عمارت‌گردی در تهران
۱۴ شهریور ۱۳۹۶
هفته نامه سلامت - دکتر هانیه زائررضایی: تابستان وقت مناسبی است که شما همراه فرزندانتان از بناها، کاخ‌ها و عمارت‌هایی که هر کدام تاریخ زنده معماری و سرگذشت ما هستند، دیدن کنید. بازدید از برخی از عمارت‌ها و کاخ‌های تهران، برای عموم آزاد است و برخی دیگر نه.
در این مطلب، 4 عمارت از عمارت‌های زیبا و باشکوه تهران را که امکان بازدید از آنها فراهم است به شما معرفی می‌کنیم. معماری این عمارت‌ها و مطالعه سرگذشت آدم‌هایی که با هزاران آرزو و سلیقه‌های زیبایی‌شناسانه در این عمارت‌ها زندگی می‌کردند، می‌تواند برای شما و خانواده‌تان سرگرم‌کننده و آموزنده باشد.
عمارت ارباب هرمز
این عمارت که یکی از بناهای تاریخی به جا مانده از دوران قاجار است، از سال ۱۳۹۳ به عنوان موزه گرافیک ایران مورد استفاده قرار گرفته است. بیشتر بناهای تاریخی به جا مانده از حکومت دوره قاجار در تهران در مرکز و شمال تهران قرار دارند، اما عمارت ارباب هرمز یکی از معدود بناهای تاریخی شرق تهران است که در منطقه تهرانپارس واقع شده است.
هرمز آرش معروف به ارباب هرمز یکی از زرتشتیان زاده‌شده در محله خیرآباد یزد بود که در سال ۱۳۲۷ خورشیدی، تهرانپارس فعلی را که حدود ۳۶ میلیون مترمربع مشتمل بر 3 قریه مجیدآباد، مهدی‌آباد و حسین‌آباد بود از بیوه ابوالقاسم‌خان بختیار، بی‌بی عظیمه خانم بختیار، 3دانگ به نام خود و 3دانگ به نام همسرش، پری آگاهی آرش، خریداری کرد. عمارت فعلی معروف به ارباب هرمز با مساحت تقریبی ۹۰۰ مترمربع به سبک ترکیبی از معماری سنتی با معماری غربی در 2 طبقه همراه زیرزمینی کوچک ابتدا در باغی به وسعت 1 میلیون مترمربع بنا شده بود که در حال حاضر ۴۲ هزار مترمربع از آن باقی‌مانده است.
بازدید از موزه گرافیک ایران و عمارت ارباب هرمز از روز‌های یکشنبه تا پنجشنبه و ایام غیرتعطیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ امکان‌پذیر و مبلغ بلیت ورودی آن هم ۱۰۰۰ تومان است.
• نشانی: خیابان تهرانپارس، فلکه چهارم تهرانپارس، پارک پلیس، عمارت ارباب هرمز
عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه یکی از بناهای تاریخی به جا مانده از تهران قدیم و دوره قاجار است که از لحاظ معماری و همچنین رویدادهای تاریخی که در آن اتفاق افتاده، بسیار بااهمیت و باارزش است. همه روزه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به این عمارت می‌آیند تا از معماری زیبای آن دیدن کنند.
باغ عمارت مسعودیه به دستور مسعودمیرزا، ملقب به ظل‌السلطان، فرزند ناصرالدین‌شاه، در سال 1295 قمری، در زمینی به وسعت حدود 4 هزار مترمربع، مرکب از بیرونی (دیوانخانه) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده است. نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعودمیرزا به مسعودیه شهرت‌یافته و معمار این بنا استاد شعبان معمارباشی است. مجموعه عمارت مسعودیه شامل ۵ عمارت دیوانخانه، سفره‌خانه، حوضخانه، عمارت سیدجوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر، مملو از گچبری، کاشی‌کاری، خطاطی، نقاشی دیواری و به‌طور کلی تزئینات نفیس، تقسیم‌بندی‌های فضایی و عملکردهای متنوع است.
این مجموعه تاریخی دارای ۷ کتیبه است که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه‌رو، دو کتیبه در عمارت دیوانخانه و دو کتیبه نیز در عمارت مشیریه قرار دارد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران در گوشه‌ای از این عمارت برپا شدند.
• نشانی: میدان بهارستان، ضلع جنوب‌غربی، خیابان اکباتان
عمارت عین‌الدوله
عمارت عین‌الدوله یکی از بناهای تاریخی تهران است که شاید کمتر نامی از آن شنیده باشید. این بنا مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول است و معماری آن هم به سبک معماری دوران قاجار انجام شده است.
مهم‌ترین واقعه‌ای که در این عمارت رخ داده، برگزاری کنفرانس تهران در زمان جنگ جهانی دوم بوده است. بازدید از فضای بیرونی عمارت همه روزه به جز جمعه‌ها و ایام تعطیل از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر امکان‌پذیر است.
ساختمان اولیه که متعلق به عین‌الدوله، وزیر قاجار بوده، یک عمارت اعیانی، ولی ساده ییلاقی در دو طبقه بوده که در طبقه همکف یک شاه‌نشین با سقف آینه‌کاری شده و تزئینات و دو راهرو در 2 طرف آن قرارداشته است.
محوطه باغ 11 هزار و 900 مترمربع است که به شکل مستطیلی شمالی- جنوبی تعیین شده است. باغ 4 در دارد؛ دو ورودی اصلی در سمت شمال و جنوب و دو ورودی فرعی در دو جهت شرق و غرب. در شمالی در اصلی و تشریفاتی مجموعه محسوب می‌شود. در حال حاضر نگارخانه برگ در عمارت عین‌الدوله دایر است.
• نشانی: پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی، شماره ۱۷
عمارت کوشک
عمارت کوشک یا خانه «شقاقی» متعلق به «حسین شقاقی» بوده که حدود 80 سال پیش و پس از بازگشت او از آلمان به ایران ساخته شده است.
این بنا شامل زیرزمین، همکف، طبقه اول و کلاه فرنگی است که به صورت مورب میان زمینی به ابعاد تقریبی 33×49 متر ایجاد شده است. این بنا متعلق به دوره پهلوی اول و مساحت آن حدود 1550 مترمربع است. عمارت کوشک تقریبا پلان بیضی‌شکل دارد و نمای آن را 4 ایوان زیبا زینت بخشیده است. این بنا دارای تزئینات ارزشمندی مانند نقاشی دیواری، آینه‌کاری، گچبری و نمای کاشی‌کاری فوق العاده زیبا و دیدنی است.
عمارت «کوشک» در 3 طبقه و به شکل کلاه فرنگی بنا شده و دارای 6 اتاق خواب، یک اتاق مطالعه یا دفتر کار، 5 تالار و چند زیرزمین با لوازم و وسایل بهداشتی است.
در حال حاضر در این بنای تاریخی، جدای از قدمت و زیبایی منحصربه‌فرد معماری، فعالیت‌های دیگری هم انجام می‌گیرد. طبقه اول و زیرزمین این عمارت زیر نظر معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی است. زیرزمین این عمارت به دفاتر تشکل‌های صنفی و تشکل‌های مردم‌نهاد سازمان که به شکل ملی فعالیت می‌کنند، اختصاص داده شده و طبقه اول به کارگروه‌های آموزشی برای آشنا کردن علاقه‌مندان با رشته‌های مختلف صنایع دستی تعلق گرفته است.
•نشانی: خیابان فردوسی، خیابان کوشک
