر منطقی شده است با ابزارهای مالیاتی از بین برود.
وی می‌افزاید: بعد از اینکه قیمت منطقی شد در مرحله دوم باید مالیات‌هایی بر فعالیت‌های سوداگرانه در بخش مسکن وضع شود،مثل مالیات بر خانه‌های خالی، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر معاملات مکرر و مالیات بر خانه‌های دوم و بیشتر، این‌ها اگر اتفاق بیفتد قیمت مسکن از نصف هم بیشتر کاهش پیدا می‌کند. در این مرحله است که وام خرید به درد می‌خورد، چون وقتی قیمت منطقی باشد وام خرید مؤثر خواهد بود. وقتی سیاست طرف عرضه اتخاذ شد، باید عرضه مسکن به سمت سالی دو میلیون برود. این چه طورممکن می‌شود؟ با اعطای زمین از سوی دولت و اعطای تسهیلات ساخت به مردم و در مراحل سوم باید مواد و مصالح ارزان قیمت به صورت یارانه‌ای داده شود تا پروژه‌ها ارزان در بیاید. به این شیوه مشکل حل می‌شود، ولی دولت این کار را انجام نمی‌دهد و همه چیز را تعطیل کرده است. 

■ کمبود منابع اعتباری
مهدی سلطان محمدی کارشناس فعال مسکن نیز در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه با تعبیر آقای عبده موافق نیستم، و کاش گفته می‌شد که توسعه شهرها در جهت تشویق روستاییان به مهاجرت کار پسندیده‌ای نیست، درباره نقد به مسکن مهر می‌گوید: باید گفت نقدهایی از زوایای مختلف به آن درباره اینکه توسعه شهرها آیا از منطق درستی برخوردار بوده است یا نه و از زاویه زیر ساخت‌ها و مطالعات شهرسازی و روش‌های اجرا و... به مسکن وارد است که باید بررسی کرد، ولی در عین حال، درباره اینکه با وجود انتقادات مکرر به مسکن مهر چرا دولت پروژه جدیدی را شروع نکرده است، پاسخ آقای آخوندی این است که چون این پروژه‌ها شروع شده بود و تعهداتی به مردم داده شده بود، نمی‌شد آن‌ها را رها کرد و پرونده جدیدی را باز کرد. وی با بیان اینکه بعد از مسکن مهر در جهت مسکن اجتماعی سیاست دولت این بود که اگر سرمایه گذاری قرار است انجام شود این مهم در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهرها اتفاق بیفتد تأکید کرد: لازمه این سیاست این بود که منابعی برای سرمایه گذاری‌ها موجود باشد که متأسفانه‌ دولت با تنگناهای مالی و محدودیت منابعی نتوانست برای سیاست‌های جدید کاری انجام بدهد و فقط حرفش زده شد،اگر منابعی پیدا شود که در چشم انداز فعلی نمی‌شود به آن امید داشت آن وقت شاید بشود قضاوت بهتری در این باره داشت.

■ تخصیص وام های ارزان قیمت
وی با اشاره به اینکه معمولاً دخالت دولت‌ها به غیر از مسکن مهر، در بازار مسکن محدود بوده است، و به صورت تاریخی سرمایه گذاری دولت در این بخش زیر دو تا سه درصد بوده است و سهم تعیین کنده در بازار ندارد تأکید کرد: واقعیت این است که دولت جدید هم کار مؤثر و محسوسی در بازار مسکن نکرده است، نه منابعی و نه قدرت عمل زیادی در این بخش نداشته است، سیاست‌های کلی را می‌تواند تعیین کند ولی بازار معمولاً روند خودش را دارد. وی می‌افزاید: دولت می‌تواند سرمایه گذاری را در حوزه هایی که مطلوبش هست تشویق کند مثل تخصیص وام‌های ارزان قیمت در بخش مسکن که «مسکن یکم» در همین رابطه طرح ریزی شده و طرح بافت‌های فرسوده را نیز مطرح کردند که از تخفیف‌های خوبی در گرفتن پروانه برخوردار است که دخالت‌های محدودی است اما خیلی نمی‌تواند تغییری در بازار ایجاد کند.
وی در پاسخ به اینکه دولت می‌تواند جلوی فعالیت‌های سوداگرانه را با مالیات بگیرد، بیان می‌کند: مالیات بر خانه‌های خالی نیاز به سامانه دارد که هنوز موفق نشده‌اند این سامانه را راه اندازی کنند باید شروع به کار کنند تا ببینیم نتیجه کار چه خواهد بود.
در صورتی که دولت همچنان در سیاست انتقاد از مسکن مهر بدون جایگزین مناسب پافشاری کنند بحران کمبود مسکن در سال های آتی با گرانی های شدید آشکار خواهد شد.