ایجاد محیط‌زیست بهتر، اعتلای هنر معماری، کیفیت بخشیدن و ارتقای زندگی شهروندان در شهرها بر مبنای بازآفرینی شهری با تکیه بر اندیشه ایران‌شهری، تهیه ضوابط و تهیه و تدوین طرحهای بالادست بر اساس نیاز شهرها و منطبق بر اصول و چهارچوب‌های علمی، بخشی از ماموریت‌ها و وظایف شورایعالی شهرسازی و معماری ایران و معاونت معماری و شهرسازی است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت و به نقل از وزارت راه و شهرسازی، معاونت معماری و شهرسازی در وزارت راه و شهرسازی عهده دار برنامه‌ریزی برای کیفیت بخشیدن به موضوع معماری و شهرسازی و همچنین سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و تهیه طرحهای شهری است، طرح‌هایی که در نهایت باید بتوانند کیفیت شهرها را ارتقا داده و موجب به بهبود زندگی شهروندان در شهرها شود. طرحهای فرادست همچون طرح ملی، طرح منطقه‌ای و در ذیل آنها طرح جامع در این حوزه تهیه و تدوین می‌شوند و در نهایت نیز به تصوبب می‌رسند. این معاونت که زیرنظر معاون وزیر راه و شهرسازی اداره می‌شود در دولت یازدهم با تاکید وزیر راه و شهرسازی بحث انضباط شهری را در دستور کار جدی خود قرار داد و در دولت دوازدهم نیز علاوه بر انضباط شهری، کیفیت بخشیدن و ارتقای زندگی شهروندان را در شهرها بر مبنای بازآفرینی شهری با تکیه بر اندیشه ایران‌شهری، در دستورکار خود تعریف کرد.
در همین رابطه محمدسعید ایزدی که هم‌اکنون معاون معماری و شهرسازی است می گوید: به نظر می‌رسد روندی که در تهیه طرح‌ها و اجرای آنها طی شده، مسیر رو به کمال نبوده و مثال آن نیز طرحهای تفصیلی هستند که واقعا کارآیی لازم را برای شهرها ندارند. شهرهای کنونی ما با همین طرحهای تفصیلی نابود شدند و در این رابطه حتما نیازمند تجدیدنظر هستیم و تاکید می‌کنم اگر تجدیدنظر در طرحهای تفصیلی و به طور کلی طرحهای توسعه شهری انجام نگیرد هرآنچه که در شهرها داریم نابود خواهد شد.
لذا شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز که ریاست آن را وزیر راه و شهرسازی و دبیری آن را معاون معماری و شهرسازی برعهده دارد، برای هماهنگ کردن برنامه‌های شهرسازی به منظور ایجاد محیط زیست بهتر برای مردم، همچنین به منظور اعتلای هنر معماری ایران و رعایت سبک‌های مختلف معماری سنتی و ملی و ارائة ضوابط و جنبه‌های اصیل آن با در نظر گرفتن روش‌های نوین علمی و فنی و در نتیجه یافتن شیوه‌های اصولی و مناسب ساختمانی در مناطق مختلف کشور با توجه به شرایط اقلیمی و طرز زندگی و مقتضیات محلی، شورایعالی شهرسازی و معماری ایران تأسیس شده است. وظائف شورایعالی شهرسازی و معماری ایران به شرح زیر است:
-بررسی پیشنهادهای لازم در مورد سیاست کلی شهرسازی برای طرح در هئیت وزیران.
-اظهار نظر نسبت به پیشنهادها و لوایح شهرسازی و مقررات مربوط به طرحهای جامع شهری که شامل منطقه‌بندی، نحوه استفاده از زمین، تعیین مناطق صنعتی بازرگانی اداری، مسکونی، تأسیسات عمومی، فضای سبز و سایر نیازمندیهای عمومی شهر است.
-بررسی و تصویب نهائی طرحهای جامع شهری و تغییرات آنها خارج از نقشه‌های تفصیلی.
-تصویب معیارها و ضوابط و آئین‌نامه‌های شهرسازی.
گفتنی است، در مورد بررسی طرحهای جامع شهری و تغییرات آنها نظرات استانداران و شورای شهرستان و شورای شهر و شهردار و کارشناسان ذیصلاحیت کسب و مورد استفاده قرارخواهد گرفت.
-همچنین جلسات شورا با حضور اکثریت اعضاء رسمیت خواهد داشت و تصمیمات شورا با حداقل ۶ رأی معتبر خواهد بود و در صورتی که هر یک از اعضای شورا نتوانند شخصاً در هر یک از جلسات شورا شرکت کند یکی از معاونان خود را به شورا اعزام خواهد داشت.
در ذیل معاونت معماری و شهرسازی، دفاتر معماری و طراحی‌شهری، نظارت بر طرحهای توسعه و عمران، طرح‌ریزی شهری و همچنین دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران تعریف شده‌اند که هرکدام از آنها با مسئولیت مدیران کل و با هماهنگی معاونت معماری و شهرسازی به ارایه خدماتی در حیطه وظایفی که دربرگیرنده عنوان دفاتر است مشغول‌اند.
ایزدی معاون معماری و شهرسازی دولت دوازدهم فعالیت های خود را در حوزه معاونت معماری و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در ۱۵ محور به شرح زیر برشمرده است. محورهایی که پیش‌تر در نامه‌ای برای وزیر راه و شهرسازی نیز ارسال شده بود به شرح ذیل:
- تدوین ساختار محتوایی، ارکان موضوعی و تشکیلات اجرایی طرح جامع سرزمین به استناد ماده ۱ قانون تغییر نام وزارت آباداتی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی در چهارچوب طرح اندیشه و تمدن ایران‌شهری و با هدف مدیریت بهینه زمین و فضای سرزمین.
- تدوین آیین‌نامه اجرایی قانون تاسیس شورایعالی شهرسازی و معماری ایران مصوب ۱۳۵۱.۱۲.۲۲ عطف به ماده ۱۰ این قانون و با هدف ارتقای ساختار، نقش و جایگاه این نهاد سیاستگذار.
- تشکیل کمیته تدوین سند ملی سیاست‌های شهری و اسناد مکمل در بخش‌های حمل و نقل، مسکن، زمین، بازآفرینی‌شهری و شهرهای جدید.
- تشکیل پردیس اندیشه معماری و شهرسازی با مشارکت جامعه حرفه‌ای، انجمن‌ها و سایر نهادها و تشکل‌های صنفی
- تدوین چهارچوب طرح جامع جمعیت و مهاجرت
- تشکیل شبکه همکاری مشترک با شوراهای اسلامی و شهرداران منتخب شهرهای کشور
-راه‌اندازی شورای اعتلای معماری ایران با حضور چهره‌های شاخص معماری ایران
- تدوین برنامه جامع اقدام مشترک بین دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف دخیل توسعه به ویژه بنگاه‌های اقتصادی کلان واقع در شهرهای هدف
- همکاری در تدوین و تصویب نقشه راه و راهبردهای سند ملی توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی در شورایعالی شهرسازی و معماری
- ارائه برنامه طرحهای ویژه بازآفرینی شهری به منظور ارتقای کیفیت شهری در شهرهای مراکز استان مشتمل بر محلات ناکارآمد شهری (سکونتگاه های غیررسمی، محلات تاریخی، بافت فرسوده میانی، روستاهای ادغام شده)، رودخانه‌های شهری، پیاده‌راه‌ها (تجهیز فضای شهری برای پیاده)، اراضی قهوه‌ای (پادگان، زندان، کارخانه‌ها، انبارها، گورستان‌ها، فرودگاه‌ها، ....)، ایستگاه‌های راه‌آهن، مبادی ورودی، محله فرهنگی، کریدورهای گردشگری، مکان رویدادهای عمومی
- تدوین سیاست‌های شهری در جهت ارتقای کیفیت زندگی و زیست‌پذیری شهرها (بهینه‌سازی مصرف انرژی با تدوین راهنمای طراحی شهری، معماری هم پیوند با زمینه، ....)
- تجدیدنظر در ساختار ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها به منظور ارتقای انضباط شهری
- تدوین برنامه برگزای جشنواره مهندسی کشور در حوزه حمل و نقل، معماری و شهرسازی.
- اصلاح و تکمیل قوانین و مقررات ناظر بر سیاست‌های توسعه شهری و روستایی
- گفتمان‌سازی و اطلاع‌رسانی
