رنگ و بافت در معماری، شما را دلبسته خانه‌تان می‌کنند!
وب سایت چیدانه: عوامل متعددی در ایجاد حس مکان و تعلق خاطر به خانه، تأثیرگذار هستند. در این مجال به یکی از عوامل مذکور تحت عنوان «رنگ و بافت» موجود در عناصر و مصالح می‌پردازیم. هر چه رنگ و بافتی که در طراحی داخلی استفاده می شود به طبیعت نزدیک تر بوده و متناسب با عملکرد فضا انتخاب شود، کاربران ارتباط عمیق تری با فضا برقرار کرده و احساس آرامش و راحتی بیش تری خواهند داشت که این امر با داشتن حس تعلق خاطر رابطه مستقیمی دارد.
احساسات رنگی
محیط پیرامون ما اعم از عناصر طبیعی و مصنوعی دارای رنگ مخصوص به خود هستند. رنگ سطوح و اشیاء در دکوراسیون داخلی یکی از اصلی ترین ویژگی های آن ها بوده، باعث شناخت بهتر اشیا شده و بر ادراک، عواطف و احساسات انسان تأثیر می گذارد. رنگ درواقع حاوی اطلاعات زیادی از محیط اطراف ما است؛ بنابراین با استفاده درست از آن می توانیم خانه ای شاد و محیط کاری دل انگیز و امن داشته باشیم؛ به همین دلیل لازم است زبان و معنای رنگ ها را بدانیم تا به درستی از آن ها استفاده کنیم.
برای این منظور باید بدانیم در فضایی که قرار است رنگ آمیزی شود چه نوع فعالیتی انجام خواهد شد. میزان نور و ابعاد فضا چگونه است؟ تمایل به داشتن فضایی گرم داریم یا سرد؟ مکان موردنظر محیطی آرام خواهد بود یا پرتحرک و...؟
تأثیرات ذهنی رنگ
ازآنجا که حس مکان و تعلق‌خاطر یک امر ذهنی است، عواملی که با تأثیر بر ادراک و ذهن مخاطب در ایجاد این حس مؤثرند، نقش مهمی در این امر ایفا کرده و موجبات تبدیل یک« فضا» به یک «مکان» را فراهم می آورند. همان گونه که بیان شد یکی از این عوامل، رنگ است. بحث رنگ در فضای داخلی بسیار گسترده است. رنگ علاوه بر کاربرد فیزیکی اش می تواند کاملا ذهنی نیز باشد؛ بنابراین در طراحی داخلی باید ویژگی های رنگ و چگونگی عملکرد آن را به عنوان عامل تمرکز و سازمان دهی در فضا، مدنظر قرار داد.
در این راستا اگر به دنبال این هستیم که فضایی را کوچک تر ازآنچه هست نشان دهیم بهتر است از رنگ های خالص قوی و درخشان مانند قرمز، زرد، نارنجی و امثال آن بهره بگیریم که این امر موجب می شود حسی که از مکان به ما منتقل می شود سرشار از سرزندگی و جنبش بصری باشد، البته نباید عملکرد فضا را فراموش نمود و درنتیجه باید متناسب با فعالیتی که در مکان انجام می شود به انتخاب رنگ پرداخت.
اگر خواهان محیطی آرام تر و راحت تر هستید رنگ های سبز، فیروزه ای، بنفش تیره و آبی فراهم آورنده چنین فضایی هستند. همچنین به کارگیری رنگ ها به صورت تیره و روشن در کنار هم منجر به درک عمیق سایه ها و تأثیر آن ها بر بیننده شده و این موضوع از یکنواختی فضا می کاهد.
طبقه بندی رنگ ها
به طور کلی رنگ ها دو دسته اند: رنگ های اصلی که شامل زرد، آبی و قرمز هستند و رنگ‌های فرعی نظیر سبز، بنفش، نارنجی، زرد مایل به سبز ، سبز مایل به آبی، آبی مایل به سبز، بنفش مایل به قرمز و... که از ترکیب رنگ های اصلی به وجود می آیند، البته تقسیم بندی دیگری هم برای رنگ ها مطرح می شود؛ به این ترتیب که آن ها را در دو گروه رنگ های گرم و سرد قرار می دهند. رنگ‌هایی مثل سبز و فیروزه ای که در ترکیب آن ها آبی به کاررفته، احساس سردی و سرما را در ما ایجاد می کنند؛ لذا با عنوان رنگ های سرد نامیده می شوند. این رنگ ها به طورکلی خاصیت آرام بخشی دارند. رنگ هایی نظیر صورتی، نارنجی و... که در ترکیب آن ها قرمز به کاررفته، حس گرما را القا می کنند و به عنوان رنگ گرم شناخته می شوند؛ بنابراین می توان گفت این گونه رنگ ها بیانگر احساسات مختلفی هستند.
بر اساس این طبقه بندی روشن شد که رنگ ها به لحاظ روانی در میزان دمای فضا و احساس مخاطب از گرمی یا سردی آن به شدت تأثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین برای ایجاد حس تعلق‌خاطر به خانه بهتر است در فضاهایی مانند نشیمن و غذاخوری که جمع های خانوادگی شکل می گیرد از رنگ های گرم بهره برد تا با ایجاد حس صمیمیت و گرما در فضا، مکانی با این خصوصیات را در اختیار بگیریم.
در طراحی داخلی، نقش رنگ در همراهی با جنس مصالح، پیچیده تر می‌شود. مصالح، دارای ویژگی های جذب، انعکاس و درخشش هستند و استفاده مناسب از آن ها در فضا خود تأثیر بسزایی در چگونگی ادراک رنگ در فضا خواهد داشت؛ لذا در ادامه به نقش بافت و جنس سطوح و عناصر معماری داخلی در میزان تأثیر بر ادراک و حس مکان خواهیم پرداخت.
بافت در دکوراسیون داخلی
هر ماده ای سطح و رویه ای دارد که کیفیت آن منحصر به فرد است؛ در واقع به ویژگی خاص یک سطح که به ماده و ساختار آن مربوط می شود «بافت» گفته می شود. بافت، بیانگر نرمی یا زبری نسبی سطح است و گویای کیفیت ظاهری مصالح مانند زبری و صلابت سنگ، گرما و لطافت چوب، نرمی لاستیک، صیقلی بودن شیشه و.... است. اصولا بافت بر دو نوع است: بافت لامسه ای که اجزای آن دارای طول و عرض و ارتفاع بوده و با لمس کردن قابل درک است و دیگر بافت بصری است که از راه چشم مشاهده شده و ممکن است مانند نقش روی یک سطح، فاقد عمق و بعد باشد. بافت مصالح موجود در دکوراسیون داخلی به واسطه ارتباط نزدیک و دوسویه حس بینایی و حس لامسه، تأثیر ادراکی و احساسی عمیقی بر مخاطب دارد؛ لذا در به وجود آوردن حسی خاص در یک مکان بسیار تأثیرگذار است.
بافت و سطوح
سطح صفحاتی چون دیوار، کف و سقف می‌تواند مرزهای یک مکان را به وجود آورد. آنچه بر درک ما از موقعیت نسبی آن ها در فضا تأثیر می گذارد، بافت و طرح آن هاست که این مسئله به نوبه خود، آگاهی ما را از ابعاد، اندازه و تناسب یک مکان، تحت الشعاع قرار می دهد. درکی که به واسطه مواجهه با بافت سطوح مختلف برای مخاطب حاصل می شود، به شکل مستقیمی بر احساس او نسبت به مکان اثرگذار بوده و می تواند حس تعلق خاطر نسبت به فضا را برایش به ارمغان بیاورد.
بافت و نور
نور بر درک ما از بافت تأثیر می گذارد و برعکس، روشنایی محیط نیز تحت تأثیر بافت است. تابش نور مستقیم بر روی سطحی با بافت فیزیکی سبب افزایش بافت بصری آن می شود. نورپردازی پراکنده بر بافت فیزیکی اثر منفی گذاشته و می تواند ساختار سه بعدی آن را بپوشاند. از سویی سطوح صاف و روشن، نور را با ظرافت بازتاب می دهند و سطوحی که دارای بافت مات یا نیمه زبر هستند، نور را جذب و پخش می کنند و در مقایسه با سطوح صاف و رنگی مشابه، کم تر درخشان به نظر می رسند.
سطوح بسیار زبر با تابش مستقیم نور، طرح های سایه روشن ایجاد می کنند. برای بهتر دیده شدن بافت ها، حتما در بالا یا رو به روی دیواری که به آن بافت داده اید از نورهای نقطه ای هالوژن یا بازویی متحرک که قابلیت تنظیم نور را در جهتی خاص دارند استفاده نمایید. نورپردازی صحیح در نشان دادن فرورفتگی ها و برجستگی های بافت تأثیرگذار است.
بافت و مقیاس
مقیاس و فاصله دید ازجمله عوامل مهم در درک بافت ها و سطوح تشکیل دهنده آن محسوب می شوند. همه مصالح دارای بافت هستند، اما مقیاس بهتر یک طرح در صاف تر به نظر رسیدن آن تأثیرگذار خواهد بود. حتی زمانی که از فاصله دور به بافت های درشت و زبر می نگریم تقریبا صاف به نظر می رسند و تنها از فاصله نزدیک تر، درشتی و زبری آن ها قابل مشاهده است. مقیاس نسبی یک بافت بر شکل ظاهری و موقعیت سطح در فضا اثرگذار است.
به طورکلی بافت هایی وجود دارند که به لحاظ بصری فضا را پُر می کنند. بهره گیری از بافت های مختلف به عنوان پرکننده فضا از روش هایی است که در طراحی دیوارهای داخلی برای هماهنگی با سبک دکوراسیون و معماری داخلی فضا مورد استفاده قرار می گیرد و دیوارها از با اهمیت ترین عوامل ایجاد فضا در معماری و معماری داخلی هستند که بیش ترین بار دراماتیک فضا را متحمل می شوند؛ لذا پرداختن به آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هم‌نشینی بافت و رنگ
انتخاب یک بافت مناسب می تواند به بالا بردن نیروی رنگ ها در طراحی دکوراسیون خانه کمک کند. بافت های متراکم مثل پارچه های مخمل می تواند توانگری رنگ های قرمز، آبی و زرشکی را افزایش دهد؛ به این معنا که این رنگ ها قوی تر به نظر رسیده و نظر مخاطب را بیش از پیش به سوی خود جلب می کنند. از سوی دیگر، بافت پارچه های ابریشمی در نرم تر نشان دادن رنگ های روشن مناسب خواهند بود. همچنین این بافت ها با رنگ های متالیک (براق) برای فضاهایی مانند اتاق خواب که نیاز به حس آرامش در آن ها داریم، بسیار مناسب هستند. اگر می خواهید در طراحی داخلی خانه خود از رنگ های خنثی استفاده کنید، استفاده خلاقانه از بافت می تواند به فضای شما شخصیت ببخشد؛ به عنوان مثال، پارچه هایی با بافت درشت مانند پارچه های پشمی و نخی با طرح جناقی، راه راه و فاستونی برای رنگ قهوه ای و خاکستری تیره مناسب هستند.
هم‌نشینی بافت ها
بافت ها برخلاف رنگ ها انعطاف پذیر هستند؛ به طوری که می توان بافت های متنوعی را بدون اینکه در فضا حس پیچیدگی به وجود آورند در کنار هم استفاده نمود. بافت ها در بعضی موارد می توانند با هم سازگار نباشند؛ لذا در راستای استفاده هم زمان از چند نوع بافت باید مواردی را مدنظر قرار داد؛ به‌طور مثال نبایست سنگ مرمر را در کنار بتن استفاده نمود. وقتی‌که می خواهید دو یا چند بافت را در کنار هم در دکوراسیون خانه استفاده کنید ابتدا چگونگی منعکس کردن نور از راه هرکدام از این بافت ها را به‌دقت بررسی کرده و سپس حس فضا را تجسم کنید و درنهایت تصمیم بگیرید.
انواع بافت
بافت ها را می توان از راه مواد طبیعی مانند انواع سنگ، چوب، فلزات چکش خورده، انواع آجر و.... ایجاد کرد. بافت سنگ، در ذات خود حس سختی و زبری خاصی القا می کند و هرقدر این بافت درشت تر بوده و برجستگی ها و فرورفتگی های آن بیش تر باشد، پرکنندگی فضا بیش تر شده و تنوع آن بسیار بیش تر می گردد. مواد طبیعی ای مثل خرده سنگ ها یا خرده کاشی ها، سرامیک ها یا شیشه های رنگی از دیگر مواردی هستند که به راحتی می توانید آن ها را بر روی دیوار اجرا کنید. خرده سنگ ها را می توان در بستری از سیمان یا چسب بتن که بر روی دیوار کشیده شده با طرح های متفاوت اجرا نمود. سنگ ها با وزن کمی که دارند در داخل سیمان و چسب بتن می چسبند و نمایی متنوع به وجود می آورند. می توان برای پرداخت نهایی و ایجاد جلوه ای براق بر روی سنگ ها از اسپری کیلر استفاده نمود.
علاوه بر این مواد، رنگ های فانتزی و خمیرهایی که دانه های شن یا تکه های مواد رنگین با فرم ها و طرح های متفاوت دارند نیز می توانند به ایجاد طرح های جذاب روی دیوار به شما کمک کنند. موزاییک کاری و استفاده از سرامیک های کوچک و بزرگ هم می تواند شیوه دیگری برای ایجاد بافت بر روی دیوارها باشد. مواد طبیعی نظیر سنگ های تراورتن که به اصطلاح «آنتیک» نامیده می شوند نیز گزینه دیگری برای دیزاین دیوارها محسوب می شوند. این سنگ ها از آن نظر آنتیک خوانده می شوند که رنگ و جلوه صیقل نیافته آنان حالتی قدیمی به آن ها بخشیده است.
در کنار استفاده از مواد طبیعی، مدل های پیش ساخته مصنوعی این مواد نیز با جلوه ها و بافت های بسیار طبیعی در بازار موجود هستند. مزیت بزرگ این پنل های مصنوعی در سبکی و راحتی نصب و اجرای آن ها و ایمن بودن از حریق، خوردگی و فرسایش سریع است.
