حمید عرفانیان‌جم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مشهد در واکنش به تخریب مسجد «حوض معجردار» که طی روزهای گذشته صورت گرفت، اظهار کرد: از این اتفاق واقعا متأسف شدم، این ماجرا مانند این است که ما خودمان داریم ریشه خودمان را می‌زنیم.
مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: به اعتقاد من، اگر طرح‌های توسعه شهری نگاهشان به حفظ هویت تاریخی شهر نباشد قطعا با شکست مواجه می‌شوند، اتفاقی که در اطراف حرم رضوی رخ داده، نمود بارز همین قضیه است و جز اظهارتأسف برای آن کار دیگری نمی‌توان داشت، ما سال‌های گذشته درحد بضاعت و توان خود بسیار در این‌باره گفتیم، اما متأسفانه گویا قرار است، هرآنچه متعلق به گذشته داریم را پاک کنیم.
وی با بیان اینکه طرح بافت پیرامون حرم بیانگر یک تفکر توسعه‌‌محور است، افزود: موضوع این است که ما اصلا توسعه را چه تعریف می‌کنیم، به اعتقاد من، توسعه یعنی دستیابی به یک کیفیت بهتر از زندگی، توسعه بیش از اینکه نمود فیزیکی داشته باشد، نمود غیرفیزیکی دارد، یعنی اول باید آن تفکر توسعه درست شکل گرفته باشد.
اگر تفکر توسعه‌ای ایران در اروپا وجود داشت اکنون ونیز و فلورانسی درکار نبود
عرفانیان‌جم با اشاره به اینکه زیباترین، باهویت‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای دنیا، شهرهایی هستند که بافت تاریخی‌شان را حفظ کرده‌اند، بیان کرد: اگر این نگاه توسعه‌ای که در ایران وجود دارد و نمودش را در بافت اطراف حرم مشاهده می‌کنیم، در اروپا وجود داشت، اکنون نه ونیزی وجود داشت، نه فلورانسی، نه رمی، گمان می‌کنم اگر این شهرها را به ما بسپارند، مدیریت شهری ما همه را ساختمان کلنگی می‌بیند، تخریب می‌کند و به جایش آپارتمان می‌سازد!
وی تأکید کرد: تفکر توسعه‌ای ما غلط است، زیرا تعریف ما از توسعه درست نیست، این راه، بیش از نیم قرن است که توسط اروپا طی شده و اکنون همه این مسیر را کنار گذاشتند، اما ما با 60-50 سال تأخیر داریم، همان روش را اجرا می‌کنیم.
مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر ضرورت حفظ هویت مذهبی مشهد، اشاره کرد: بارها گفته‌ام، مشهد یک شهر با هویت مذهبی است، برند شهر مشهد، برند حرم حضرت رضا(ع) است، تمام شهرهای مذهبی و فرهنگی در دنیا افقی هستند و ساختمان بلندی در آنها مشاهده نمی‌کنید، اگر هم بخواهد ساخته شود در حواشی شهر بنا می‌شود.
وی در همین زمینه افزود: در شهرهایی که جنبه‌های زیارتی تحت‌تأثیر سلطه کاربری‌های تجاری قرار گرفته، شکل شهر عوض شده است، نمونه بارز این موضوع شهر مکه است که درحال حاضر اصلا خانه کعبه دیده نمی‌شود و حضور خانه کعبه فقط بهانه‌ای شده برای تجاری‌سازی و ساخت ساختمان‌های بلند.
حرم رضوی در میان تجاری‌سازی‌ها گم شده است
عرفانیان‌جم با بیان اینکه بین هویت و ماهیت مشهد به عنوان یک شهر مذهبی و تجارت آن که باید در ادامه همین برند مذهبی شهر توسعه پیدا کند، تناقض وجود دارد، گفت: این درحالی است که عملا مشاهده می‌کنیم، حرم حضرت رضا(ع) در میان بسیاری از ساختمان‌های بلندمرتبه و احجامی بدون تناسبی که احداث شده، درحال ناپدید شدن است، این به هیچ عنوان حرمت‌گذاری به بارگاه حضرت ثامن‌الحجج(ع) نیست.
وی در ادامه در پاسخ به این ادعا که مسجد حوض معجردار یک اثر میراثی نبوده است، افزود: اگر این اثر حتی میراثی هم نبوده، اما برای مردم تأثیرگذار و خاطره‌ساز بوده است، به احترام این تعلق خاطر باید آن را نگه داریم، اینکه اثر ثبت میراث فرهنگی شده یا نه یک بحث علی‌السویه است، وجدان و شعور اجتماعی و فرهنگی ما تشخیص می‌دهد که این یک نقطه هویت‌بخش شهر است.
مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه حتی یک تک‌درخت، جوی آب، سردرب و یا یک سقاخانه می‌تواند برای یک محوطه، هویت‌بخش و خاطره‌آفرین باشد، گفت: ما باید این موارد را ملاک قرار دهیم، اینکه ثبت میراث شده یا نه اصلا اهمیت ندارد، ما اینها را زیر پا گذاشتیم و جایگزین هم نخواهد شد.
تجاری‌سازی‌ها چقدر موفق بوده؟!
وی بیان کرد: حال این مسجد را هم برداشتیم، نهایتا جای آن یک خیابان می‌کشیم دیگر! جلوی مجتمع تجاری «ضامن» هم باز شد، باید ببینیم چند واحد از این مجتمع به فروش می‌رود، باید بررسی شود که چنددرصد فروشگاه‌هایی که آنجا ساخته شده، به فروش رفته و چقدر اقتصاد این فروشگاه‌های تجاری، اکنون جواب می‌دهد، بعد شروع کنیم به توسعه بقیه تجاری‌ها.
عرفانیان‌جم اظهار کرد: اطراف میدان شهدا را نگاه کنید، این تعداد فروشگاه و ساختمان‌های تجاری چرا پر نمی‌شود؟ قطعا یک علتی دارد که باید به دنبال آن باشیم، به نظر می‌رسد شهرداری یا شرکت مسکن‌سازان اینقدر برای خودش تعهد پیشاپیش ایجاد کرده که مجبور است این کارها را بکند.
در کشورهای پیشرفته توسعه یک امر گام به گام است
وی با اشاره به اینکه توسعه در تمام کشورهای توسعه‌یافته معمولا یک امر گام به گام است، یادآور شد: به این معنا که ما یک بخشی را توسعه می‌دهیم، این توسعه خودش مبنای توسعه بعدی و یک فرآیند رو به رشد گام به گام است، اتفاقی که در مشهد افتاده این است که یکدفعه ما به مقیاس 180 تا 360 هکتار همه جا را دست بردیم، اکنون هم نمی‌توانیم جلویش را بگیریم که این تفکر غلط است.
