کدام خیابان؟ کدام زندگی آقای نوذر پور!/ اجرای طرح های خلع الساعه شهردار منطقه 22 برای بازگشت زندگی به خیابان های شهر

روز چهارشنبه دهم مرداد ماه سال جاری در جستجو میان شبکه های تلویزیونی به صورت کاملا اتفاقی رنگ های شاد دکور صحنه و هیجان مجری و میهمان یک برنامه(عصر خانواده) آنچنان توجهم را جلب نمود که شبکه دو را برای تماشا انتخاب کردم. میهمان برنامه شهردار منطقه 22 پایتخت بود که در تاکید سخنان خانم مجری نوید از اجرای طرحی نو به نام«خیابان ، محلی برای زندگی» در منطقه 22 می داد. چنانچه دیگر زمان آنکه خیابان ها در تسلط و استیلای ماشین ها باشند به سر رسیده و باید مردم را با خیابان ها آشتی داد.

به گزارش تیتر شهر: به عنوان یک شهروند که اتفاقا متخصص شهرساز است تصور این اتفاق رضایت خاطری برایم به همراه داشت، یعنی شکل گیری خیابان آن گونه که «جین جیکوبز» بیان کرده و یا تجربه زندگی میان ساختمان ها آنگونه که مورد نظر «یان گل» بوده!

یعنی دستیابی به سیاست «خیابان کامل» (Complete Street) که در برنامه ریزی شهری و مهندسی ترافیک مورد استفاده قرار می گیرد! و در نهایت قرارگیری در مسیر  محیط های پاسخده «یان بنتلی»!!

برای همین تصمیم گرفتم آخر هفته را برای ساعاتی از لذت حضور در این خیابان بهره مند شوم.  ظهر پنجشنبه یازدهم مرداد از یکی از 3 شاهراه اصلی منطقه 22 وارد منطقه شدم و به یاری یکی از  نرم افزارهای مکانی گشت  در سطح منطقه را به دنبال مکان مورد نظر آن گونه که مجری و آقای شهردار آن را توصیف کرده بودند؛ آغاز کردم.

از محلات قدیمی تر ( شهرک دانشگاه شریف،آزاد شهر، شهرک چشمه و دهکده المپیک) تا محلات نوساز و بلند مرتبه که در نقاط مختلف(باقاعده یا بی قاعده) شکل گرفته اند، گذشتم و در نهایت از کوهک که در فاصله کمتری با بوستان جنگلی چیتگر قرار دارد با دستان و چشمان خالی از هر خیابان و هر محلی برای زندگی از طریق یکی دیگر از شاهراههای اصلی، منطقه را ترک  کردم.

با جستجویی در اینترنت خصوصیات طرح اجرا شده در منطقه را به قلم علی نوذرپور شهردار منطقه در  روزنامه همشهری و خبرهای موجود بر روی پورتال رسمی شهرداری منطقه 22  مرور کردم:

• نام طرحی است که هفته ای یک مرتبه در ساعاتی محدود و مشخص برگزار می شود.

• هر روز یکی از محلات منطقه برای اجرای طرح انتخاب می شوند.

• تعداد زیاد حاضرین در طرح پرسنل ناحیه مربوطه و شهرداری، شورایاری ها، تصویربرداران هستند .

• استفاده کنندگان از طرح از یک محله به محله دیگر انتقال می یابند چنانچه در تمام تصاویر منتشر شده مربوط به این طرح حضور ثابتی دارند.

• مقاطعی از یک خیابان خاص به اجرای این طرح اختصاص دارد.

• ماشین ها برای ساعاتی محدود اجازه ورود به محدوده طرح را ندارند.

•  فعالیت غالب طرح فروش خوراکی و سایر محصولات بانوان کارآفرین است.

• حضور نیروی راهنمایی رانندگی در اجرای طرح اجتناب ناپذیر است.

خصوصیات ذکر شده همان«چندشنبه بازار» هایی را تداعی می کند که از گذشته دور در تمام شهرهای ما و حتی مناطق شهرداری تهران در مکان هایی مشخص فعالیت دارند و در مواقعی خاص مانند نزدیک ایام نوروز  در ساعاتی مخصوص در خیابان هایی با محدودیت این چنین تردد ماشین نیز دیده می شوند یا حتی در تجربه تکمیلی آن می توان به استریت فود تهران یا همان«خیابان سی تیر» اشاره کرد.

  کدام خیابان؟ کدام زندگی؟

اصول اساسی در تبدیل خیابان به عنوان محلی برای زندگی با طرح ابتری که منطقه 22 نوید آن را به پایتخت نشینان می دهد و مجری برنامه هم، چنان شعفی برای آن به پا می کند کاملا متفاوت است که به برخی از آنها به طور مختصر اشاره می شود، باشد که منطقه 22 و سایر مناطق اگر قصد آشتی دادن مردم با خیابان را دارند و نه صرفا قصد  بزرگنمایی خود، به کار گیرند:

• جین جیکوبز» معتقد است خیابان شهری باید واجد 3 کیفیت اساسی باشد: الف) تمایز صریح میان فضاهای عمومی و خصوصی خیابان، ب) نظارت اجتماعی در خیابان به واسطه حضور بناهای در خیابان، ج) پیاده روهای سرزنده و جذاب در جهت افزایش تعداد چشمان حاضر در خیابان(ستایگشر پیاده روها). بنابراین آقای شهردار منطقه با انتقال استفاده کنندگان ثابت از یک محله به محله دیگر نمی توان تعلق خاطر و چشمان ناظر خیابان را بوجود آورد و با بساط کردن فروش باقالی و سایر تولیدات بانوان زحمتکش کار آفرین آن هم در چند ساعت محدود نمی توان امنیت و سرزندگی را به خیابان برگرداند و با محدود کردن ساعت تردد خودرو که حتی ممکن است برای ساکنین آن محدوده نامطلوب باشد نمی توان تمایز مطلوب فضای عمومی و خصوصی را ایجاد کرد
  
  
  
  
  • محله شهری موفق آن است که فرد در خیابان مملو از بیگانه احساس امنیت فردی و اطمینان کند. ترس در مردم است که باعث می شود در ساعتی از روز یا شب خطر رفتن به خیابان را نپذیرد. بنابراین آقای شهردار پس از چند ساعتی که اجرای این طرح آن هم در روز  و روشنایی به اتمام رسید و شما و همکارانتان و خبرنگارانی که برای ثبت لحظات بزرگ جلوه دادنتان و سایر عوامل و دست اندرکاران، این مکان را ترک کردید کدام دوربین ترس و وحشت دختران، بانوان و کودکانی را ثبت می کند که از ترس تاریکی شب و نبود روشنایی و امنیت و تسلط فضاهای بی دفاع محلات حاضر به حضور در هیچ کدام از فضاهای اطراف واحد مسکونی خود نیستند؟
    
    
    
    اتحادیه ملی خیابان های کامل، آنها را خیابان هایی می داند که به منظور امنیت تمام کاربران و نه فقط سرنشینان خودروهای شخصی طراحی شده اند. اجزا آنها بسته به مکان متفاوت است اما مشترکا شامل مواردی به این شرح است: الف)زیرساخت پیاده، ب) آرام سازی ترافیک، ج) دوچرخه، د) حمل و نقل عمومی؛ بنابراین آقای شهردار اگر به تنهایی در ساعات تاریک شب از پیاده روها و مسیرهای دوچرخه مجاور شهرک صدرا و یا پل های عابر پیاده آنجا عبور کرده باشید خواهید دید چه آسیب های اجتماعی برای شهروندان منطقه شما در کمین خواهد بود.
    
    
    
    
    

    «اسکار نیومن» در خلق فضاهای قابل دفاع و افزایش امنیت محیط های مسکونی حتی وجود دوربین های مدار بسته را برای افزایش امنیت نمی پذیرد و به عقیده وی فضا باید بتواند امنیت محیط را تامین کند، همان «طراحی محیطی «جرم ستیز»(CPTED)  برای شما به عنوان راهبر شهرسازان(رئیس جامعه مهندسان شهرساز) قطعا آشنائی با تئوری ها و سیاست های جدید شهری امری بدیهی است نه به این صورت که با حضور نیروی زحمتکش راهنمایی و رانندگی آن هم  برای ساعتی خودروها را از حضور در خیابانی منع نمود در حالیکه در سایر نقاط دنیا با فرهنگ سازی و شیوه های نوین آرام سازی ترافیک، زندگی هم برای سواره و هم برای پیاده  جریان دارد.

و در انتها با جمع بندی همه موارد می توان نام طرح اجرا شده را به «هفته بازار ساعتی منطقه 22» تغییر داد.


به شهر و شهروندانمان بیندیشیم نه به بزرگنمایی خویش!!


و محور فعالیت خود را چنانچه شهردار محترم تهران هم بر آن تاکید دارد ارتقای کیفیت زندگی و رضایت مندی شهروندان قرار دهیم که آن هم با اقدامات مقطعی و کلیشه ای به دست نخواهد آمد.

نگاه شما: شهروند منطقه 22

دکتری شهرسازی- استاد دانشگاه