چرا هر زلزله خسارات بی شماری به بار می آورد: پولدارها خانه می سازند، نه معماران!

حالا دیگر زلزله برای ایرانیان به یک شوخی غم انگیز تبدیل شده است. به قولی "زلزله در ایران از بین نمی رود، بلکه از شهری به شهر دیگر منتقل می شود!" اما فارغ از اینکه کدام استان و شهر و روستا لرزیده، یک سوال برای تمام آنها وجود دارد و آن هم اینکه، چرا خانه ها در مقابل کوچکترین لرزش ها تا این حد سست هستند و مهم تر آنکه چرا هیچ معماری پاسخگوی این همه صدمات و خرابی ها نیست. آیا باید این واقعیت را بپذیریم که در ایران خانه ها را معماران نمی سازند بلکه این پولدارها هستند که بناها را علم کرده و بی هیچ ضابطه ای سنگ ها را بر روی هم بند کرده و نام خانه را بر آن می نهند؟

نویسنده: محمد رضا هادیلو

وقتی زلزله ای در یکی از استانهای ایران رخ می دهد تمام مردم فکر و ذکرشان را صرف خانواده های مصیبت دیده و مصدومان و رفع نیازهای اولیه و تامین مایحتاج آنها می کنند. این امر آنقدر طول می کشد که دیگر کسی فرصتی نمی یابد تا علت این همه خرابی را جویا شود. اینکه زلزله ویرانگر است ، قبول. اما آیا هر لرزشی باید این همه خسارت جانی و مالی در پی داشته باشد؟

البته مسئولانی که باید واقعیت را بدانند، از اصل ماجرا مطلعند و نگرانی جامعه این است که چرا حرکتی برای متوقف کردن این روند نمیکنند. تمام ماجرا این است که متاسفانه مالکین و سازندگان ساختمان‌ها از ناظران می‌خواهند با نادیده گرفتن بخشی از مقررات ملی ساختمان روند ساخت و ساز را برای آنها تسهیل کنند و تاسف‌بارتر اینکه بخش نظارت هم به راحتی در این مسیر کوتاهی می‌کند.

*15 سال بی توجهی به ساخت و سازها

ایران در یک کمربند زلزله‌ای قرار دارد و شاهد زلزله‌هایی همچون طبس با 7.8 ریشتر و 15 هزار کشته، رودبار و منجیل با 7.4 ریشتر و 40 هزار کشته و بم با 6.8 ریشتر بوده‌ است.

پس در کلامی ساده تر باید بگوییم که مجبوریم با زلزله سازگار باشیم. باید به گونه‌ای ساخت و ساز کنیم که در هنگام وقوع حوادث مشکلی نداشته باشیم و یا حداقل با کمترین خسارت مواجه شویم .

در همین رابطه دکتر محمود عدالتی عضو هیات علمی گروه عمران دانشگاه ایلام با بیان اینکه یکی از عوامل مهم بروز خسارات در هنگام وقوع زلزله عدم شناخت مالکین ساختمان‌ها و کارفرمایان از عواقب خطرناک برخی سهل‌انگاری‌ها است، می گوید: "بی‌توجهی به برخی اصول سبب می شود تا هنگام احداث ساختمان، هزینه‌های دقیق و بجا برای استحکام بخشی و ایمن‌سازی ساختمان‌ها انجام نگیرد ، در زلزله اخیر استان کرمانشاه اکثر دیوارها فرو ریخت که یکی از دلایل آن عدم وجود نگهدارنده دیوار به اسکلت سازه بود که متاسفانه در سازه‌های ایلام نیز این موضوع رعایت نمی‌شود ."

وی با اشاره به اینکه بخشی از خسارات بر عهده مالکان ساختمان‌هاست که نکات ایمنی را کامل رعایت نمی‌کنند، ادامه می دهد:" مالکین و سازنده‌های ساختمان‌ها اغلب کسی می‌خواهند که ناظر واقعی نباشد و با نادیده گرفتن بخشی از مقررات ملی ساختمان روند ساخت و ساز را برای آنها تسهیل نماید. البته در بخش طراحی هم مشکل داریم و نباید از یاد ببریم که در بخش سازه‌ای هم با مشکلاتی فراوانی مواجه هستیم ."

عدالتی ادامه می دهد: " حدودا 15 سال پیش صنعت ساختمان به دست گروه‌های غیر مرتبط رسید در حالی که کار باید به کاردان سپرده شود که در این راستا بخشی از مهارت‌های این حوزه به سازمان فنی و حرفه‌ای سپرده شد تا آموزش‌های لازم را به نیروهای شاغل در این بخش بدهد که متاسفانه در کشور این موضوع به صورت جدی دنبال نشد. با توجه به ایجاد اشتغال بالا در بخش صنعت ساختمان ملاحظاتی در این بخش لحاظ می شود که اغلب با ساخت و ساز مهندسی در تضاد است. صنایع و دستگاه‌های دیگری هم در این صنعت دخیل هستند که بایستی نظارت دقیق بر کیفیت محصولات آنها انجام گیرد ."

متاسفانه در حال حاضر درجه‌بندی و سطح معلومات فنی از تیم‌های کاری ساختمانی خواسته نمی‌شود. این در شرایطی است که در سایر کشورها کسانی که در این صنعت دخیل هستند سطح یا گرید کاری برای آنها در نظر گرفته می‌شود که ما در کشورمان این گونه نیست، زیرا متولی مشخصی در صنعت ساختمان نداریم. باید توجه داشته باشیم که ساخت و ساز فقط عمران نیست. اگر به مردم اعلام شود که باید مسکن مقاوم بسازند در این صورت بایستی قوانین و مقررات ملی ساختمان و استاندارد 2800 را دقیق اجرا کرد که در کل به نفع دولت و مردم است.