به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی معاون وزیر راه و شهرسازی جزئیات یک نقشه راه نو برای توسعه شهرهای جدید را تشریح کرد. مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید ضمن رمزگشایی از دو مقطع زمانی کلیدی در کارنامه احداث شهرهای جدید اعلام کرد: نارسایی‌هایی که طی سال‌های اخیر در این شهرها تحت تاثیر اجرای برخی طرح‌ها بروز کرد و مانع از اهداف کلان در ایجاد شهرهای جدید شد، با اجرای نقشه جدید برطرف می‌شود.
حبیب‌اله طاهرخانی در تشریح نقشه راه مدرن تهیه شده برای شهرهای جدید گفت: اولین تفاوت شاخص این نقشه با آنچه تاکنون در دستور کار بوده، جنس طرح‌ها و پروژه‌ها است. در نقشه جدید، اولویت تمرکز بر طر ح‌های غیرعمرانی بوده به طوریکه هدف این نقشه «ارتقای کیفیت زندگی » و «جذاب‌سازی محله‌های مسکونی » در شهرهای جدید است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در این گفت وگو از آغاز برنامه‌های شکل دهنده روابط اجتماعی گسترده در شهرهای جدید خبر داد و تصریح کرد: ساخت و سازهای مسکونی انبوه در مسکن مهر باعث ورود جمعی از گروه‌های مختلف جمعیتی و از شهرهای مختلف به شهرهای جدید شد، این نوع جمعیت باید نسبت به هم شناخت پیدا کنند و بین آنها ارتباطات اجتماعی پایدار و مستمر شکل بگیرد.
در نقشه نو تدارک دیده شده برای شهرهای جدید، بخشی از پروژه‌ها نیز جنس عمرانی دارد اما جنس آنها به کاربری مغفول و فراموش شده در شهرهای جدید از جمله گسترش فضاهای عمومی برمی‌گردد که قرار است در این دوره، بهای بیشتری به آن داده شود.
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید یکی از اولویت‌های دولت در سال جدید را تجهیز شهرهای جدید به شبکه حمل ونقل سریع، ارزان و ساده - مترو- عنوان کرد و گفت: در همه شهرهای جدید مطالعات مربوط به نحوه دسترسی ساده و کارآمد این شهرها به شهر مادر انجام شده و طرح‌هایی نیز در این زمینه نهایی شده است.
طاهرخانی همچنین برنامه شرکت عمران شهرهای جدید برای تکمیل پروژه‌های ناتمام مسکن مهر را نیز تشریح کرد. متن گفت وگو با حبیب اله طاهرخانی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید را در زیر بخوانید.
ساخت شهرهای جدید در کشور سابقه دست کم ۳۰ ساله دارد و در طول سه دهه گذشته، برنامه‌ها و طرح‌هایی که در این مناطق شهری به اجرا درآمد به لحاظ کمیت و شکل اجرا دارای نوسانات شدید بوده است، به عنوان مثال در یک دوره، اراضی مسکونی در شهرهای جدید به فروش می‌رسد و در دوره بعد، زمین‌ها از همین جنس به شکل رایگان در قالب مسکن مهر به تعاونی ها واگذار می‌شود. چه هدفی در پس سیاست احداث شهرهای جدید وجود داشته است؟
سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی مربوط به مجموعه شهرهای جدید در دو مقطع زمانی عمده قابل تحلیل و بررسی است. یکی شروع سیاست ایجاد شهرهای جدید در سال ۱۳۶۸ (دهه ۶۰ ) و دیگری هم در اواخر دهه ۸۰ زمان اجرای طرح مسکن مهر. در اواخر دهه ۶۰ کشور با افزایش شدید جمعیت به خصوص در کلانشهرها ناشی از مهاجرت روبه رو می شود. بعد از طرح های آماده سازی زمین در اطراف شهرها، ذهن سیاست‌گذار به این سمت می‌رود که به جای گسترش شهرها، یکسری سکونتگاه‌های جدید ایجاد شود. این فکر اواسط دهه ۶۰ شکل می‌گیرد و سرانجام سال ۱۳۶۸ با تصویب در هیات دولت، سیاست ساخت شهرهای جدید شکل اجرایی به خود می‌گیرد. آن زمان، بحث اصلی این بود که جمعیت مازاد شهرهای بزرگ و تقاضای جدید سکونت در این شهرها به شهرهای جدید منتقل شوند. عموم شهرهای جدید نیز بر همین مبنا، اطراف کلانشهرها ساخته شدند. حتی در مقدمه مصوبه دولت در خصوص شهرهای جدید، بر استقرار کارمندان در این شهرها و تامین مسکن کارمندان از این طریق نیز تاکید شده است. آن زمان، در این قالب، به صورت بطئی ساخت شهرهای جدید با جمعیت پذیری محدود جریان پیدا می کند. البته با گذشت زمان، این سیاست در عمل با اهداف اولیه‌اش فاصله پیدا می‌کند چون جمعیت‌پذیری خیلی کند پیش می‌رود.
ظرفیت جمعیتی ایجاد شده در شهرهای جدید خیلی بیشتر از جمعیت ساکن در این شهرها است؛ شما هم به این موضوع اشاره کردید. چرا شهرهای جدید در پذیرش جمعیت متناسب با هدف اصلی، موفق نبودند؟
به دو دلیل این ناکامی اتفاق افتاده است. یکی آنکه دولت مسوولیتی در خصوص ایجاد زیرساخت‌های اساسی نمی پذیرفت. به عنوان مثال در دنیا، بحث حمل ونقل سریع، آسان و انبوه جزو ملزومات شهرهای جدید است اما در ایران، در آن زمان اصلا مورد توجه نبود بلکه فقط خانه سازی در اولویت و تمرکز قرار داشت. نتیجه آن شد که شهرهای جدید از هر حیث، خدمات و شرایط کافی و جذاب برای سکونت نداشتند. علت دوم ناکامی نسبی در پذیرش جمعیت در شهرهای جدید به سیاست های شهری در کلا نشهرها (ـشهرهای مادر) برمی گردد که با سیاست در دست پیگیری با شهرهای
جدید هماهنگ نبود.
شهرهای بزرگ مرتب در طول این سال ها توسعه فیزیکی پیدا کردند و مدیریت سرزمینی هم از قدرت لازم برای هماهنگ سازی شهرداری‌های شهرهای بزرگ با سیاست شهرهای جدید برخوردار نبود. از طرفی حاشیه نشینی نیز در این سال‌ها گسترش پیدا کرد و روستاها هم به شهر تبدیل شدند. در این میان، جدا از برنامه ریزی شهری، هزینه های توسعه نیز در شهرهای جدید بالا بود؛ این اراضی در زمین‌های کشاورزی قرار نداشت و در اراضی ملی بود. به عنوان مثال در شهر جدید هشتگرد جنس زمین طوری است که باید حتما سیستم فاضلاب ایجاد کرد و برای تامین آب شرب هم باید سرمایه‌گذاری وسیع صورت می‌گرفت.
درباره مقطع زمانی دوم در فرآیند توسعه شهرهای جدید توضیح دهید.
مقطع زمانی دوم در ساخت و توسعه شهرهای جدید همزمان با مطرح شدن بحث مسکن مهر شروع شد. دولت در اواخر دهه ۸۰ با استناد به تبصره ۶ بودجه ۸۶ کل کشور، طرح مسکن مهر را شروع کرد. برای اجرای این طرح، دولت در شهرهای کوچک و متوسط زمین داشت و با واگذاری ۹۹ ساله آن به سازنده‌ها و تعاونی‌ها این طرح را کلید زد اما در کلانشهرها با محدودیت زمین مواجه بود و اصلا زمین نداشت لذا به شهرهای جدید رو می آورد. در منطقه کلانشهری تهران ما ۲۴۰ هزار واحد مسکونی مهر داریم شامل بیش از ۹۰ هزار واحد در شهر جدید پرند، حدود ۸۲ هزار واحد در شهر جدید پردیس، ۳۷۰۰ واحد در شهر جدید اندیشه و حدود ۵۰ هزار واحد نیز در شهر جدید هشتگرد.
جدا از نقدهای فنی وارد بر ساخت وسازهای مسکن مهر در شهرهای جدید، اشکال عمده‌ای که کارشناسان شهرسازی به این طرح دارند، تعریف تیراژ فو ق‌العاده بالا برای خانه‌سازی در این طرح آن هم در دوره زمانی محدود است. بخشی از تبعات این مدل ساخت وساز مسکن به شکل فرسایشی شدن روند ساخت از سوی پیمانکاران و ناامید شدن پیش خریداران این واحدها در سال های اخیر بروز کرد که این موضوع، اثر مضاعف در تاخیر یا توقف پروژه ها به وجود آورد. پروژه های مسکن مهر چه تاثیری بر شهرهای جدید گذاشت؟
