هدفمان ارتقای سلیقه مخاطب در حوزه معماری است / گفتوگو با لاله داورپناه سردبیر یک نشریه طراحی داخلی
لاله داورپناه گفت: هدفمان این است که مخاطبان با دغدغه‌های معماران و جامعه متخصص آشنا شوند تا به ارتقای دانش عمومی معماری کمک کنیم.
هنرآنلاین: نشریات حوزه معماری را به جرات می‌شود یکی از حلقه‌های واسط دنیای معماران و مخاطبین این حوزه دانست؛ مدیومی برای نزدیک کردن طیف‌های مختلف یک جامعه با ملاحظات و اقتضائاتی که پیش روی معماران است تا آنچه مورد انتظار هر دوی این گروه‌ها است، محقق شود. نشریات این حوزه در حقیقت فضایی را ایجاد می‌کنند تا مخاطب بتواند از فاصله ای نزدیک تر با دغدغه‌های معماران و آنچه در مسیر طراحی پروژه‌ها پشت سر می‌گذرانند آشنا شود. به همین ترتیب است که فعالان دنیای معماری در فضایی که نشریات ایجاد می‌کنند قادر خواهند بود تا از سلایق، ذائقه و البته نیازهای شهروندان در ارتباط با اقتضائات زیستی آن‌ها بیشتر مطلع شوند.
گفت‌و‌گویی که در ادامه می‌خوانید با لاله داورپناه سردبیر مجله منزل و در راستای آشنایی با چند و چون محتوا و اهدافی که این نشریه حوزه معماری داخلی دنبال می‌کند، صورت گرفته است.
لطفاً در شروع گفتوگو از خودتان و پیشینه فعالیت در حوزه معماری بگویید.
من لاله داورپناه، متولد سال 68 و اصالتم از ایل بویراحمدی است. چند سالی است که ساکن تهران شده‌ام. در مقطع کارشناسی، معماری خوانده‌ام و در مقطع کارشناسی ارشد هم معماری را با گرایش معماری منظر ادامه دادم. از سوی دیگر از ابتدا به ادبیات علاقه داشتم و کلیه پژوهش‌های دوره دانشجویی‌ام در ارتباط با معماری و ادبیات بود. مقالاتی را در مورد رابطه بین معماری و ادبیات ارائه دادم. در 9 سالی که در حوزه معماری مشغول بودم، بیشتر کارهای پژوهشی انجام می‌دادم. زمانی که دانشجوی مقطع کاردانی بودم، همراه با یک سری از دوستان یک مقاله گروهی راجع به آرمان‌شهر کار کردیم و به بررسی آن از نگاه علما و فلاسفه پرداختیم که من به واسطه علاقه‌ام، بخش ادبیات مقاله را به عهده داشتم. علاقه به ادبیات همیشه در من وجود داشته و دارد، به طوری‌که حتی پایان‌نامه دوره لیسانسم را هم در زمینه طراحی خانه ادبیات فارسی انجام دادم و عنوانش هم "غزل‌نگاره، خانه ادبیات پارسی" بود.
در مقطع کارشناسی ارشد گرایش معماری منظر را دنبال کردم. معماری منظر را خیلی دوست داشتم و دارم چون طبیعت تأثیر زیادی در آن دارد. به همین خاطر طی یک مقاله علمی- پژوهشی با همراهی برادرم (سعید داورپناه) و استادم جناب آقای دکتر فرزاد مافی، عناصر معماری منظر را در منظر شهری آرمانی مورد بررسی قرار دادیم و الآن هم دارم روی پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشدم کار می‌کنم که آن هم در همین راستا است، با این تفاوت‌که در مقاله قبلی، مثنوی اسکندرنامه نظامی گنجوی را برای کارم انتخاب کرده بودم و حالا برای پایان‌نامه ارشدم به سراغ اشعار منوچهری دامغانی رفته‌ام که اساتید ادبیات او را به عنوان شاعر طبیعت می‌شناسند. منوچهری دامغانی بهترین توصیف را از طبیعت‌های معمول و مصنوع انجام می‌دهد و ما قرار است بر اساس اشعارش یک طراحی داشته باشیم که این طراحی می‌تواند یک یادگاری از خود منوچهری دامغانی باشد.
مجموعه‌ای که در حال حاضر با آن همکاری دارید چه رویکردی دارد و از چه زوایایی به مقوله معماری می‌پردازد؟
زمانی که به تحریریه وبسایت "چیدانه" پیوستم، متوجه شدم که در این فضا اتفاقات خوبی دارد می‌افتد و این وبسایت توانسته به عنوان یک رسانه فعال در حوزه معماری، میان متخصصان، تولیدکنندگان این حوزه و مردم پل ارتباطی بزند و این اتفاقی بود که شاید هیچ رسانه دیگری به این وسعت موفق به انجامش نشده بود. ما از ابتدا نگاهمان به فعالیت‌های این مجموعه جدی بود و قصد نداشتیم محتوا را محدود به یک سری مطالب ترجمه شده کنیم. برایمان خیلی مهم بود بیشتر مطالب تولیدی و ایرانی باشد. روی این موضوع تاکید بسیار داشتیم و همچنان هم به آن پای‌بند هستیم.
مواردی را که پیشنهاد می‌دهیم بر اساس علم معماری و دکوراسیون است و حواسمان را به بازار و اتفاقات هنری روز جمع می‌کنیم و تلاش می‌کنیم که اتفاقات مهم از دستمان در نرود. زمانی که من عضو تحریریه وبسایت چیدانه شدم، به همراه بقیه اعضای تحریریه با معماران معاصر فعال در عرصه داخلی و بین‌المللی و به ویژه با آن‌هایی که در عرصه‌های مختلف معماری موفقیت کسب کرده بودند، ارتباط گرفتیم و پروژه‌هایشان را معرفی کردیم. در ادامه همین مسیر بود که مجله "منزل" را به ما سپردند و بعدها از زمانی که چیدانه سهام مجله منزل را خریداری کرد ما این مسیر را در منزل نیز ادامه دادیم. من در ابتدا به عنوان دبیر تحریریه در کنار خانم صباح کلانکی (سردبیر سابق مجله) مشغول به کار شدم و بعدها به عنوان سردبیر کارم را ادامه دادم.
مجله "منزل" چه مدت سابقه انتشار دارد ؟
این مجله حدود ده سال است که به طور مداوم در حوزه دکوراسیون داخلی و معماری منتشر می‌شود و تیم‌های مختلفی تحریریه آن را به عهده گرفته‌اند. در ابتدا شاید در مطالب تنها به موارد پایه‌ای در حوزه دکوراسیون پرداخته می‌شد و کمتر به بیان مطالب بکر و بومی می‌پرداختند. به همین خاطر خیلی حس و حال معماری و دکوراسیون ایرانی را به مخاطب القا نمی‌کرد. مجله منزل از دی ماه سال ۹۳ به خانواده چیدانه پیوست و کار خودش را به شکل دیگری ادامه داد.
بعد از آن‌که هدایت تحریریه مجله را بر عهده گرفتید، چه تغییراتی در رویکرد این مجله به وجود آمد؟
زمانی که من و دوستانم کارمان را در این مجله شروع کردیم، مطالب آن شکل ایرانی‌تری به خودش گرفت. ما همان ارتباطی که در وبسایت چیدانه شکل داده بودیم را وارد مجله "منزل" کردیم و فصل‌بندی‌های مختلفی برای مجله انجام دادیم. در این مدت در بخش معماری مجله به موضوعات مختلفی از جمله معماری داخلی، معماری منظر، معماری پارامتریک، تکنولوژی معماری و... پرداختیم و همه این‌ها را مورد بحث قرار دادیم. هر ماه یک معمار برجسته را به عنوان "طراح ماه" معرفی می‌کنیم و در بخش "معمار سرزمین من" یک سؤال هم مطرح می‌کنیم که نظر معماران را در موردش می‌پرسیم. سؤال‌هایی که از معماران می‌پرسیم، سؤال‌های تخصصی است و هدفمان این است که مخاطبان با دغدغه‌های معماران و جامعه متخصص آشنا شوند. از معماران می‌خواهیم که سؤال‌ها را با دید تخصصی ولی با زبانی قابل فهم برای غیر متخصص‌ها توضیح بدهند تا به سطح دانش معماری عموم کمک کنیم و عموم مردم یک دانش پایه‌ای از معماری پیدا کنند. در بخش‌های دیگر هم سعی‌مان این است که سطح سلیقه مردم در حوزه معماری و دکوراسیون را به افکار متخصصانی که دید هنری و علمی دارند نزدیک کنیم. همه این‌ها در نهایت در این راستا است که دیگر شاهد ناهنجاری در فضاهای شهری و فضاهای خصوصی مردم نباشیم. هنر همیشه سلیقه‌ای است ولی حوزه دکوراسیون آنقدر وسیع است که می‌تواند سلایق مختلف را پوشش بدهد. ما به مرور زمان، سبک‌های مختلف هنر دکوراسیون را معرفی می‌کنیم و اجازه می‌دهیم که مخاطبان از میان سبک‌های مختلف، آن سبکی را که دوست دارند و باب میلشان است انتخاب کنند و همزمان چارچوب و مبانی آن را بشناسند.
فکر می‌کنید چقدر در جلب توجه مخاطبان موفق عمل کرده‌اید؟
خودمان بر این باور هستیم که تأثیرگذار بوده‌ایم. این را با استناد به بازخورد مخاطبان مجله می‌گویم چون ما در هر شماره بازخوردهای مثبت زیادی از سوی مخاطبان دریافت می‌کنیم و مخاطبان از اتفاقاتی که در چیدمان منزلشان رخ داده برایمان می‌گویند. صفحات رسمی مجله "منزل" در شبکه‌های اجتماعی با رشد خوبی مواجه شده و مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی کامنت‌های زیادی برایمان می‌گذارند و نظراتشان را می‌گویند. پیشنهاد یا انتقادی هم اگر دارند آن را خیلی صریح می‌گویند. به همین جهت فکر می‌کنم که توانسته‌ایم مخاطبان خودمان را داشته باشیم و با آن‌ها رابطه تنگاتنگی برقرار کنیم که این اتفاق در میان رسانه‌های چاپی در ایران کمتر می‌افتد. در حال حاضر مجله "منزل" یکی از پرفروش‌ترین مجلات حوزه معماری و دکوراسیون روی کیوسک است. در این سال‌ها توانستیم شمار مخاطبان این مجله را افزایش بدهیم. ما با تلاش و پشتکاری که داشتیم، توانستیم با افراد شناخته شده این حوزه از جمله خانم حبیبه مجدآبادی و آقایان علیرضا مشهدی میرزا، کامران افشار نادری، کورش حاجی‌زاده، رضا نجفیان و... ارتباط بگیریم. این معماران اولین کسانی بودند که به صفحات مجله ما قدم گذاشتند و همین باعث شد تاجامعه متخصصین معماری اعتماد بیشتری به ما کنند و این اتفاقی است که به آن می‌بالیم.
همچون اغلب نشریه‌های این حوزه ارتباط با مخاطب مقوله معماری و طراحی داخلی را در طیف‌های مشخصی از اجتماع جستجو می‌کنید؟
نه. باور داریم که طیف وسیعی از طبقات جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهیم و آدم‌هایی از طبقات مختلف مالی مخاطب مجله ما هستند. ما ایده‌هایی برای دکوراسیون خانه‌های اقشار گوناگون جامعه هم ارائه می‌دهیم که خودشان بتوانند آن را در خانه پیاده کنند و معتقدیم که تغییرات در دکوراسیون محل زندگی و داشتن محیط دلنشین صرفاً نیاز به هزینه‌های بالا نیست و می‌توان با ایده‌های خلاقانه کوچکی تغییرات بزرگی را ایجاد کرد. مخاطبان ما از طریق شبکه‌های اجتماعی عکس منازلشان را برای ما می‌فرستند و ابراز تمایل می‌کنند که برویم از دکوراسیون خانه‌هایشان گزارش تهیه کنیم. برای ما فرقی نمی‌کند که آن خانه چه متراژی دارد و یا اینکه لوازمش چیست. برای ما فقط دکوراسیون داخلی منزل و فکر و طراحی که پشت آن وجود دارد حائز اهمیت است.
المان‌ها و عناصر معماری سنتی را چقدر مورد توجه قرار می‌دهید؟
عمده توجه مان به طراحی مدرن ایرانی است و می‌خواهیم طراحی داخلی به روزی را معرفی کنیم که ریشه‌های ایرانی در آن دیده می‌شود؛ اما نمی‌خواهیم مخاطب حس کند ما رویکرد بازگشت به گذشته داریم. شخصاً به شدت به هنر ایرانی علاقه‌مندم و زمانی که کارهای پژوهشی انجام می‌دادم هم این ریشه‌ها را از ادبیات بیرون می‌کشیدم ولی معتقدم که طراحی دکوراسیون باید ضمن حفظ ریشه‌ها، رنگ و روی امروزی و مدرن به خودش بگیرد. به نظر من می‌توانیم مفاهیم و هنرهای دستی را وارد دکوراسیون خانه‌هایمان بکنیم و در عین حال یک طراحی مدرن انجام بدهیم. اگر این اتفاق بیفتد، نه تنها مدرن بودن معماری را زیر سؤال نمی‌برد بلکه به اصالت و ریشه‌ها هم توجه شده است.
در هر حال بخشی از بافت شهری ما هنوز سنتی است و این موضوعی مربوط به گذشته نیست. زندگی هنوز در آن‌ها جریان دارد.
بله. به این روح باور داریم و معتقدیم که تعداد زیادی از معماران معاصر هنوز رمز معماری‌های سنتی را نشناخته و نتوانسته‌اند آن را به زبان مدرن تکرارش کند. ما هم معتقدیم آنچه که به عنوان معماری سنتی وجود دارد باید حفظ شود. ممکن است بعضی از خانه‌های سنتی قابل اسکان نباشند که آن‌ها را هم می‌توان با یک مرمت ساده آماده اسکان کرد تا ساکنین آن منازل، روح معماری سنتی را تجربه کنند. نمونه‌هایی از این‌ها خانه آقای آریانپور و آقای رضا ندیمی است که از خانه‌های قدیمی بودند و هر دو آن را بدون اینکه به عناصر معماری خانه‌شان دست بخورد، مرمت کردند و در حال حاضردر آن زندگی می‌کنند و ما منزلشان را در مجله معرفی کرده‌ایم. هر دواین ها هم اتفاقاً از هنرمندانی با آثاری امروزی و معاصر هستند ولی حتماً انتخابشان این بوده که حس و حال سنتی معماری منزلشان را حفظ کنند. بحثی که در این‌جا وجود دارد بحث حس تعلقی است که به صاحبان خانه داده می‌شود. من اخیراً شنیدم که می‌خواهند خانه نیما یوشیچ را تخریب کنند که به نظرم خیلی اتفاق بدی است و مثل پاک کردن و نادیده گرفتن ریشه‌ها و اصالت آدم است. آنقدر جاهای مختلفی برای ایجاد فضاهای مدرن وجود دارد که دلیلی نداشته باشد ما بخواهیم بافتی را که عنصر معماری با ارزشی دارد را تخریب کنیم تا یک ساختمان مدرن جای آن را بگیرد. این باور غلطی است که جا افتاده است و نمی‌دانم مردم چرا در این‌باره سکوت می‌کنند. جامعه ادبیات و معماری می‌تواند به این موضوع اعتراض کند.
ظاهراً سرفصل‌هایی را هم در حوزه بینارشته‌ای در نشریه‌تان دنبال می‌کنید.
بله. برای نمونه ما سعی کردیم موضوع ارتباط مد و معماری را در نشریه مان به شکلی جدی بروز بدهیم. البته قبلاً هم در نشریات مربوط به معماری به این موضوع پرداخته شده بود ولی به این شکلی که ما به آن می‌پردازیم جدی نبود. سعی مان الین بوده تا این نگاه بینارشته‌ای را از جمله در پیوند بین مد و معماری به شکل گسترده‌تری مطرح کنیم، همچنان‌‌که الآن می‌بینیم خانم‌ها مانتوهایی را می‌پوشند که روی آن مانتوها از طرح کاشی‌کاری‌های ایرانی استفاده شده است. البته کمی که گذشت، سخت‌گیرتر شدیم و فقط به طرح کاشی‌کاری‌ها اکتفا نکردیم بلکه تصمیم گرفتیم زیورآلاتی را معرفی کنیم که در آن‌ها عناصر شهری را می‌توان دید. مخاطبان عام ما اکثراً خانم‌های خانه‌دار هستند و ما مفتخریم که با این قشر از جامعه ارتباط داریم. خانم‌های خانه‌دار در دکوراسیون و چیدمان منازل تصمیم‌گیرنده هستند و دکوراسیون خانه را آن‌ها مدیریت می‌کنند. قطعاً خانم‌های خانه‌داری که به دکور و شکل خانه‌شان اهمیت می‌دهند، به نوع پوشش و آراستگی خودشان هم اهمیت می‌دهند و مقوله مد و پوشش برای‌شان اهمیت دارد.
در نتیجه ما فکر کردیم که می‌توانیم بین مد و معماری یک پیوند خوب ایجاد کنیم و با الهام‌گیری از مد، در پوشش و زیورآلات تنوع ایجاد کنیم. در شماره قبلی مجله حتی به چیدمان و میز هم به عنوان پرداختیم چون می دانیم مخاطبانمان چنین دغدغه‌هایی هم دارند و می‌توان این‌ها را به مقوله هنر نزدیک تر کرد. در مجموع سعی داریم از هنر فاصله نگیریم و وارد بیراهه نشویم چون معماری و طراحی شاخه‌هایی از هنر هستند و ما هم این نگاه را دنبال می‌کنیم. تا کنون در پیوندها و ارتباط‌های بینارشته‌ای به هر زمینه‌ای که ورود کرده‌ایم، سعی کرده‌ایم اصول پایه آن هنر را به زبان ساده به مخاطب انتقال بدهیم و ارتباطش با معماری را هم تشریح کنیم.
تا چه اندازه به مقوله تولیدات هنری در حوزه طراحی داخلی بها می‌دهید؟
سرفصلی در بخش سبک زندگی مجله به نام "دست سازهای خلاقانه" داریم و در این بخش به سراغ خانم‌های خانه‌دار و یا جوانانی می‌رویم که با کار دستی عناصر دکوراتیو می‌سازند. در شماره آخر مجله خانمی را معرفی کردیم که حصیربافی سنتی ایران را در قالب تولیدات مدرن تولید می‌کند. در این بخش خودمان را به عنوان یک واسطه در حوزه صنایع دستی می دانیم تا کمک کنیم این آثار بیشتر به خانه‌ها وارد شود. این می‌تواند یک اشتغال کوچک باشد و خانم‌ها آن را در خانه به عنوان یک کمک خرج انجام بدهند. شاهد هستیم که عرضه این کارها به اینترنت هم کشیده شده و الآن صنایع دستی را هم در شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌دهند. وقتی با این عزیزان وارد ارتباط می‌شویم، از آن‌ها می‌خواهیم که در وب سایت ما یک پروفایل برای با اشتراک گذاری آثار با مخاطب ایجاد کنند. به این ترتیب ما این کارهای دستی را به عنوان عناصری که می‌تواند وارد دکوراسیون و معماری شود به رسمیت می‌شناسیم. از همان ابتدا سعی کردیم رویکردی حمایتی از این قبیل آثار داشته باشیم. در حقیقت این بخش می‌تواند منبع الهامی برای دیگر علاقه مندان تولید آثار هنری در این حوزه باشد.
نگاه و طرح مسئله در حوزه معماری داخلی را بر چه مواردی بنا گذاشته‌اید؟
ما منابع مکتوب زیادی راجع به معماری داریم و همیشه تاریخ معماری ایران را از بیرون دیده‌ایم. در هر حال در مجله مان بیشتر تمرکز بر طراحی داخلی است. خانم صفدریان از همکاران ما بحث دکوراسیون داخلی خانه‌های تاریخی را دنبال می‌کند که به عنوان بخشی از هویت و اصالت معماری ایران در مجله منتشر می‌شود. در شماره قبلی مجله به دکوراسیون داخلی دوره هخامنشی پرداختیم و در شماره‌های بعدی هم در نظر داریم که به دکوراسیون داخلی در دوره‌های اشکانیان و ساسانیان بپردازیم و همینطور جلو بیاییم تا به دوره معاصر برسیم. ما به دنبال ریشه‌ها هستیم و این روند را ادامه خواهیم داد.
به جز این در چه بخش‌هایی این ویژگی ایرانی بودن در محتوا را دنبال می‌کنید؟
سعی کردیم در مجموع فضای مجله را ایرانی‌تر کنیم و در حال حاضر هم داریم به نحوی برنامه ریزی می‌کنیم تا در اکثر شهرهای کشور از عکاسان دعوت به همکاری کنیم تا تصاویرمان هم متمرکز بر معماری ایرانی باشد.
چشم‌اندازهای بعدی نشریه چه خواهد بود و چه اهدافی مدنظر است که می‌خواهید به سمتش حرکت کنید؟
اگر در حوزه‌های دیگر فرهنگی و اجتماعی بتوانیم پیوندهای بیشتری ایجاد کنیم حتماً به سمتشان خواهیم رفت. همچنان در این مسیر قدم بر خواهیم داشت که به ارتباط بیشتر میان مردم و متخصصین کمک کند. در این مسیر جنبه‌های آموزشی را نیز در نظر خواهیم گرفت. ما به واسطه آقای رضا عابدینی که کمپین "یکی هستیم" را راه‌اندازی کرده، وارد خانه‌هایی می‌شویم که در آن‌ها شخصیت‌های شناخته‌شده عرصه فرهنگ و هنر زندگی می‌کنند. به واسطه این حضور، علاوه بر اینکه آن‌ها به قشرهای مختلف جامعه معرفی می‌شوند، از نگاه خودشان در خصوص مفهوم خانه هم سخن می گویند و یادآوری می‌کنند که زیبایی هر خانه نشأت گرفته از شخصیت ساکنین آن‌ها است. روایت‌گر این بخش خانم فاطمه افشاریان بودند که زحمت کشیدند و مسیر را برای این نگاه هموار کردند.
و صحبت پایانی؟
در پایان می‌خواهم از تیم تحریریه و اجرایی وبسایت چیدانه و مجله "منزل" تشکر کنم. بعضی از دوستان نامشان در شناسنامه وبسایت و مجله آمده است و من می‌خواهم از آقای مهدی سخاپور، مدیر اجرایی وبسایت چیدانه و خانم صباح کلانکی، سردبیر سابق مجله "منزل" که هنوز هم همراه ما هستند نام ببرم. 90 درصد از اعضای تیم تحریریه مجله "منزل" از تحصیل کرده‌های حوزه هنر و معماری هستند و خودشان متخصص این حوزه محسوب می‌شود و بعضی‌ها هم سابقه اجرایی در این عرصه دارند. تیم قبلی تحریریه تا این اندازه از حضور متخصصین امر برخوردار نبود و تفاوتی که در ترکیب تازه مجله رقم خورده هم به واسطه حضور افراد متخصص حوزه معماری و دکوراسیون است که به همه آن‌ها خسته نباشید می‌گویم.
