در نشست خبری همایش «معماری و هنر اعتاب مقدسه در دوران معاصر» مسئولین برگزاری این همایش به تشریح محورها و اهداف آن پرداختند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نشست خبری همایش «معماری و هنر اعتاب مقدسه در دوران معاصر» با حضور محمدمهدی تهرانچی معاون علمی آستان قدس رضوی و رئیس عالی این همایش، حسن بلخاری دبیر علمی بخش هنر و آرایه‌های معماری این همایش و اکبر زرگر دبیر علمی بخش معماری و شهرسازی این همایش در موزه ملی ملک برگزار شد.
دوران جمهوری اسلامی دارای سبک معماری مستقل است
در این نشست محمدمهدی طهرانچی رئیس عالی همایش «معماری و هنر اعتاب مقدسه در دوران معاصر» گفت: فردا (سوم اردیبهشت) روز بزرگداشت شیخ بهایی است؛ او یکی از بزرگترین معماران اعتاب مقدسه است. چهار دهه تلاش معماران و هنرمندان جهان اسلام برای خلق آثار ماندگار و جاودان در اعتاب مقدس بر هیچکس پوشیده نیست. لازم است که گسترش بی‌نظیر معماری اسلامی که به برکت انقلاب در این چهار دهه اعمال شده است طی همایشی با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران این عرصه از منظر علمی و نظری بررسی شود.
طهرانچی دوران حکومت جمهوری اسلامی را دارای سبک مستقل در معماری اسلامی خواند و افزود: سبک و روشی که در این دوره به کار گرفته شد از یک سو سنتها را حفظ کرد و از سوی دیگر امکانات مدرن را به کار گرفت؛ ترکیب هنر و ابزار مدرن موجب ایجاد سبک جدیدی شد که ما در این همایش قصد بررسی این سبک را داریم.
وی ادامه داد: آستان قدس رضوی همواره پیشگام معماری اسلامی در جهان اسلام بوده است؛ حرم امام رضا (ع) سالانه پذیرای 28 میلیون زائر در سال است و طی سالهای پس از انقلاب توسعه گسترده‌ای داشته است و همان‌طور که آستان قدس رضوی در توسعه اعتاب بی‌نظیر عمل کرده لازم است که امروز در بررسی این دستاوردها نیز پیشگام باشد.
معاون علمی آستان قدس رضوی اذعان کرد: حجت‌الاسلام رئیسی تولیت آستان قدس رضوی فرمودند: «ما باید مرجعیت علمی را به شهر مشهد بازگردانیم» بنابراین ترویج سبک معماری جمهوری اسلامی را بر خود لازم می‌دانیم؛ این همایش پیش‌نشتهایی را نیز خواهد داشت که تمام ابعاد مسئله را در بر می‌گیرد. امیدوارم این همایش تاثیر بسزایی بر توسعه و مرجعیت معماری ما داشته باشد.
توسعه اماکن مقدسه در سالهای پس از انقلاب با کل تاریخ معماری اسلامی برابر است
همچنین در این نشست حسن بلخاری دبیر علمی بخش هنر و آرایه‌های معماری این همایش گفت: ما در حوزه معماری اسلامی اندیشمندان برجسته‌ای داشتیم که همت و دانش خود را وقف این هنر کرده‌اند؛ شیخ بهایی و قوام‌الدین شیرازی از این اندیشمندان هستند؛ قوام‌الدین شیرازی معمار برجسته دوره تیموری است که معماری مسجد گوهرشاد از آثار اوست اما امروز معماری اسلامی را با نام شیخ بهایی می‌شناسند به دلیل اینکه قوام‌الدین شیرازی صرفاً معمار بود و هیچ متن مکتوبی از خود به جای نگذاشت و معماری بیش از آنکه یک جایگاه صرف باشد مجموعه‌ای از مفاهیم و مبانی است یعنی ابتدائاً دارای مبانی‌ای است که این مبانی توسط معماران در قالب فرم پیاده‌سازی می‌شود.
بلخاری با بیان اینکه معماری اعتاب مقدسه در طول تاریخ ایران سیر پرتحولی را پشت سر گذاشته است؛ خاطرنشان کرد: معماری اسلامی بدون تکیه بر عناصر شیعی در هیچ‌کجای جهان شناخته شده نیست؛ گسترش و توسعه اعتاب مقدسه در سالهای پس از انقلاب با کل عمر معماری اسلامی در تاریخ اسلام برابری می‌کند که این امر دلایلی همچون افزایش تعداد زوار و پیشرفت تکنیکهای معماری دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران عنوان کرد: بنابراین لزوم بررسی دستاوردهای معماری اسلامی طی سالهای پس از انقلاب بیش از پیش احساس می‌شود؛ محورهای این همایش به این شرح است: اول «تبیین» یعنی ما به دنبال شناخت کاملی از دستاوردهای معماری اسلامی طی چهار دهه اخیر هستیم؛ دوم «تحلیل» یعنی با نگاهی نقادانه و آسیب‌شناسانه به بررسی نقاط ضعف و قوت این حوزه می‌پردازم؛ سوم «ترویج» یعنی یافته‌های ما در کشورهای شیعی به ویژه عراق ترویج خواهند شد.
معماری حرم دارای جزئیات بسیار پیچیده‌ای است
در ادامه اکبر زرگر دبیر علمی بخش معماری و شهرسازی این همایش گفت: آنچه امروز در حرم رضوی شاهد هستیم مشابه کربلاست اما با این تفاوت که تحولات حرم رضوی به تدریج شکل گرفت اما در کربلا به یکباره شاهد افزایش چشمگیر تعداد زائران به ویژه در اربعین هستیم؛ مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که توسعه اماکن مقدسه یک فرآیند تدریجی است که سالیان بسیاری به طول می‌انجامد؛ اما طی دهه‌های اخیر این توسعه با سرعت اتفاق افتاد.
زرگر با اشاره به افزایش نجومی تعداد زوار کربلا طی سالهای اخیر، افزود: ما در ایام اربعین شاهد حضور جمعیت میلیونی در کربلا هستیم که البته حرم، ظرفیت این جمعیت را ندارد و این پدیده تبعاتی را به همراه دارد.
وی طراحی معماری حرم را دارای جزئیات بسیار پیچیده‌ای دانست و تصریح کرد: محیط صحن حرم که روباز است در سرما و گرما مشکلاتی را برای زوار ایجاد می‌کند؛ در کربلا صحن حرم را سرپوشیده کردند که البته این اقدام هم اصولی نبود و مشکلاتی را ایجاد کرد؛ همچنین مدیریت بحران باید در اعتاب مقدسه لحاظ شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: از حجت‌الاسلام رئیسی تولیت محترم آستان قدس رضوی کمال تشکر را داریم که از پیشنهاد برگزاری این همایش استقبال و حمایت لازم را اعمال کردند.
شایان ذکر است همایش «معماری و هنر اعتاب مقدسه در دوران معاصر» در اسفندماه سال جاری همزمان با ایام ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) به همت آستان قدس رضوی برگزار خواهد شد.
