سرگشتگی در جزیره امام حسین!
تیتر شهر- افسانه قانع: سالی می شود که این میدان قدیمی پایتخت از تکاپو افتاده و گرد ورشکستگی در مغازه های اطراف آن و سایه شوم آسیب های اجتماعی بر چهره ساکنان این محله نشسته است. این روزها کار و کاسبی زیر یک وجب خاک وعده های عملی نشده مسئولان شهری راکت مانده است. 6 سالی می شود کسبه دومین میدان پر رفت و آمد تهران نان در خون و آه می زنند تا شکم زن و بچه های خود را سیر کنند و با سیلی صورت زرد شده از غم بدهی هایی که یکی بعد از دیگری بر سنگینی بار زندگی شان می افزاید؛ سرخ می کنند. حتی نام متبرک میدان هم نتوانست آنها را از برزخ نجات دهد.
«... یک روزی کاسبی در پاساژ های اطراف میدان امام حسین(ع) رونق داشت و این روزها دخل این مراکز تجاری گویی گرد مرده پاشیده اند...» وقتی کاسبی به ساز زندگی ات کوک نباشد آن وقت است که صحن بزرگ سنگ فرش شده وسط میدان در نظر می شود تعزیه زندگی ات که هرروز آن غمی را بر دلت می نشاند. آن وقت است که خودت را محصور در میان لشگر آسیب های اجتماعی می بینی. از اعتیادگرفته تا فروش مواد مخدر و حتی تن فروشی زنانی که غروب ها لوندی شان می شود آخرین تیری که به سمت قلبت نشانه می رود... اینجا محله اسدی است؛ نزدیک ترین محله به میدان تاریخی امام حسین(ع) میدانی که در پشت ظاهر زیبایش داخل معضلات در حال غرق شدن است.
توقف زندگی در میدان امام حسین
تاریخ تهران معاصر میدان امام حسین(ع) را بعداز میدان آزادی دومین میدان پر رفت و آمد شهر تهران معرفی می کند. میدانی که نخستین تحرکات ملی از پیروزی انقلاب اسلامی گرفته تا اعزام نیروهای مردمی به جبهه برای دفاع از خاک وطن در خود دیده است.
هنوز هم در زمان راهپیمایی مردم در مناسبت های تاثیرگذار انقلابی اولین مسیر میدان امام حسین(ع) معرفی می شود. زمانی که این میدان قدمی دچار رستاخیز شد؛ وعده داده شده بود تا پرچم حرم امام حسین(ع) در اینجا به احتزاز در می آید و از این میدان یک پیاده راه آئینی تا خیابان 17 شهریور باز می شود؛ بیا و ببین! اما 6 سالی می شود که نه از پرچم حرم یار خبری است و نه وعده های که داده شد.
گویی میدان امام حسین(ع) به لشکر آسیب های اجتماعی و مشکلات واگذار شده است تا بتازند و زندگی و جان مردم را غارت کنند.:«... روز اولی که می خواستند میدان امام حسین(ع) و خیابان 17 شهریور را به یک پیاده راه آئینی و مذهبی تبدیل کنند؛ بنرهای تبلیغاتی زیادی زدند و گفتند با اجرای این طرح در اطراف میدان پارکینگ های متعددی ساخته می شود. می گفتند پایانه تاکسی و اتوبوسرانی بهتراز قبل دراطراف میدان می سازیم تا رفت و آمد مردم به مانندگذشته به این محدوده آسان باشد... روز اول که آمدند میدان را درست کنند، گفتند اینجا به یک مسیر پیاده راه امن تبدیل می شود... اما 6 سال است که یک لحظه امنیت نداشته ایم... انگار مدیران شهری فقط مامور بر هم زدن آرامش میدان بودند... آمدند کار خودشان را کردند و رفتند... اولین مصداق امنیت در یک فضای شهری تامین نور آن است اما این میدان اصلا وضعیت روشنایی مناسبی ندارد و فقط آمدند یک پیاده راه در تاریکی ساختند و رفتند...»
پیست موتور سواری در پیاده راه آئینی 17 شهریور!
این ها حرف های کسبه اطراف میدان امام حسین (ع) است که حرف های زیادی برای گفتن دارند و از وعده های عملی نشده مسئولان شهری به ستوه آمده اند.:«... به رغم تمام وعده هایی که دادند و رفتند؛ الان رفت و آمد مردم به این میدان به سختی انجام می شود... مردم برای رفتن به میدان شهدا و یا خیابان های اطرف یا باید پیاده بروند و یا آنقدر منتظر در چند ایستگاه تاکسی شوند که شاید نوبت سوار شدن به آنها هم برسد...اگر هم یک معلول بخواهد از این میدان به سمت میدان شهدا برودکه مصیبت زیادی دارد و خدا به دادش برسد...»
هر چند ابتدایی ترین استانداردهای یک مسیر پیاده راه ایمن تامین سلامت جان عابران پیاده است؛ اما این مسیر بیشتر از آنکه زیر پاهای عابران قرار گرفته باشد؛ مسیری است برای جولان موتور سیکلت هایی که این مسیر را با پیست موتور سواری اشتباه می گیرند:«... این پیاده راه مسیر جولان موتور سوارها شده است... چون کف پیاده راه سنگ فرش شده؛ موتور سوارانی که با سرعت در این مسیر حرکت می کنند روی سنگفرش سر می خورند و کمترین اتفاق در این حادثه برخورد آنها با عابران پیاده است...»
پیاده راهی برای راحتی معتادان و مواد فروشان !
هر چند پیاده راه میدان امام حسین(ع) و خیابان 17 شهریور از سال 90 تا کنون هیچ امنیتی را برای ساکنان مجاورش به ارمغان نیاورده است؛ اما امنیت را برای یک گروه خاص به خوبی تامین کرده است:«...اینجا معتادان، مواد فروش ها، خفت گیرها، اراذل و اوباش و تن فروش ها در امنیت کامل به سر می برند...» آن زمانی که شهرداری تهران تصمیم گرفت تا با پیاده کردن المان های معماری ایرانی- اسلامی خواب آرام دست اندرکاران آسیب های اجتماعی را پشت پلک های زمخت شان بر هم بزند؛ اما این معادله نتیجه برعکس داشت و خواب آرام را از پشت پلکان ساکنان محله دزدید.:«... هر چند ماموران نیروی انتظامی در این میدان حضور دارند و فعالیت می کنند و هرشب تعدادی از خلافکارها و اراذل و اوباش هم دستگیر می شوند... اما باز مصیبت این میدان بیشتر از این حرف هاست و این کارها تاثیری ندارد...»
زمانی نبرد بین خوبی و بدی و حق و باطل در فضای لخت و خالی خالی میدان امام حسین(ع) به روی صحنه رفت که اجرای یک طرح شهری اقتصاد حلال کسبه میدان را به اقتصاد سیاه و زیر پوستی عروسک گردان های اعتیاد و فروش مواد مخدر و تن فروشان دو دستی تقدیم کرد.
6 سالی می شود که صدای قهقهه سایه هایی که پشت ماسک های سیاه به فروش مواد مخدر و خفت گیری و تن فروشی مشغول هستند؛ در کوچه پس کوچه های پشت ظاهر زیبای این میدان در گوش ساکنان زوزه می کشد و دیوار آرامش را در محله شکسته است.:«... این محدوده بیشتر به یک مرکز محلی تبدیل شده است و تجاری بودن خود را از دست داده است... سامانه های تاکسی و اتوبوسرانی به خوبی نتوانسته در این محدوده به مردم خدمات رسانی کنند.... غیر از اینکه ساکنان این محله سرگردان هستند؛ عابران گذری این مسیر هم وادی سرگردانی را حتما تجربه می کنند...»
روزی نیست که عابران گذری میدان امام حسین(ع) آدرس ایستگاه مترو را از رهگذران و کسبه نپرسند. هر چقدر هم با انگشت محل ایستگاه مترو را نشان دهی، اما هستند مسافرانی که در خیابان دماوند به جای خیابان انقلاب در به در به دنبال ورودی ایستگاه مترو می گردند وخسته بعد از یک دور باطل دوباره به همان نقطه اول می رسند. نبود علائم وتابلوهای که به راحتی مردم را به سوی وسایل نقلیه عمومی هدایت کند؛ باعث شده تا وظیفه اطلاع رسانی شهرداری روی دوش کسبه بی کار شده مغازه های اطراف میدان بیفتد.:«... خیلی جالب است که دومین میدان بزرگ پایتخت تنها یک ورودی ایستگاه مترو دارد که آن هم باید 300 متراز میدان امام حسین(ع) خارج شوی و به سمت میدان انقلاب داخل یک خیابان فرعی آن را پیدا کنی...»
5 سال است که شرمنده زن و بچه هایمان هستیم
از وقتی که میدان امام حسین(ع) پیاده راه شده است، دیگر پاساژهای اینجا مشتری گذری ندارد. مشترهای محلی هم آنقدر نیست که جواب کسبه مغازه های 5 مرکز تجاری را بدهد:«... قبلا مشتریانی از غرب و شرق تهران داشتیم که با ماشین هایشان به اینجا می آمدند، پارک می کردند؛ خرید می کردند و می رفتند... برخی ازپاساژ های اینجا 50 سال قدمت تجاری دارد....اما الان به دلیل اینکه اینجا جای پارک ندارد و مردم در ترافیک خیابان های اطراف اسیر می شود؛ نه ما می توانیم فروش داشته باشیم و نه مشتریانمان وقت پیدا کردن جای پارک را دارند.... چند وقت پیش بود که سر کوچه حکیم اللهی خیابان صفا یک خانمی راخفت گیری کردند... وقتی در روز روشن مردم را خفت گیری می کنند؛ خب مشتری های گذری که می خواهند خرید کنند با وجود این مشکلات پا به اینجا نمی گذارند...»
حتی اعتراض های مردم برای بازکردن مسیر خیابان صفا هم نتوانست اقتصاد به خواب رفته میدان امام حسین(ع) را بیدار کند:«... باز کردن مسیر خیابان صفا فقط دسترسی محلی را برای ساکنان محل بهتر کرده است.... اما عابران گذری به دلیل عدم اطلاع رسانی نمی دانند این مسیر هم وجود دارد....گفته بودند وسیله نقلیه خطی می گذارند؛ از آن همه وعده تنها چند تا خط تاکسی گذاشتند... از خطوط وعده داده شده اتوبوسرانی هنوز خبری نیست.... وقتی سوال می کنیم؛ می گویند که باید میدان تغییر کند. خب! اگر اجرای یک طرح شهری از ابتدا اشتباه است، پس چرا این کار را انجام می دهند تا مشکلات مردم را زیاد کنند.... چرا ساکنان و کسبه باید تاوان این اشتباه را بدهند... اما اگر این طرح با فکر انجام شده، چرا بودجه ای برای رفع اشکلات طرحی که خودشان اجرا کرده اند؛ تعیین نمی کنند...»
در طول 5 سال اخیر کسبه زیادی در حوالی میدان امام حسین به ورشکستگی رسیدند و مغازه های خودرا بستند. این ها را جوانی می گویدکه 500 میلیون تومان بابت اجرای طرح پیاده راه میدان امام حسین(ع) خسارت دیده است :«... کل سرمایه خودم و پدرم بود... وقتی مغازه نمی چرخد و چک ها یکی بعد از دیگری برگشت می خورد... وقتی راه ورود مردم را به میدان بسته اند.... خب ورشکسته می شویم... اینجا مغازه های زیادی هستند که در استانه ورشکستگی قرار دارند... مغازه هایی که 4نفردر آن کار می کنند و باید نان 4 تا خانواده از این مغازه تامین شود... اما نان مردم را بریدند...»
کسبه میدان از حرف های مسئولان شهری عصبانی هستند چرا که آنها کسبه را به صبر دعوت می کنند غافل از اینکه یک لحظه فکر کنند معترضان زیر فشار ورشکسته شدن زندگی خود را بابت چک هایی که یک به یک موعد پرداخت آن می رسد؛ می بازند:«... می گویند این طرح فازهای زیادی دارد و شما بی تحمل هستید!... این چه حرفی است که می زنند... این طرح در سال 90 اجراشده است و الان سال 95 است و چه بی تحملی ای ما کرده ایم؟... الان همسرم با من مشکل پیدا کرده است.... می گوید در این مغازه را ببند... خب از اول کار من کفش فروشی بوده در این شرایط باید بروم یک موتور بخرم و مسافر کشی کنم.... من و پدرم 50 سال است نان خانواده را از همین مغازه در می آوردیم... اینجا را به خاک سیاه نشانده اند... نه دیگر مغازه های اینجا را کسی اجاره می کنند و نه می خرد.... بدهی به مردم دارم و باید برای مردم کار کنم... از صبح تاالان «دشت» نکردیم.
روز گذشته دشت نکرده در مغازه را بستیم... سه ماه است که پول برق مغازه را نداده ایم... آمدند برق مغازه را قطع کنند که از مامور برق خواهش کردم این کار را انجام ندهند تا بتوانم بدهی برق را پرداخت کنم.... باید تا بعداز تعطیلات 500 هزار تومان پول بابت بدهی برق مغازه دربیاورم... با این اوضاع دخل و خرجمان به هم نمی خواند.... به ما وعده زیاد دادند.... گفتند دور میدان ایستگاه اتوبوس می زنیم.... در این 5 سال اعتراض های زیادی کردیم، حتی به شورای شهر تهران و جلوی مجلس رفتیم.... اعضای شورا گفتند که به فکرمان هستند و منتظر تصویب بودجه برای رفع مشکل اینجا هستند...اما ما می دانیم طرحی که مشمول زمان می شود؛ یعنی اینکه مسئولان می خواهند اشتباه خود را فراموش کنند...از شهردار تهرن گرفته تا اعضای شورای شهر.... همه دوست دارند ساکنان جزیره امام حسین(ع) را فراموش کنند.»
6 سالی می شود که کسبه مراکزتجاری اطراف میدان امام حسین(ع) ؛ خرجی خانواده هایشان را از جیب دادند:«.... حتی اگردر آمد ماهانه خودمان رازیر خط فقر هم حساب کنیم؛ در ماه کمتراز 2 تا 3میلیون تومان کمتر نمی شود... دوتا برادر هستیم که اینجا کار می کنیم... می شود سالی 80 میلیون تومان در آمدی که ما دو نفر باید خرج زن و بچه هایمان می کردیم... سود هم نخواستیم...»
کسبه پاساژهای محسن، خوش قدم و شکوفه و روشن نگران فردای خود هستند و به یاد روزی می افتد که این خیابان با مشکلات زیادی که داشت کسب و کار در آن جریان داشت:«... 7سال پیش هر 5 دقیقه دو اتوبوس دو کابینه اول17 شهریور مسافر پیاده و سوار می کرد... هر یک ساعت 1500 نفر وارد این میدان می شد.... اما الان چی؟»
وقتی از آنهامی خواهیم به طرح پیاده راه سازی میدان امام حسین(ع) نگاه کنند و مزیت های آن را بگویند؛ به این موارد اشاره می کنند:«... اگر بخواهیم خوشبینانه به این طرح نگاه کنیم فقط آلودگی هوا در این محدوده کمتر شده است... آلودگی صوتی اینجا هم از بین رفت و خیابان زیبا شده است... اما کسب و کار را از ماگرفت... امنیت نداریم.... اگر یک خانه آتش بگیرد، آتش نشانی راه به داخل محله ندارد و یا اگر یکی مریض شود و نیاز به آمبولانس داشته باشد باید سکته کند....
وقتی اینجا درگیری پیش می آید به پلیس زنگ که می زنیم؛ کسی به دادمان نمی رسد.... اوایل اجرای این طرح بود، رفتم کارت برای ترد بگیرم. اوایل این کارت ها را به کسبه می دادند؛ روی کارت نوشته بودند :«جزیره امام حسین(ع) »... انگار ما برای این شهر نیستیم و ساکنان یک جزیره هستیم... واقعا میدان امام حسین(ع) مثل جزیره که دور تا دورش آب هست؛ شده با این تفاوت که دور تا دور ما را مشکلات گرفته و ما وسط این مشکلات گیرکرده ایم.... مارا جدا از شهر و امکانات شهری کرده اند... اینجا یک زمان مرکز تجاری بود... هر زمان که راهپیمایی به مناسبت 22 بهمن می شود؛ اولین ایستگاه رابرای انجام این حرکت انقلابی میدان امام حسی(ع) معرفی می کنند....اینجا که یک زمانی از نظر فرهنگی مرکز انقلاب بوده الان به این وضع افتاده است...»
از سینماهای میدان امام حسین سایه ای هم نمانده
یک زمانی بود که میدان امام حسین(ع) به سینماهایش معروف بود. حتی داخل خیابان شلوغ شهرستانی هم یک سینما بود... بیشتر فیلم های این سینماها اکشن بود و برای هر سانس اش مشتریان خاص خودش را داشت. بیشتر فیلم های جمشید هاشم پور در این سینماها اکران می شد.:«... چطور می شود که دومین میدان شهر که خودشان اعلام می کنند قرار است یک مرکز توریستی و مرکز اشاعه انقلاب و اسلام شود همه جور مشکلات دارد به جز آن چیزهایی که شهرداری تا کنون وعده داده است... فقط دور میدان بالغ بر 3 تا سینما با اجرای این طرح بسته شد...داخل خیابان شهرستانی سینما رنگین کمان قرار داشت که بسته شد... سینما میامی، تهران و مراد هم بسته شدند.... آن وقت شهرداری می گوید که در کارهای فرهنگی پیشقدم است و الان هر کسی در این محدوده بخواهد سینما برود باید به میدان انقلاب برود. مگه اینجا شهرستان است؟»
پیاده راه زیر قدم بازرگانان «تن»
اگر کسبه اصلی حواشی میدان امام حسین(ع) و خیابان 17 شهریور بگذریم؛ این پیاده راه کسبه دیگری هم دارد؛ مواد فروشان و بازرگانان«تن» کاسبی فروشندگان «تن» از ساعت 3 بعدازظهر شروع می شود و تا تاریکی هوا هم ادامه دارد... جمعه ها این پیاده راه می شود میدان اصلی کابل... خریداران تن روی نرده های اطراف میدان و نیمکت های پیاده راه می نشینند و شوی عرضه کنندگان گران قیمت ترین وجود انسانی شوی زنده برگزار می کنند. آن قدر علنی و عیان این کار را انجام می دهند که کسبه قدیمی با آمدن آنها مجبورند تا مغازه های خودرا ببندند تااین خفت فروشی را در مقابل دیدگان خود نبینند.:«.. تن فروشی زنان کاسبی جدید این مسیر است... قبلا چند نفر هم از شورای شهر هم به اینجا آمد و خودشان به چشم دیدند.. حتی اعضای شورای شهر را به داخل کوچه حکیم الهی و ثارالله بردیم... در خانه ها را زدیم و خانم های خانه دار همه آنچه آدم شرم دارد از گفتنش به اعضای شورای شهر گفتند....»
غربتی های میدان شوش این بار در ابتدای خیابان 17 شهریور کاسبی شرم آور خود را راه انداخته اند... آنقدر به کاسبی خود اعتماد دارند که گویی این مسیر پیاده راه تنها باید زیر پاهای آنها شرمزده شود... ساعت سه که می شود هم خریدارها سر و کله شان پیدا می شود؛ هم فروشندگان... سن و سالشان هم متفاوت است... از دخترکان 16 ساله تا زنان 50 ساله... این ها می آیند تا هستی خود را به قیمتی اندک بفروشند... تعداد مشتری ها هم زیاد است. از کارگران افاغنی گرفته تا مردان وطنی. چهره های این زنان شناخته شده است. به راحتی راه می روند، با هم حرف می زنند و صدای قهقه هایشان را در سکوت پیاده راه رها می کنند.:«... به نظر می رسد یک باند ده نفره باشند... این راسته روی عرضه تن و بدن آنها روزگار می گذراند... برخی از کارگران افغانی از این زنان می ترسند چون این زنان آنها را سرکیسه می کنند... زن ها هم راه شان را بلد شده اند و افاغنه را از اینکه آنها را تحویل پلیس دهند؛ می ترسانند!»
روزهای جمعه بعدازظهر این میدان و پیاده راه 17 شهریور می شود بازار مکاره زنان تن فروش.... خریداران هم که گویی دور زمین در حال نگاه کردن جنگ ماتودورها هستند؛ با چشمانشان فروشندگان را ارزیابی می کنند... جمعه، عصر ها میدان می شود کابل! مردان به خاطر زنان تن فروش روی نرده های اطراف میدان می نشینند و 100 نفری هم آن وسط در حال داد و ستد و چانه زدن هستند..... از ابتدای خیابان 17 شهریور تا حیابان صفا این کاسبی کثیف ادامه دارد تا بعداز توافق سر چهارراه صفا خریدار و فروشنده سوار ماشین می شوند و...
«...من فقط یک بار دیدم این خانم ها راگرفتند... ما گفتیم ازشرشان راحت شدیم.... غربتی های میدان شوش هستند.... امادوباره برگشتند... در کوچه های اطراف مانند توکلی و بختیاری قبلا ساکن بودند اما دائم خانه ها مجردی خودراتغییر می دهند... کوچه ثارالله و جهانفروز هم تعدادی از این افراد ساکن هستند... خانه های مجردی زیادی در این محدوده وجود دارد که اکثر آنها قاچاق فروش و یا روسپی هستند... یک بار هم نیروی انتظامی این خانه ها را شناسایی کرد و آدم ها را دستگیر کرد اما دوباره این خانه هار به افراد دیگر اجاره می دهند و این زن ها هم دائم خانه های خود را تغییر می دهند...»
دوربین های زوج و فرد امان اهالی محل را بریده است
محله اسدی شرقی این سوی اتوبان امام علی(ع) به سمت میدان امام حسین قرار گرفته است. بزرگراه امام علی که ساخته شد؛ این محله به دو قسمت غربی و شرقی تقسیم شد... تنهادسترسی محلی به محله اسدی غربی از بزرگراه امام علی مجهز به دوربین های زوج و فردشده است و همین مساله مشکلات زیادی را برای ساکنان به وجود آورده است:«... قبلا این راه دسترسی باز بود و مردم می آمدند؛ اما از زمانی که دوربین کار گذاشته اند اهالی مشکلات زیادی دارند... نمی توانیم ماشین هایمان را کنار اتوبان رها کنیم... مجبور هستیم تا تخلف کنیم... حتی زمانی که این دوربین ها را شهرداری گذاشت فکری به حال اهالی محل و کسبه نکرد... مغازه های سوپر مارکت محل با مشکلات زیادی روبه رو هستند چون کامیون های توزیع کننده مواد غذایی داخل محله نمی توانند وارد شوند...»
امنیت که نداریم چه برسد به حس امنیت!
ساعت 10 که می شود محله اسدی امنیت ندارد. تازه سر شب اراذل و اوباش شروع می شود و درگیری و دعوای آنها بعداز مصرف مواد اهالی محله را دچار مشکل می کند:«... شب ساعت 10 به بعد داخل محله معتادان موادمخدر می کشند. خفت گیری زیاد می شود. امنیت در این محله نیست. خانه مجردی در کوچه های اینجا زیاد است. همه جا به کارگران خانه نمی دهند. اینجا به راحتی خانه اجاره می کنند. داخل کوچه کاهه خانه مجردی زیاد است. روشنایی خیابان ضعیف است. در محل دعوا زیاد می شود. مشروب می خورند و مواد می کشند و دعوا می کنند. قرار است شهرداری ناحیه در قالب طرح جهادی در محله های محروم وضعیت اینجا رادرست کند.
همین زمین چمن مصنوعی را هم جمع کنید
محله اسدی تنها یک زمین چمن دارد. که جوانتر ها از آن استفاده می کنند. بچه ها کوچک هم مجبورند داخل کوچه ها فوتبال بازی کنند و امان از زمانی که توپ پلاستیکی آنها داخل اتوبان امام علی(ع) بیفتد. اما زمین چمن مصنوعی محله هم آرامش را از اهالی گرفته است:«.. بچه ها از صبح تاشب دراین زمین بازی می کنند و آسایش را از ما گرفته اند.... تا زمانی که تاریک شود، داخل زمین هستند و بعد هم بساط کشیدن قلیون را چاق می کنند....ده بار قفل و بست زدیم اما فنس های زمین را می کنند و از لای نرده ها داخل زمین می روند... گاهی با هم دعوا می کنند و درگیر می شوند.... ای کاش اینجا راپارک می کردند... قبل از اینکه اتوبان امام علی(ع) ساخته شود اینجا زمین فوتبال بود.. بعد هم که اتوبان را ساختند؛ فکرکردیم می خواهند اینجا را بوستان کنند خوشحال شدیم اما دوباره زمین فوتبال شد....»
