یک صاحب نظر شهرسازی و معماری معتقد است شهرها در کشور ما از عدم وجود فضاهای عمومی به مفهوم علمی آن محروم است و همین امر، تحقق شکوفایی شهری را با یک مشکل بزرگی روبه رو می کند که راه حل آن، بازگشت فضاهای عمومی به ماهیت اصلی آن است.
سجاد محمد یارزاده دبیرکل مجع جهانی شهرهای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری - تحلیلی «شهر فردا»، در مورد اهمیت فضاهای عمومی در شهرها می گوید: هرچه قدر فضاهای عمومی در شهرهای ما بیشتر باشد، مناسبت‌ها و ارتباطات اجتماعی بیشتر به واسطه آن شکل گرفته و "فضای مکث" ایجاد می شود و هرچه فضای مکث بیشتر باشد، روابط و ارزش‌های اجتماعی موثری تحقق پیدا می‌کند.
"حال سوال این است که چگونه می توان فضای مکث یا فضای عمومی را ایجاد کرد؟" وی با طرح این پرسش می گوید: پاسخ به این پرسش خود در دل سوالی نهفته است. چرا ما به مفهوم واقعی در شهرهایمان میدان نداریم و اساسا میدان چیست؟ میدان می‌تواند "میدان وحدت" سانفرانسیسکو باشد که در طول سال، دستکم 170 جشنواره در آن برگزار می شود. آیا ما مشابه آن را در ایران می توانیم پیدا کنیم؟ آن هم میدانی که در آن اصول طراحی شهری و معماری ایرانی اسلامی رعایت شده و محلی برای برگزاری رویدادهای اجتماعی و مناسبت‌های فرهنگی باشد. حتی میدان نقش جهان در اصفهان با وجود ماهیت گذشته خود که مکانی برای بازی چوگان بوده است و هر رویدادی که عنصر حکومتی می خواست در آن رخ می داد و مظهر خبررسانی و پلازا هم بود امروزه مفهوم و ماهیت خود را از دست داده و جای خود را به یک صنف داده و خبری از برگزاری مراسم اجتماعی و جشنواره های فرهنگی در آن نیست.
به گفته این صاحب نظر مسائل معماری و شهرسازی، فضاهای عمومی به مفهوم جهانی آن عبارت است از فضایی که در آن درنگی کنیم و متناسب با فضای آن اگر تجاری، فرهنگی یا اجتماعی است اوقات فراغت خود را در آن سپری کنیم. نمونه آن میدان ها، پارک ها و گذرهای فرهنگی است.
"اما واقعیت این است که در شهرهای ما، میدان ها به مفهوم واقعی آن وجود ندارد و آنچه می بینیم بیشتر فلکه است تا میدان و اگر نمونه های معدودی مانند میدان نبوت (هفت حوض) وجود دارد که فرصتی برای درنگ به شهروندان می‌دهد، عملا به لحاظ عدم ایمنی در دسترسی (چون باید از خیابانی پر تردد عبور کرد تا به آنجا رسید) عملا فاقد امنیت جانی و روانی است و این نشان می دهد ما در تحقق شکوفایی شهری با یک مشکل عظیم روبه رو هستیم."
یارزاده راهکار حل این مشکل را بازگشت فضاهای عمومی به ماهیت اصلی خود می‌داند؛ "تنها در صورت این بازگشت به ماهیت اصلی است که توسعه پایدار اتفاق می‌افتد، مردم اوقات فراغت خود را همراه با هم افزایی اجتماعی طی می کنند و به دنبال آن شعور اجتماعی مردم رشد می‌کند و با رشد شعور اجتماعی شهروندان، کیفیت زندگی شهروندان ارتقا پیدا خواهد کرد."
دبیرکل مجع جهانی شهرهای اسلامی فضای عمومی را فضایی می داند که فرد در آن از احساس آرامش و امنیت کامل برخوردار باشد و حس تعلق خاطر و هویت را در فرد ایجاد کند. مانند محله های قدیم که افراد به آن احساس تعلق خاطر داشته و دارند؛ "بچه کجایی؟ بچه جوادیه، بچه دروازه دولاب یا بچه نازی همه نشان تعلق خاطر به این فضا از شهر است."
"فضای عمومی جایی است که در آن، حقوق شهروندی رعایت شود. واقعیت این است که ما در زمینه زیرساخت ها و سخت افزاری کمبود آنچنانی نداریم. ما ظرفیت های خوبی در شهرهایمان داریم اما مدیریت شهری ما باید به این مقوله توجه بیشتری داشته باشد و انگیره شهروندان را برای استقاده از فصاهای عمومی بیشتر کند.
در کنار آن مردم ما -که بسیار آگاه هستند- به آموزش نیاز دارند. همانگونه که مردم ما برای مهمانی رفتن یک سری اصول و قواعد را حتی در لباس پوشیدن رعایت می کنند حضور در فضاهای عمومی هم نیازمند الزاماتی است که باید مشخص شده و آموزش داده شود."
یارزاده بر این نکته تاکید می کند که رعایت حقوق و وظایف شهروندی و نحوه تعامل شهروندان با یکدیگر در فضاهای فرهنگی و رعایت آن باید آموزش داده و رعایت شود.
