گام‌هایی برای‌ جهانی‌شدن شهرهای ایران

شهر > شهری - عباس ثابتی‌راد:
تهران به هیئت یک شهر جهانی درخواهد آمد. این سخنان معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران است.

محمد مهدی حجت از عزم شهرداری تهران برای ایجاد فضایی متناسب با استانداردهای جهانی در شهر تهران سخن گفت و افزود: «مهم‌ترین شاخص در جهانی‌سازی‌ یک شهر بهبود کیفیت رفتار شهروندان با هم، با طبیعت و با همه اقشار و افزایش کیفیت روابط انسانی در آن است.»

بهانه این گفتار معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، امروز است؛ یعنی «روز جهانی شهرها». 9آبان‌ماه (31اکتبر) روز جهانی شهرها نام گرفته؛ رویدادی که از سال 2013میلادی مجمع عمومی سازمان ملل طی قطعنامه‌ای آن‌را به رسمیت شناخت. روز جهانی شهرها امسال با شعار «شهر بهتر، زندگی بهتر؛ حکمروایی نوآورانه:

شهرهای آزاد» در سراسر جهان مورد توجه شهرسازان، مدیران شهری و صاحب‌نظران قرار گرفته‌است. مسئول دفتر برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد در ایران در گفت‌وگو با همشهری گفت: «حکمروایی نوآورانه؛ شهرهای آزاد» در دستور کار جدید شهری سازمان ملل در هبیتات3 تصویب شد. این رویکرد به این معناست که شهرهای آزاد می‌تواند به افزایش کارایی شهرها و جلب اعتماد مردم به دولت‌های محلی و همینطور دسترسی آزاد به اطلاعات شهری کمک کند.

سیامک مقدم با اشاره به اینکه شهردار تهران در بیان دیدگاه‌های خود، مفاهیمی چون شفافیت و مبارزه با فساد را مطرح کرده‌، اظهار داشت: آنچه از رویکرد دستور کار جدید شهرهای جهان برمی‌آید، تکیه بر همین اصول برای داشتن یک شهر مطلوب است. این مفهوم در واقع تبیین افزایش شفافیت در نهاد شهرداری که نمادهای حکومت محلی در ایران است می‌تواند باشد.

به گفته مقدم، این رویکرد هم مسئولیت‌پذیری شهروندان را افزایش می‌دهد و هم باعث افزایش پاسخگویی مدیران شهری می‌شود. مسئول دفتر برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد در ایران از رویکرد شورای شهر که مبتنی بر افزایش اعتماد شهروندان است نیز سخن گفت. وی اظهار داشت:

شورای شهر تهران نیز با چنین رویکردی با توجه به دیدگاه‌های ارائه شده همراستاست و به‌نظر می‌رسد با تکیه بر همین دیدگاه می‌توان شهری مطلوب‌تر داشت. مقدم به چالش‌های پیش روی شهرهای ایران اشاره کرد و گفت: چالش‌هایی مانند قانونگرایی، مشارکت‌پذیری، بهره‌وری سازمانی و کارآمدی وجود دارد که با نوعی تعامل و تصمیم‌گیری مناسب که در سیستم شهر آزاد می‌تواند برقرار باشد کمک می‌کند تا بسیاری از مشکلات حل شود و اعتماد شهروندان افزایش یابد. با این شیوه می‌توان به بهبود شرایط زندگی شهروندان کمک کرد.

• لزوم افزایش ارتباطات بین‌المللی در کلانشهرها

در ایران برخی شهرها توانسته‌اند رویکردی تازه در عرصه جهانی داشته باشند. برای نخستین بار اصفهان در سال2006 به‌عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد رویدادی که هم‌اکنون و در سال 2017مشهد میزبان آن است. سال آینده میلادی یعنی 2018تبریز، پایتخت گردشگری جهان اسلام ‌است.

اصفهان و رشت همچنین به عنوان شهر خلاق در صنایع دستی و تنوع غذایی در فهرست یونسکو به ثبت رسیده‌اند. آیسسکو (سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی اسلامی) با هدف ارتقای جایگاه شهرها در جهان اقدام به انتخاب شهری به‌عنوان پایتخت فرهنگی و گردشگری می‌کند تا علاوه بر معرفی این شهرها، زمینه ارتقای مدیریت و کیفیت شهرها را فراهم آورد.

در کنار این رویدادها یزد نیز به‌عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیست‌ و دومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. معاون شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور در گفت‌وگو با همشهری نیز با اشاره به اینکه تجربه آیسسکو در جهانی‌سازی‌ شهرهای ایران تأثیر بسیار زیادی دارد، گفت:

«تشکل شهرهای اسلامی فرصت بسیار مناسبی برای کلانشهرهای کشور است تا وارد فرایندهای بین‌المللی شوند، این تجربه برای حضور در مجامع جهانی بسیار مؤثر و کاراست.» هیربد معصومی، با اشاره به شکل‌گیری مجامع شهرداران آسیایی در تهران افزود: در میان کلانشهرهای ایران، تهران این ظرفیت را دارد که وارد فرایند جهانی شود، کمااینکه تجارب تهران در دوره‌های مختلف مورد توجه شهرداران شهرهای بزرگی مانند استانبول قرار گرفت.

• تهران در هیئت یک شهر جهانی

تهران طی یک دهه گذشته بارها مورد توجه مجامع جهانی قرار گرفت. پروژه‌های شاخصی چون پل طبیعت، دریاچه چیتگر و بسیاری از اتفاقات این شهر مانند شکل‌گیری سامانه اتوبوس‌های تندرو، باعث تحسین جهانیان شد.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با اشاره به رویکرد جهانی‌سازی‌ در تهران گفت: اگر یک مجموعه مثل تهران می‌خواهد در زمره شهرهای جهان قرار بگیرد، نوع تعامل و سبک زندگی آن باید در طراز جهانی باشد. نمی‌توان انتظار داشت که صرفا با افزایش جمعیت یا گستردگی و مساحت آن، شهری جهانی داشت. این رفتارهای انسان‌ها در یک شهر است که می‌تواند حیثیت جهانی‌شدن را به همراه داشته باشد.

محمدمهدی حجت در ادامه افزود: ما اگر توقع داریم تهران جهانی شود باید نوع نگاه نسبت به طبیعت و فضاهای عمومی شهر تغییر کند. نمی‌توانیم نسبت به محیط‌زیست بی‌تفاوت باشیم یا در ترافیک پرخاشگر باشیم و انتظار داشتن شهری جهانی را داشته باشیم.

به گفته وی، اگر این پارامترها در تهران ارزیابی شود، می‌توان متوجه شد که آیا تهران در طراز شهرهای جهانی هست یا نه. نوع ارتباط و مناسبات رفتاری شهروندان شهرهای جهانی نسبت به یکدیگر و طبیعت و ... نشان می‌دهد که در یک شهر چقدر اعتبار و کیفیت وجود دارد. بهبود کیفیت رفتار شهروندان با هم، با طبیعت و با همه اقشار و افزایش کیفیت روابط انسانی در تهران آنگونه که حجت می‌گوید می‌تواند رویکرد ما نسبت به یک شهر جهانی را مشخص کند.

معاون شهرسازی و معماری در پاسخ به این سؤال که آیا چنین ظرفیتی در تهران و شهروندان برای تبدیل‌شدن به یک شهر جهانی وجود دارد، گفت: قطعا امکان‌پذیر است. دلیل امکان‌پذیری این است که ما انقلاب کردیم و در جنگ پیروز شدیم. ما ملتی هستیم که با اراده خودمان توانستیم حکومت مورد علاقه خود را به‌وجود آوریم. چگونه ممکن است نتوانیم تهران را به یک شهر ایده‌آل تبدیل کنیم و ناتوان باشیم.وی در پایان گفت: ما برنامه داریم تا تهران را به هیئت یک شهر جهانی براساس فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی درآوریم.