عابدین سالاری اسکر- روزنامه نگار - جلسهِ بیست وهفتمِ شورا (۱۴ آذرماه) فاقدِ هرگونه دستاوردی برای مردم شهر تهران بود، اما یک نکته اساسی در درون خود داشت. نحوۀ مواجهۀ قاطبهِ اعضاء شورا با عملکردِ شهرداری در حوزه «معاونت معماری و شهرسازی» (در صورت پایدار بودن این رویه) هم نشانه‌ای از «حرفه‌ای و زمینی‌تر شدن تفکرات» اعضاء و هم ایفای نقش نظارتی بیشتر شورا بود. به همین دلیل، حقیر بر این باورم، عملکرد و چشم اندازآتی شورای پنجم در مقام مقایسه با روزهای آغازین شورایِ دوم (در سال ۸۲) قابل توجهتر می‌باشد. امری که در صورتِ محافظت و نقادی مداوم نخبگانِ شهر تهران می‌تواند مسیر حرکتی شورا را کارآمدتر سازد. در زیر به تحلیل محتوی جلسه می‌پردازم.
الف- نطق پیش از دستور: (۱۲ دقیقه) نطق پیش از دستور به عنوان بخشی از جلسهِ شورا، یک فرصت و امکانِ “نظارتی” در اختیار هر عضوِ شورا است. نطق پیش از دستور خانم «نژاد بهرام» شامل دو بخش اصلی؛ «شناسایی چالش‌های شهر تهران» و «ارائه رویکردها و اقدامات» در مقام مقایسه با نطق‌های پیشین تا حدی تکنیکی‌تر و فنی‌تر ارائه شد. به نظر می‌رسد «عینی کردن» رویکردها در قالب برنامه‌های عملیاتیِ قابل سنجش و یافتن سازوکاری برای جاری ساختن و پیگیری مطالبات اعضاء (مطرح شده در نطق‌ها) در شهرداری باید مورد توجه قرار گیرد. از این رو، این بخش را می‌توان به صورت نسبی قابل ارزیابی دانست.
ب- تذکر: (۴ دقیقه)
«تذکر» به عنوان ابزار نظارتی شورا، چنانچه در چهارچوب «اختیارات قانونی»، «ناظر به طرح مسئله و مشکلی در شهرداری»، «حل مساله ای از شهر»، «هدف قرار دادن مشکلات واقعی مردم» و «مبارزه با فساد و رانت» باشد، تذکر «مؤثر و مفید» ارزیابی می‌شود. در جلسه امروز، تنها یک تذکر توسط «فراهانی» مطرح شد که در واقع چند جلسه قبل، همین تذکر توسط وی ارائه شده بود. تکرار یک تذکر بدین معناست که شهرداری وقعی به تذکرات اعضاء نمی‌نهد که این مسئله می‌تواند به دو دلیل باشد یا برخی از تذکرات اعضاء قابلیت اجرایی و عملیاتی نداشته (به دلیل شیک و رسانه‌ای بودن تذکر) و یا اینکه به نوعی مبین نظارت ناپذیری شهرداری است. به نظر می‌رسد شورا در اولین فرصت باید فرجامِ تذکرات اعضاء به شهرداری را آنالیز و میزان عملی شدن آنها را بررسی کند.
نکته عجیب جلسه امروز گفته رئیس شورا در این بخش بود؛ وی گفت: «خوشبختانه فقط یک تذکر به دست هیات رئیسه رسیده است.» البته با توجه به شوخ طبعی رئیس شورا، امیدوارم نوعی مزاح بوده باشد، اما اگر واقعاً اعتقاد ایشان این است، به واقع محصول این تفکر به محاق رفتن کارکرد نظارتی شورا می‌باشد و تبعات منفی و آسیب زای آنرا شهر و مردم خواهند دید. بنابراین، این بخش از جلسه اساساً کارکرد خاصی نداشت.
ج- ارائه گزارش توسط معاونت معماری و شهرسازی: (۸۰ دقیقه)
در ادامه حضور معاونین شهردار در جلسه شورا، آقای «حجت» در صحن شورا حضور یافت.
- در یک نگاه و برآورد کلی می‌توان گفت، که آقای معاون در پسِ ذهنِ خود، اعضاء شورا را دانشجویان دوره لیسانسِ خود می‌پنداشت که بدون آمادگی قبلی نیز می‌تواند با داشته‌های علمی قبلی خود به آنها درس بدهد (نه دانشجویان دوره دکتری که هر استادی ناگزیر است، شب قبل از هر جلسه، تعدادی مقاله را مطالعه و اطلاعات خود را به روز کند). اما از آنجائیکه نمی‌توانست (چون به عنوان معاون شهردار در جلسه شورای شهر تهران سخن می‌گفت) این نگاه را عریان سازد، مثالِ معاونت‌های معماری و شهرسازی مناطق را مطرح کرد و گفت: معاونین مناطق ۲۲ گانه شهرداری را فراخوانده و برای هر کدام یک ساعت و نیم حرف زده است و به آنها تئوری‌های لازم را یاد داده است. (البته در ادامه یک عضو شورا گفت ظاهراً آقای معاون بعد از آن به معاونین مناطق وقت ملاقات نداده است!!!)
- به لحاظ تکنیکی وفنی، آقای معاون خودش نیز اقرار کرد که صرفاً رویکردهای خود را در حوزه معماری و شهرسازی طرح می‌کند و اساساً اشاره‌ای به اقدامات و برنامه‌های این حوزه نکرد، به جز اینکه گفت، «ظاهراً یک خانه در منطقه ۱۲ به «فداییان بافت‌های تاریخی»(به تعبیر خودش!) داده است که به مسئله بافت‌های تاریخی در تهران بپردازند!»
- اشاره وی به توافق با یک بانک برای ساخت و ساز در گود «فرهنگ»، مانند اشاره معاونت حمل و نقل و ترافیک در جلسه قبل (توافق با یک بانک جهت تأمین منابع برای خط ۷ مترو) نشان می‌دهد که شهرداری بر خلاف شعارهای پر طمطراق رسانه‌ای عملاً همان راهی می‌رود که مدیریت قبلی طی می‌کرد و مورد انتقاد این دوستان واقع شد.
- اشاره وی به موضوع «باغات کن»؛ یعنی «غیرواقعی و فضایی بودن» مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی در خصوص طرح تفصیلی «کن» بسیار ناامید کننده بود و چشم انداز غیرقابل قبولی در برابر آینده باغات «کن» قرار داده است. حقیر این منطقه را بارها بازدید کرده‌ام، دو اتفاق در آن منطقه در حال رخ دادن است؛ هم باغات به مرور در حال تخریب است و هم حقوق مردم و مالکان آنجا در نتیجه فریز کردن و بلاتکلیفی منطقه، غیرعادلانه در حال پایمال شدن است. شورا و شهرداری باید به این مسئله ورود جدی، عملیاتی و عادلانه نماید.
- در چند روز گذشته، رسانه‌های شهرداری به نقل از شهرداری تهران به طرحی در خصوص «بافت فرسوده» پرداختند. آقای معاون، امروز به صورت گذرا از این طرح رمزگشایی کرد. ظاهراً مبنای اصلی این طرح (بازسازی «محله به محله» به جای «پلاک به پلاک»)، وعده و قولِ یکی از مقامات عالیرتبه دولتی است. آگاهان حوزه اقتصاد که از وضعیت بودجه عمرانی دولت خبر دارند، به خوبی می‌دانند که چشم انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد!!!
- اعضاء شورا، دقیقاً معادل و برابر با ذهنیت آقای معاون با وی برخورد کردند! نحوهِ مواجههِ اعضاء شورا با گزارش ایشان (به قول یکی از اعضا: «پند و اندرز») کاملاً تهاجمی و خاص بود. به نظر می‌رسد این مدل از مواجهه قاطبه اعضاء شورا چند پیام داشت؛ اول از همه اینکه، برخی از اعضاء در نتیجه حضور میدانی در محلات و مواجهه شدن با مطالبات واقعی مردم و ضرورت پاسخگویی به آنها، به نقش مطالبه گری، عملیاتی و نظارتی خود بیشتر واقف شده‌اند و این نقطه عطف مناسبی برای آینده ِشورای شهر است.
در سیستم‌هایی که بر اساس رأی و انتخاب یک جمع (مثلاً شورا یا پارلمان) شهردار (یا نخست وزیر) انتخاب می‌شود، رسم و قاعده بر این است که وقتی یک عضو کابینه در پارلمان حاضر می‌شود و همه اعضاء پارلمان او را مورد نقد تند و تیز قرار می‌دهند (بخوانید شخم می‌زنند) بعد از آن، یا این عضو دولت (بخوانید در اینجا معاون شهردار) خودش استعفا می‌کند یا نخست وزیر (بخوانید شهردار) وی را عزل می‌نماید. به باور من، امروز مردم شهر تهران درحال پرداخت دو نوع هزینه هستند؛ یکی، هزینه «حرفه‌ای و زمینی شدن تفکرات» برخی از اعضاء شورا و دوم، هزینه نوعی مواجهه معنادار شهردار تهران با نهاد ناظر فرادست خود (یعنی شورای شهر). هزینه نوع اول طبیعی و ناشی از رأی لیستی و نهادینه شدن و عمق یافتنِ دموکراسی در تهران می‌باشد که خیلی محلِ ایراد و اشکال نیست، اما هزینه دوم، غیر قابل قبول و غیر قابل فهم است (هزینه انتخاب مدیران ناکارآمد). شورا باید برای کاهش هزینه نوع دوم تغییر رویه و رویکرد بدهد!.
بنابرین این بخش از جلسه فاقد هرگونه دستاوردی برای مردم شهر تهران بود.
د- سایر موارد (۲۰ دقیقه)
انتخاب یک نماینده از طرف شورا، جهت عضویت در «کمیسیون مربوط به مسائل نظام وظیفه و سربازی» بخش دیگری از جلسه امروز بود. طرح «الزام شهرداری به شناسایی، اندازه گیری و گزارشگری بدهی‌های شهرداری» و طرح «الزام شهرداری به ارائه برنامه عملیاتی جهت جلوگیری از ورود موتورسیکلت‌ها به حریم پیاده رو» از دیگر محورهای جلسه بود که هر دو رأی نیاوردند.
