ساماندهی صنایع مزاحم پایتخت؛ یک طرح شکست خورده!/بازگشت دوباره مشاغل مزاحم از شهرک های صنعتی به داخل شهر !

برابر بند 20 ماده 55 قانون شهرداری ها یکی از وظایف مدیران شهری ساماندهی مشاغل و صنایعی است که نه تنها برای ساکنان ایجاد مزاحمت کرده، بلکه آلایندگی هایی را برای زیست شهری به همراه دارد. با توحه به اینکه اجرای این اصل یکی از مهمترین قوانینی است که شهرداری ها به ویژه در کلانشهرها برای ارتقای کیفیت زیست محیطی شهرها برعهده دارند، اما نگاهی به عملکرد شهرداری تهران به ویژه شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل نشان می دهد با توجه به بودجه ای که در ای نرابطه در قانون بودجه سالانه شهرداری تهران دارد؛ اما نتوانسته توفیق زیادی به دست آورد.

به گزارش تیترشهر: اجرای بند 20 ماده 55 قانون شهرداری ها در راستای ایجاد محیط زیستی پاک  در شهرها و ارقای کیفیت زندگی برای شهروندان از جمله قوانین مهم شهری محسوب می شود. قرار گرفتن برخی از مشاغل و صنوف در دل محیط های مسکونی شهری از جمله مشکلاتی است که شهروندان تهرانی در برخی از مناطق با آن روبه رو هستند.

بررسی ها نشان می دهد، مناطقی که در حریم شهر تهران قرار گرفته اند، بیشتر در معرض مواجهه با صنوف مزاحم هستند. دلیل رویارویی بافت مسکونی با صنعتی در این مناطق نیز توسعه نامتوازن شهر تهران در 4 دهه اخیر بوده است.

چرا که در گذشته ای نه چندان دور مناطقی مانند 15،16،17،18،19، 20 و21 از جمله مناطقی بودند که در حریم شهر تهران قرار داشتند اما با توسعه بافت مسکونی در طول 4 دهه اخیر این صنوف در قلب بافت مسکونی قرار گرفته است.

البته در بخش های مرکزی شهر نیز وجود کارگاه ها و فروشگاه های تولید محصولات شیمیایی، کارگاه های ریخته گری، تولیدی ها و ... که در گذشته به فعالیت خود ادامه می دادند با با تراکم بافت مسکونی و ادغام آن با بخش تجاری و راسته بازارها باعث شده تا این مشاغل نیز به عنوان شغل های مزاحم در بافت شهری تعریف شوند.

تاریخچه ساماندهی مشاغل در پایتخت

ساماندهی مشاغل مزاحم در شهر تهران یک سابقه 30 ساله دارد. شاید بتوان گفت نخستین اقدام شهرداری تهران در خروج مشاغل مزاحم از بافت مرکزی شهر تهران انتقال بازار آهن به منطقه شاد آباد در منطقه 18 تهران باشد که در اواخر دهه 60 انجام شد.

اما تنها کافی بود که با گذشت 3 دهه از این اقدام شهرداری تهران، دوباره بازار آهن در دل بافت مسکونی این منطقه واقع شده و مشکلاتی را برای محله های همجوار ایجاد کند. حتی این مشکلات تا به جایی پسترش پیدا کرد که به دلیل همجواری بازار آهن با بافت مسکونی باعث ایجاد آسیب های اجتماعی در این محله ها شد.

این مشکل اکنون در بیشتر محله های مناطق جنوبی شهر تهران مشاهده می شود و به رغم وعده هایی که شرکت ساماندهی اصناف و مشاغل شهرداری تهران در بهبود کیفیت زندگی در طول یک دهه اخیر به شهروندان داده است، اما برآیند و ارزیابی ها نشان می دهد که این مجموعه نتوانسته به وظایف قانونی خود به طور کامل بپردازد.

وظایفی که هیچ گاه توسط شرکت ساماندهی مشاغل اجرایی نشد!

در سایت شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران اهداف سازمانی این مجموعه در 10 بند به طور کامل مشخص شده است که شامل مواردی چون؛سامان بخشی و ایجاد بستر مناسب جهت فعالیتهای فرهنگی و خدماتی کاهش آلودگی ها و مزاحمت های ناشی از فعالیت اصناف، صنایع و مشاغل در شهر تهران به منظور ایجاد شهری سالم و مطلوب؛ ساماندهی پهنه های کسب و کار؛  انتقال صنوف مزاحم به منظور ساماندهی؛ خدمات رسانی به شهروندان از طریق ایجاد اطمینان در خرید و فروش خودرو و حذف واسطه گری؛ پیشگیری و رفع مزاحمت های شغلی در راستای ایجاد شهری ایمن و پاک؛ سامان بخشی و ایجاد بستر مناسب جهت عرضه محصولات فرهنگی ( کیوسک های گل و مطبوعات )؛ ارتقاء سطح سلامت وبهداشت محیط شهری از طریق کنترل حیوانات شهری ( موش و سگ )؛ ایجاد زمینه های کار و فعالیت در سطح محلات از طریق ایجاد بازار های موقت ( روز بازار ها و شب بازار ها ) و بازار چه های توانمند سازی زنان سرپرست خانوار؛ مشارکت در راه اندازی جایگاه های CNG به منظور استفاده از سوخت پاک در جهت کاهش آلودگی هوا و هماهنگی و همکاری با مجامع امور صنفی و اتحادیه ها در اجرای برنامه های ساماندهی مشاغل می شود.

بررسی عملکرد یک دهه اخیر این شرکت حکایت از آن دارد به رغم آنکه در دوره های مختلف مدیران آن در گزارش هایی که در مورد عملکرد سازمانی خود در انجام وظایف محوله ارائه کرده اند، اما نتوانسته اند به این وظایف به طور کامل بپردازند و به همین دلیل است که همچنان مشاغل مزاحم و صنوف به عنوان یکی از پارامترهای آلودگی های محیطی در این کلانشهر به فعالیت خود ادامه می دهند.

حتی این شرکت نتوانسته با همکاری محیط زیست استان تهران و ستادهای محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در مناطق صنایع بزرگی که در حاشیه شهر تهران و در کنار برخی از مناطق قرار گرفته است را مجاب به رعایت نگات زیست محیطی کنند.

به غیر از این بخش حتی شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران در محار جانواران موزی و مزاحم نیز نمره قبولی ای از شهروندان دریافت نکرده است. هر چند برنامه ریزی های مدیران سابق این مجموعه قرار بود به سمتی پیش رود که زاد و ولد موش ها کنترل شده و از بین برود اما در 4 سال اخیر این جانواران موذی به بیشتر مناطق و محله های شهر تهران نفوذ کرده اند و به نظر می رسد که جمعیت این حیوانات به نسبت سال های گذشته نیز بیشتر شده است.

اگر سری به محله های شهر تهران بزنید یکی از شکایت های مردمی از شهرداری تهران افزایش حیوانات موذی به ویژه موش ها در جوی هاست. حتی این حیوانات موذی راه خود را به داخل خانه های شهروندان باز کرده است.

شهرک های صنعتی، طرح شکست خورده برای انتقال صنایع مزاحم

ایجاد شهرک های صنعتی در حاشیه شهر تهران برای انتقال راسته های مشاغل مزاحم نیز یکی از ماموریت هایی بود که این شرکت با هماهنگی اتحادیه ها و اصناف بر عهده داشت اما عملکرد کاری این شرکت نشان می دهد که با توجه به برنامه های سالانه ای که این مجموعه داشته اما نتوانسته بخش عمده ای از مشاغل مزاحم را به این شهرک های صنعتی که عمده آنها در حاشیه منطقه 15 تهران قرار دارد منتقل کند.

 

بسیاری از تهرانی ها به خاطر دارند که یکی از طرح های ضربتی این شرکت ساماندهی بنگاه های خودروهای لوکس خیابان های مطهری و عباس آباد نیز قرار بود با همکاری پلیس راهور تهران بزرگ  طرحی را اجرا کند که به واسطه آن مالکان این بنگاه ها قدام به پارک خودروهای لوکس خود در حاشیه معابر و پیاده راه ها نکنند.

این طرح ضربتی نیز به یک ماه کشیده نشده جمع شد چون قدرت پول و لابی گری مالکان بنگاه های خودرو بیشتر از طرح ضربتی بود به همین دلیل به رغم بودجه ای که برای اجرای این کار صرف شد؛ بازدهی لازم را نیز نداشت.

بازگشت برخی از تولید کنندگان مواد شیمیایی و فروشندگان رنگ و رزین به منطقه 12 و انتقال این صنف های خطرناک و آلاینده به محل های مخفی و زیرزمین در محدوده منطقه 12 نیز نتیجه عملکرد ضعیف شرکت ساماندهی در اجرا و پیگیری طرح ساماهدنی مشاغل و اصناف مزاحم است.

حتی قرار بود که واحدهای صنفی تفت آجیل، اوراق کنندگان، نبات، کارگاه های خیاطی و ... نیز از محدوده مرکزی شهر تهران به ویژه اطراف بازار خارج شوند اما تمام این موارد طرح های بر زمین مانده ای است که هنوز شرکت ساماندهی صنایع و مشاغ شهر تهران نتوانسته برای این صنوف مزاحم کاری انجام دهد.

کلی گویی مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل برای ساماندهی اصناف

اخیرا مدیرعامل جدید شرکت ساماندهی صنایع و مشاغ شهر تهران خبر داده که در حال تصمیم گیری برای ادامه فعالیت 10 رسته شغلی مزاحم در شهر تهران است.

هر چند فرهاد افشار در این اطلاع رسانی خود نام 10 صنفی که از نظر وی مزاحمت برای پایتخت نشینان ایجاد کرده را نبرده، اما اعتقاد دارد که باید تصمیم گیری ای جدی اما متفاوت با آنچه تا کنون توسط مدیران سابق این مجموعه صورت گرفته، انجام دهد.

وی با اشاره به فعالیت صنایع آلاینده در کشور آلمان در کنار رودخانه راین به این موضوع اشاره کرده است که این کارخانه ها به دلیل رعایت نگات زیست محیطی هیچ تهدیدی برای آب، خاک و هوای شرهای اطراف ایجاد نکرده است.

افشار بر این باور است ک انتقال برخی از صنایع مزاحم به خاور شهر و چرمشهر در حاشیه منطقه 15 تهران تنها باعث انتقال آلودگی هوا از یک نقطه به  نقطه دیگر شده است به همین دلیل این رویکردها باید در دوره جدید اصلاح شود. اما مدیرعامل این شرکت حتی در اطلاع رسانی کلی خود به این مساله اشاره نکرده است که چه راهکار جایگزینی برای ساماندهی مشاغل مزاحم دارد و آیا قرار است پرونده شهرک های صنعتی که با هدف انتقال صنایع در حاشیه شهر تهران ایجاد شده، بسته شود؟ در ان صورت تکلیف هزینه های هنگفتی که شهرداری تهران دراین زمینه انجام داده است چه می شود.

البته افشار چندی پیش نیز صحبت از راه اندازی اپلیکیشن فروش خودرو به جای مراکز فروش خودرو ای که در یک دهه قبل شهرداری تهران راه اندازی کرده بود خبر داد اما در این زمینه نیز به طور شفاف و کامل اطلاع رسانی نکرد که با راه اندازی این اپلیکیشن قرار است تکلیف مراکز فروش خودرو چه شود؟

شکست یک تجربه ناموفق

به نظر می رسد که وقت آن رسیده که به این باور برسیم که  باگذشت دو دهه از تأسیس و شروع به کار شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل مزاحم و آلاینده، توفیق چندانی در مأموریت‌های محولة خود نداشته وظرف سال‌های گذشته نتوانسته است آنچنان که باید و شاید، زمینه لازم را برای تجمیع شغل‌های مزاحم، فنی، تولیدی، پرسروصدا وآلوده کنندة محیط زیست و نیزخروج قطعی آنها از فضای شهری، فراهم کند.

شهرک صنعتی چرمشهر که دو دهه پیش، از سوی وزارت صنایع و برای خروج و ساماندهی صنایع مزاحم در زمینه چرم‌سازی‌ها، صابون سازی‌ها، روده‌پاک‌کنی‌ها و سالامبورها ساخته شد، فقط به جذب چند واحد دراین صنایع توفیق پیدا کرده است.

دلیل اصلی گریز آنها از این شهرک و بازگشت شان به حومه و یا داخل تهران، دوری راه به فاصله 120 کیلومتری خارج از تهران است. آنها از اوّل هم به دوری از تهران اعتراض داشتند و می‌گفتند که کارشان خیلی مشکل خواهد شد و برایشان مقرون به صرفه نیست.

بررسی ها نشان می دهد که ازتعداد 2176 واحد انتقال یافته به شهرک‌های صنعتی استان تهران، 1000 واحد از ماندن و فعالیت در این مناطق سرباز زده‌اند و مایلند به شکل غیرقانونی، حتی در زیرزمین‌های تنگ و تاریک حومه ویا درون شهرتهران فعالیت داشته باشند.

احتمال بازگشت اصناف از شهرک های صنعتی به داخل شهر

با وجود فشارها و تهدیدها برای انتقال واحدهای خدماتی مزاحم به خارج ازشهر، سال‌هاست که صاحبان این واحدها در برابر تهدیدها دوام آورده‌اند و همچنان مشغول به کار هستند. یکی ازاین صنف‌ها که نزدیک به 20سال است طرح خروج واحدهایش، به یک مسئله رسانه‌ای تبدیل شده است، صنف اوراقچی‌هاست.

سال‌هاست مجموعه‌ای بزرگ از واحدهای اوراقچی در ضلع شرقی میدان شوش وخیابان فداییان اسلام قرار دارد؛ جایی که مرزمشترک میان شهرداری منطقه 15 و مناطق 16، 11 و 12 تهران است.

نایب رئیس اتحادیه صنف اوراق‌کنندگان خودرو هر چندآمادگی اعضای صنف خود را برای اجرای این قانون شهرداری اعلام کرده، اما معتقداست:شهرداری باید واحدهای اوراق فروشی یا همکاران صنف ما را ( که هرکدام 50ـ40 سال است عمرخود را در این کار و در واحدهای خود گذرانده‌اند) با قیمت کارشناسی دادگستری و شهرداری (که همان قیمت روزاست) خریداری کند و به ازای آن و معادل آن در یک واحد تجاری در منطقه‌ای دیگر، یا شهرک اوراقچی‌ها بسازد و واگذار کند. ما برای ماندن درمیدان شوش تهران اصراری نداریم و حتی اگر منطقه‌ای دورتر از استوک (سه راهی خاوران) را هم مشخص کنند، می‌رویم وبا اجرای قانون مخالفتی نداریم.

وی معتقد است هنوز درباره اولویت مزاحم بودن صنف آنها نظرقطعی داده نشده است. و براساس رده بندی‌های انجام گرفته درشرکت ساماندهی صنایع و مشاغل مزاحم وآلایندة شهرداری تهران، صنف اوراقچی‌های خودرو در ردیف 33 اولویت‌ها قراردارد، اما اعضای این صنف مخالفتی با خروج ازمحدودة جنوبی تهران (شوش) ندارند.

بررسی های انجام شده در منطقه 15 تهران نشان می دهد که صنوف مزاحم دیگری مانند سنگبر‌ها، جعبه سازها، چوب فروش‌ها، ریخته‌گرها، تراشکارها، پرس‌کارها، آبکار‌ها و ضایعات‌فروشان آهن، به عنوان صنایع و مشاغل آلایندة محیط زیست در  این منطقه وجود دارد که هنوز فکری به حال ادامه فعالیت این مشاغل در این منطقه نشده است.

واحدهای آلاینده محیط زیست ومزاحم درمحله‌های جنوب غربی تهران (منطقه 18) یافت‌آباد نیز ظرف سال‌های اخیر، تحت‌الشعاع توسعه روزافزون واحدهای چوب ومبلمان قرارگرفته است؛ به طوری که یافت‌آباد - که روزگاری نه چندان دور، از پرت‌ترین محله‌های بیابانی جنوب غربی تهران به شمار می‌رفت اکنون به یکی ازبازارهای بزرگ و مراکز تجاری و پرطرفدار خرید و فـروش مبلمان و وسایل چوبی تبدیل شده است.

تجمـع رو به افـزایش واحدهای تولیدکنندة قطعات مبلمان، دامنه استقرار واحدهای تجاری این منطقه را به میحط‌های مسکونی یافت آباد و محله‌های همجوار آن کشانده است.

آمارها چند سال قبل اداره کل ساماندهی مشاغل این منطقه حکایت از وجود 4300 پروندة مربوط به مشاغل مزاحم، به ویژه در حوزة چوب و مبلمان  داشت.

مدیران شهری این منطقه قبول دارند که بسیاری از  زیرزمین‌ها و خانه‌های مردم یافت‌آباد، رفته رفته به محل تولید صنایع چوبی تبدیل می‌شوند، اما  مگر ما می‌توانند در طول هر سال، بیش از 300 رأی صادر شده در این زمینه را اجرا کنند؟

 از همه مهمتر اینکه شهرک‌های صنعتی اختصاص یافته به واحدهای مزاحم هم گنجایش این همه واحد صنفی را ندارند و تعطیل کردن همین تعداد واحدها نیز  تمام توان کارکنان اداره ساماندهی مشاغل این منطقه را در راهروهای دادگستری‌ و کلانتری‌ها‌ به خاطر پلمب کردن و از سوی دیگر فک غیرقانونی پلمب توسط آن واحدها  به هدر می دهد.

آنطور که رئیس اتحادیه صنف فروشندگان چوب و تختة تهران  توضیح می دهد؛  بیشتر اعضای این صنف‌اش در محدودة مرکزی تهران، ملزم به خروج و استقرار در مجتمع صنعتی خاوران شده‌اند.

اعضای این اتحادیه برای اجرای بند 20 از مادة 55 قانون شهرداری‌ها، پیشقدم‌تر از دیگر صنف‌ها حرکت کردند اما در این زمینه نیز  خسارت زیادی بابت این جسارت متحمل شدند.

در ابتدا که بحث خروج واحدهای اعضای صنف ما از تهران مطرح شد، مسئولان وزارت کشور، استانداری و شهرداری تهران برای مساعدت و کمک به ساخت و تکمیل مجتمع صنعتی خاوران و حتی امور زیربنایی آن وعده‌های زیادی دادند، اما به هیچ یک از آنها عمل نکردند و به ناچار تمامی امور زیربنایی شهرک مثل برق، آب، گاز، تلفن، ساختمان آتش نشانی، تأسیسات فاضلاب و غیره، به دست واحد های صنفی منتقل شده ایجاد شد.

اکنون باید مدیرعامل جدید شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران پاسخ درستی نسبت به مشکلاتی که از اجرای طرح های بدون کارشناسی که در یک دهه اخیر توسط این مجموعه در شهر تهران اجرایی شده، بدهد حتی اگر اعتقاد به گفت وگو با خبرنگاران در این زمینه نداشته باشد!