لزوم پیوند پژوهشگران با تیم تاریخ شفاهی / مصاحبه مفاخر معماری ایران ثروت ملی است / مروری بر روند تدوین تاریخ شفاهی دانشکده معماری

شهر نیوز - تاریخ شفاهی دانشکده معماری ایران، پروژه‌ای پژوهشی است که به سرپرستی عیسی ذکایی در مصاحبه با 23 تن از مفاخر معماری ایران انجام شده است.

به گزارش هنرآنلاین تاریخ شفاهی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی) از جمله پروژه‌هایی است که به همت "موسسه تاریخ شفاهی معماری و شهرسازی اندیشه معاصر" و پشتیبانی "انجمن مفاخر معماری ایران" انجام شد. در این پروژه، تلاش بر این بود که طی مصاحبه حضوری با اساتید، فارغ‌التحصیلان و دانشجویان دوره‌های مختلف به صورت انفرادی، روند شکل‌گیری دانشکده، روابط داخلی و فعالیت‌های گروهی و نحوه ارتباط با فضای خارج از آن، شیوه تدریس و نظام آموزشی در هر دوره، عملکرد مدیریت وقت دانشکده و نیز تاثیر دانشکده بر جامعه و روابط بین این دانشکده با سایر دانشکده‌های دوران خود را  تصویر کند تا محققین و مورخین آموزشی و نیز علاقه‌مندان و فعالان حوزه معماری و شهرسازی، از این گنجینه بهره‌برداری کنند. در همین راستا با عیسی ذکایی، سرپرست تیم تحقیقات و دو نفر از اعضای گروه گفت‌وگویی داشتیم تا مسیر این پژوهش را برای علاقمندان ترسیم کنیم.

 

لطفا بفرمایید اعضای تیم تدوین‌کننده تاریخ شفاهی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی چه کسانی هستند و اساسا چطور شد که تصمیم گرفتید تاریخ شفاهی دانشکده معماری و شهرسازی را جمع‌آوری کنید؟

عیسی ذکایی: من به اتفاق  خانم اطلس سبحانی و شهرو سادات میرعبدالباقی کاشانی که از پروژه کتاب اندیشه معماران با هم آشنا شده بودیم، عضو موسسه تاریخ شفاهی شدیم. در اواسط سال 95 پروژه تعریف و گروه سه نفره ما پس از آشنایی با روش‌های تهیه تاریخ شفاهی، از بهمن ماه سال 95 شروع لیست نفرات مصاحبه شونده، سؤالات و روش کار را تهیه و پس از هماهنگی و تائید موسسه، نخستین مصاحبه را در اسفندماه انجام دادیم. در اوایل سال 96  پرهام ادیب‌پور به گروه اضافه شدند. در همان زمان و با توجه به اینکه بخشی از کار ما تحقیق بود، من نام گروه تحقیق و مصاحبه را انتخاب کردم و کار را ادامه دادیم.

این کار بر اساس سفارش چه نهادی انجام شد؟

عیسی ذکایی: این پروژه براساس سفارش مؤسسه تاریخ شفاهی معماری و شهرسازی اندیشه معاصر شکل گرفت و از آنجایی که مهندس علیرضا قهاری رئیس انجمن است و در داخل موسسه هم عضویت دارد، به عنوان متولی و ناظر پروژه در کنار ما حضور دارند. من نیز به عنوان سرپرست و مدیر اجرایی همکاری را آغاز و از اسفند سال 95 تا تیر 96 گذر اول پروژه را انجام دادیم.

سؤالات در چه راستایی بود؟

عیسی ذکایی: سؤالات حال و هوای دانشکده‌ای داشتند زیرا پروژه دانشگاه ملی ایران، یک کار شخص‌محور نبود بلکه کاملا کار ما موضوع ‌‌محور بود. ما در این پروژه می‌خواستیم بگوییم چه کسانی در دانشگاه ملی درس خوانده‌اند؟، چه اساتیدی در آنجا تدریس می‌کردند و یا روش تدریس به چه صورتی بوده است؟ در واقع ما کلیات یک محیط دانشگاهی را تدوین کردیم.

اطلس سبحانی: تلاش گروه در این پروژه ثبت فضای آموزشی و روابط داخلی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی ایران از ابتدای تاسیس یعنی سال 1338 تا 1358 است که در قالب تاریخ شفاهی ارائه می‌شود.

به نظر شما تدوین کردن تاریخ شفاهی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی ایران چه کمکی می‌تواند به آینده عرصه پژوهش معماری کند؟ اساساً هدفی که این عرصه دنبال می‌کند چیست و چقدر توانسته به محقق شدن آن نزدیک شود؟

عیسی ذکایی: هدف اصلی پروژه ما این بود که نظام آموزش عالی در دوران قبل و پس از انقلاب را بررسی کنیم تا نشان دهیم که این روند از گذشته تا امروز به چه صورتی بوده است. البته ما در این پژوهش چیزی را تعیین نمی‌کنیم بلکه یک گروه محقق، به طور مثال پژوهشکده‌های آموزشی می‌توانند در آینده نظام آموزشی در دهه 40 را با دهه 60 مقایسه ‌کنند. ما تنها بررسی کرده‌ایم که مثلاً دکتر ریاضی زمانی که در سال 48 وارد دانشگاه شدند، چطور درس ‌خواندند و اساتید ایشان به چه صورتی تدریس می‌کردند؟ در واقع ما نحوه آموزش و عملکرد دانشکده را در دوره‌های مختلفی که مصاحبه انجام شده، ثبت کردیم. در واقع نتیجه‌گیری و تجزیه و تحلیل با گروه‌های پژوهشی و حرفه‌ای است. البته ما در حد توان خودمان، بخشی از جمع‌بندی موضوعات ارائه شده مصاحبه شونده‌ها، شاخصه معمار ملی را در این مرحله ثبت کردیم. 

مصاحبه‌شونده‌ها چند نفر بودند و به چه نحوی انتخاب شدند؟

عیسی ذکایی: ما در وهله اول 45 نفر را برای مصاحبه انتخاب کردیم. بعد با آنها تماس گرفتیم و گفتیم ما چنین پروژه‌ای در دست داریم.  در این مسیر برخی علاقه‌مند شدند اما برخی افراد شک و شبهه داشتند که داستان این مصاحبه‌ها چه چیزی است زیرا قبلاً دیگران با برخی از آنها مصاحبه کرده بودند. در این راستا ما آن عده‌ای که علاقه داشتند، را جدا کردیم  و از 45 نفر به 30 نفر رسیدیم. همه این 30 نفر اذعان داشتند که روند مصاحبه را دوست دارند اما در نهایت ما با 23 نفر از آنها مصاحبه کردیم. این 23 نفر از دوره اول تا دوره هفدهم در دانشگاه ملی دانشجو و یا استاد بودند. بنابراین معیار ما تنها دوره‌ها نبود بلکه اظهار علاقه افراد نیز مد نظر قرار گرفت. ما حتی با دانشجوی دوره چهاردهم، زودتر از دانشجوی دوره دوم مصاحبه انجام دادیم و بیشتر از روی علاقه و آمادگی مصاحبه‌شوندگان پیش رفتیم.

آیا همه افراد انتخاب شده برای مصاحبه در فضای امروز معماری کشور فعال هستند؟

حمام خان بستک ، بنایی به وسعت فرهنگ و معماری بستک!

حمام خان را بسیاری با حمام گنجعلی خان کرمان مقایسه می کنند و تفاوت این دو را در بزرگی ابعاد حمام می دانند. حمام خان بستک میراثی ملی از دوره قاجاریه است که در خیابان مصطفویه و در حاشیه میدان دفاع مقدس شهر بستک واقع شده است.

امروزه یکی از مهمترین صنایعی که در تولید ناخالص ملی کشورها نقش تعیین کننده ای دارد، صنعت گردشگری است و شهرستان بستک که یکی از شهرهای استان هرمزگان است با پیشینه تاریخی خود، دارای آثار و ابنیه تاریخی بسیاری است که از آن میان، می توان به حمام خانی اشاره کرد که در جوار خانه بنی عباسی و مدرسه مصطفویه که از دیگر آثار تاریخی شهر هستند بنا شده است.

حمام های عمومی در زمره ابنیه عام المنفعه ای هستند که با ظهور دین اسلام، در سراسر قلمرو اسلامی گسترش یافتند. اما امروزه از آغاز دوران اسلامی تا قرن هشتم هجری قمری، نمونه ای پابرجا از حمام های عمومی در ایران باقی نمانده است، اما از دوره صفویه و به ویژه دوره قاجاریه حمام های عمومی بسیاری در سراسر ایران هنوز پابرجا هستند که حمام خانی بستک، یکی از آنهاست.

حمام خان را بسیاری با حمام گنجعلی خان کرمان مقایسه می کنند و تفاوت این دو را در بزرگی ابعاد حمام می دانند. حمام خان بستک میراثی ملی از دوره قاجاریه است که در خیابان مصطفویه و در حاشیه میدان دفاع مقدس شهر بستک واقع شده است.

سبک معماری بنا، از نوع چهار طاقی است که گنبدی بر بالای چهار طاق ساخته شده است و مساحت بنا نیز ۳۷۵ متر مربع است که دارای ۲۱ گنبد بزرگ و کوچک است. بخش های مختلف حمام خانی شامل: درب ورودی، راه پله، راهرو، فضای میانی رختکن و حوض آب سرد، رختکن، نمازخانه، راهروی ورودی یا (میان در)، دستشویی، حمام عمومی یا گرم خانه، حمام خصوصی یا شاه نشین، محل نشستن و شستشو در گرم خانه، حوض آب ولرم، حوض آب گرم، حوض آب سرد و فضای پشتیبانی (هیزمدان، تون یا آتشگاه) می باشد.

نوع معماری بنا، به حمام زیرزمینی معروف است زیرا این حمام در درون زمین و در ابعادی حدود ۲۵ متر طول و ۱۵ متر عرض ساخته شده است و مصالح به کار رفته در آن، سنگ، گچ، خاک رس، ساروج و خاکستر است. این بنا به گونه ای ساخته شده که بام آن، حدود نیم متر از سطح زمین ارتفاع دارد.از مزایای این نوع معماری، استحکام و طول عمر بیشتر دیواره های حمام است که مقاومت آن را در برابر زلزله نیز افزایش می دهد و همچنین سبب می شود تا خاک همچون عایق حرارتی عمل کند و گردش هوا را در زمستان و تابستان، میان داخل حمام و فضای خارج آن به حداقل برسد که موجب گرمای بیشتر داخل حمام، در ایام سرد زمستان می شود.

ساماندهی خانه‌ها و بازار تاریخی دهاقان

 

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دهاقان گفت: بازار قدیمی شهرستان دهاقان جهت مرمت و ساماندهی با مشارکت وزارت راه و شهرسازی در برنامه بازآفرینی شهری قرار می‌گیرد و خانه‌های تاریخی هم مرمت و بازسازی می‌شوند.

مرتضی طیاری امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در دهاقان، با اشاره به نگاه ویژه به میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان دهاقان، اظهار داشت: بازار قدیمی شهرستان دهاقان که نماد فرهنگ و قدمت  شهرستان دهاقان بوده مورد بازدید و بررسی دقیق قرار گرفته و همراه با چند سرای وابسته و مساجد موجود در این بازار قدیمی  جهت مرمت و ساماندهی با مشارکت وزارت راه و شهرسازی در برنامه بازآفرینی شهری قرار می‌گیرد و طرح ساماندهی بازار توسط میراث فرهنگی تهیه می‌شود.

وی خانه‌های تاریخی حجازی، حسین قلی خان خطایی و جهانگیری را جزء آثار ملی ثبت شده دانست و افزود: خانه‌های تاریخی و قدیمی دهاقان از جمله خانه‌های حجازی، حسین قلی خان خطایی و جهانگیری نیز مورد بازدید قرار گرفته و با توجه به اینکه به ثبت ملی رسیده‌اند مرمت خانه حجازی در فهرست پیشنهادی استان به معاونت میراث اعلام شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دهاقان اذعان کرد: خانه اصغرخان جهانگیری هم که به ثبت رسیده مقرر شده که جهت تملک آن با وزارت راه و شهرسازی در قالب پروژه‌های بافت تاریخی پیگیری‌ها صورت گیرد.

وی با اشاره به واگذاری خانه تاریخی حسین قلی خان خطایی به سرمایه‌گذار بخش خصوصی، عنوان کرد: با توجه به اینکه مالکیت خانه تاریخی حسین قلی خان خطایی دهاقان در اختیار شهرداری دهاقان بوده، مصوب شد که شهرداری دهاقان با نظارت میراث فرهنگی نسبت به مرمت و بازسازی خانه اقدام نماید و سپس سازمان میراث فرهنگی در خصوص واگذاری این خانه به سرمایه‌گذار بخش خصوصی با شهرداری همکاری نماید.

طیاری تصریح کرد:درصدد هستیم مرمت بافت تاریخی و چهارسوق تاریخی روستای پوده که در زمینه گردشگری فعال بوده و از بافت تاریخی ارزشمندی برخوردار و از حمام، مسجد جامع و کاروان‌سرای تاریخی بهره‌مند است در قالب پروژه‌های بازآفرینی روستایی با مشارکت وزارت راه و شهرسازی صورت گیرد.

وی با بیان اینکه تکمیل موزه روستای پوده دهاقان در دستور کار قرار دارد، اعلام کرد: حمام تاریخی روستای پوده دهاقان نیز در راستای موزه آماده‌سازی شده و هماهنگی‌های لازم با گروه موزه‌های میراث فرهنگی به منظور تحت پوشش قرار دادن این موزه صورت گرفته و مکاتبات لازم با معاونت میراث فرهنگی به منظور تکمیل تجهیزات موزه انجام خواهد شد.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دهاقان با تأکید بر اینکه بوم‌گردی روستای پوده آمادگی پذیرایی از توریست را دارد، مطرح کرد: شهرستان دهاقان در زمینه بوم‌گردی بسیار مستعد بوده و در روستای پوده و قهه در این خصوص فعالیت‌هایی صورت گرفته که بوم‌گردی خانه رباب در روستای پوده به زودی افتتاح می‌شود و   آماده پذیرایی از توریست خواهد بود، البته هم‌چنان پیگیر و حامی فعالیت بوم‌گردی در دهاقان هستیم.

شهری که یادگار سلطنت شاه‌عباس است!

شهرسازی شاه‌عباس نمونه‌ای بود از خصلت‌هایی که در تمام کارهای او نمود داشت: عملگرایی، جسارت و عظمت. طرح شاه‌عباس در ساختن اصفهان نیز دقیقاً همین‌گونه بود.

به گزارش ایسنا، روزنامه ایران نوشت: به قول ویلفرد بلانت، اصفهان، یادبود شاه عباس بزرگ است. البته اصفهان، شهری بسیار قدیمی است اما دوران عظمت آن از سال ۱۰۰۶ هجری قمری آغاز شد. زمانی که شاه عباس، پایتخت امپراطوری صفوی را از قزوین به آنجا منتقل کرد. شهرسازی شاه عباس، نمونه‌ای بود از خصلت‌هایی که در تمام کارهای او نمود داشت: عملگرایی، جسارت و عظمت. طرح شاه عباس، در ساختن اصفهان نیز دقیقاً همین‌گونه بود.
مرکز ثقل طرح شاه، میدان عظیمی بود که نقش جهان نام داشت. با طولی برابر ۵۰۷ متر و عرضی برابر ۱۵۸ متر. این میدان باشکوه، مرکز شهر و محل ملاقات شاه و مردم بود. در ضمن صحن وسیع میدان، زمین چوگان شاه نیز بود و دروازه‌های مرمرینی که شاه عباس در میدان ساخته بود، هنوز نیز در دو انتهای میدان باقی است. گرداگرد میدان را یک ردیف دو طبقه از مغازه‌ها اشغال می‌کرد که علاوه بر سردر قیصریه، در سه نقطه، به وسیله‌ سه بنای مشرف به میدان این ردیف مغازه‌ها قطع می‌شدند.

یکی از این سه بنا که بی‌گمان، از بزرگ ترین و درخشان‌ترین شاهکارهای معماری ایرانی است، مسجد شاه یا جامع عباسی نام دارد.

مسجد شاه‌عباس

مسجد شاه، بنایی عمومی بود. این مسجد نمادی از التزام و اعتقاد شاه عباس و خاندان او به مذهب تشیع محسوب می‌شد. شاه عباس، این مسجد عظیم را به یاد پدربزرگ خود، شاه طهماسب ساخت. ساخت مسجد شاه از ۱۰۲۰ هجری قمری آغاز شد اما اتمام ساختمان مسجد چند سال‌ بعد از مرگ شاه عباس انجام پذیرفت. کتیبه‌های متعددی که در بخش‌های مختلف بنا به چشم می‌خورند، نشان می‌دهند که مسجد شاه و ساختمان‌های وابسته به آن، در دوره‌های گوناگون ساخته، تکمیل یا مرمت و بازسازی شده‌اند.

شاه عباس در ساخت مسجد شاه، بخصوص بر عظمت آن تأکید ویژه داشت. اسکندر بیگ منشی، مورخی که خاتمه‌ ساخت مسجد را دیده است، با اندکی اغراق در تاریخ خود می‌نویسد: هیچ بنایی در ایران یا حتی در سراسر جهان متمدن قابل مقایسه با این مسجد نیست.در واقع، عصر شاه عباس، سال‌های اوج رقابت میان امپراطوری صفوی در ایران و امپراطوری عثمانی بود. پادشاه صفوی در بنای شهر و ابنیه‌ آن، اهتمام بسیار داشت تا زیبایی و عظمت اصفهان، توجه مردمان جهان را نه به استانبول که به اصفهان به‌عنوان پایتخت جهان اسلام، جلب کند. بر این اساس مسجد شاه نیز، حتماً می‌بایست بنایی با عظمت‌تر و مهم‌تر از مساجد مشهور عثمانی در استانبول، از آب درمی‌آمد.

گشتی در مسجد شاه

مسجد شاه، در منتهی‌الیه جنوبی میدان نقش جهان ساخته شد. ایوان ورودی اصلی تقریباً ۲۷ متر ارتفاع دارد. گرداگرد طاق، حاشیه‌ برجسته‌ سه‌گانه‌ای به رنگ فیروزه‌ای قرار گرفته است و از زیر با طاقدیس‌های کاشیکاری شده‌ رنگین و کتیبه‌ای به خط چشم نواز علیرضا عباسی، تزئین شده است. متن کتیبه، این نکته را توضیح می‌دهد که شاه عباس، مسجد را از اموال شخصی خود ساخته و آن را به روح پدربزرگش شاه طهماسب هدیه کرده است. آرتور پوپ، این ایوان را یکی از چشمگیرترین و اغواکننده‌ترین ایوان‌هایی که در جهان بنا شده است، توصیف می‌کند.

در بالای کتیبه سردر مسجد شاه، غرفه‌ای وجود دارد که شکل دو طاووس را در طرفین یک گلدان نشان می‌دهد و با کاشیکاری ظریفی ایجاد شده است. نقش طاووس، یکی از پرکاربردترین نمادهای ادبیات و هنر ایران است. طاووس نمادی است از عظمت، بهشت، هبوط آدم و حوا و سلطنت انسان بر زمین. اما نقش طاووس بر سردر عمارت‌های مقدس، حکایتی دیگر دارد. در روایات افسانه‌ای ایران آمده است که طاووس، ابلیس را می­ شناسد و از داخل‌ شدن او به این مکان‌های مقدس، جلوگیری می‌کند. درست در نقطه قرینه‌ این ‌سوی میدان نقش جهان و روبه‌روی سردر مسجد، برج قوس بر سردر قیصریه قرار گرفته که قرینه‌سازی چشم‌نوازی را تداعی می‌کند.

کارشناسان یونسکو، طرح ایمن سازی سی و سه پل را تائید کردند

اصفهان- ایرنا- مدیر امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: طرح ایمن سازی موقت سی و سه پل از سوی متخصصان کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری(ایسکارسا ISCARSAH) وابسته به یونسکو تائید شد.

شهرام امیری روز دوشنبه در حاشیه بازدید اعضای کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری(ایسکارسا ISCARSAH) وابسته به سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) از بناهای تاریخی اصفهان افزود: این گروه 13 نفره وابسته به یونسکو از کشورهای ژاپن، اسپانیا، یونان و فرانسه هستند که در سفر یکروزه خود با محوریت پژوهش و همفکری با مرمتگران از نحوه مرمت سی و سه پل و میدان تاریخی امام اصفهان بازدید کردند.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تبادل نظر در باره نحوه پایش و مرمت آثار تاریخی با مرمتگران از برنامه های سفر این کارشناسان به شهر تاریخی اصفهان است.
امیری افزود: در بازدید این کارشناسان از سی و سه پل، پیامدهای فرونشست زمین ناشی از خشکسالی در این اثر مورد تایید اعضای تیم یاد شده قرار گرفت.
امیری تصریح کرد: نظر اعضای کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری(ایسکارسا ISCARSAH) این بود که طرح مقاوم سازی این پل می تواند به عنوان یک طرح پایلوت ایمن ساز موقت در خیلی از بناهای تاریخی جهان اجرا شود.
وی ادامه داد: این گروه با تایید این طرح، اطلاعات مربوط به آن را دریافت کردند تا سایر بناهای نیازمند مرمت در جهان هم از اطلاعات آن استفاده کنند.
مدیر امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، استفاده از خشت، گل و آجر در بنای سی و سه پل و نگهداری این مصالح با ساروج را از مهمترین نکاتی دانست که مورد توجه کارشناسان کمیته یاد شده قرار گرفته است.
وی تاکید کرد: هرچند طرح ایمن سازی موقت پل مورد تایید قرار گرفت اما آنها روی پایش های پل و فرو نشست زمین ناشی از پایین رفتن آب های زیر زمینی و قطع و وصل مکرر جریان آب در زمان خشکسالی تاکید داشتند و طبق نظر آنها باید پایش ها دائمی شود.
امیری گفت: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعالیت هایی در باره پایش پل ها با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان انجام داده که البته فرونشست زمین تاکنون، پل های تاریخی این شهر تاریخی را تهدید نکرده است.
وی با اشاره به وجود پنج پل تاریخی در اصفهان گفت: این پل ها و سازه های تاریخی بطور دائم پایش می شوند و بزرگترین آنها سی و سه پل و پل خواجوست که در حال حاضر هیچگونه خطری آنها را تهدید نمی کند و اگر هم خطری آنها را تهدید کند، بسرعت رسیدگی می شود.
مدیر امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان در باره بازدید این متخصصان بین المللی از مجموعه نقش جهان اصفهان نیز گفت: اعضای این کمیته در بازدید از کاخ عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام در جریان آخرین تئوری های مرمت کارشناسان میراث فرهنگی قرار گرفتند.
وی تصریح کرد: کارشناسان کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری، میدان امام اصفهان را یکی از بهترین میدان هائی دانستند که هم از لحاظ کالبد معماری و هم از لحاظ تزئینات وابسته به آن، منحصر به فرد است.
وی ادامه داد: کاخ عالی قاپو به عنوان دومین سازه چوبی تاریخی کشور بعد از کاخ موزه چهلستون نیز برای کارشناسان یونسکو بسیار جذاب بود و شیوه کار مرمتگران اصفهانی در نگهداری 400 ساله بنایی که 80 درصد آن هم از چوب است، حیرت آنها را برانگیخت.
مدیر امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: این تیم با بازدید از هشت بنای تاریخی با کارشناسان مرمت میراث فرهنگی تبادل نظر کردند و امیدواریم بر اساس آن و با یک تعامل بتوانیم از ایده ها و نوآوری های جدیدی برای مرمت این بناها بهره بگیریم.
به گزارش ایرنا، کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه‌های میراث معماری 'ایسکارسا'، فعالیت خود را از سال 1996 شروع کرد و در این نهاد مهندسان و معماران جهانی حضور دارند.
این کمیته هر دو سال یکبار جلسه‌ای را با موضوع حفاظت از ابنیه تاریخی برگزار می‌کند.
کمک به دانش حفظ میراث فرهنگی، ارائه توصیه‌های مربوط و مشارکت در ساماندهی برنامه های حفاظت از آثار تاریخی از فعالیت‌های این کمیته وابسته به یونسکوست.
به گزارش ایرنا، با توجه به بروز خشکسالی های مکرر و تاثر مخرب آن در رودخانه زاینده رود، برخی از پل های تاریخی اصفهان بتدریج دچار مشکلاتی می شوند که لازم است نظارت دقیق تری روی آنها انجام شود.
به گفته مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، خشکسالی بر روی کیفیت نگهداری از پل های تاریخی تأثیر منفی دارد و برای کاهش این آسیب ها اعضای کمیته پایش پل های تاریخی مشتمل بر کارشناسان میراث فرهنگی به صورت منظم پل های تاریخی زاینده رود را از مبدأ تا مقصد به صورت مستمر بررسی می کنند و اقدامات لازم را برای نگهداری و مرمت آنها انجام می دهند.
سی‌ و سه‌ پل یکی از پل های تاریخی اصفهان است که در معرض آسیب های ناشی از خشکسالی قرار گرفته است.
این پل با 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض در دوره شاه عباس صفوی ساخته و با شماره 110 در سال1310 ثبت ملی شده است.
میدان تاریخی امام اصفهان نیز شامل عالی ‌قاپو، مسجد امام، مسجد شیخ لطف‌الله و سر در قیصریه به شماره 102 سال 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

مرمت جامع ایوان کاخ عالی قاپو به پایان رسید

مدیرکل دفتر پایگاه‌های میراث جهانی از پایان مرمت ایوان کاخ عالی قاپو اصفهان خبر داد.

به نقل از مهر، فرهاد عزیزی مدیر کل دفتر پایگاه‌های میراث فرهنگی درباره مرمت ایوان عالی قاپو اصفهان گفت: از چندین سال پیش برنامه مرمت ایوان عالی قاپو در دست بوده است و چند میلیارد تومان نیز برای آن هزینه شده، از سال ۹۲ نیز، کارهای مقطعی و موردی برای آن انجام می‌شد. این بنا وضعیت خوبی به لحاظ سازه‌ای نداشت. بخشی از ستون‌های آن قبل از انقلاب با همکاری یک شرکت ایتالیایی استحکام‌بخشی شده بود.

وی ادامه داد: ما هم در طول سال های اخیر استحکام‌بخشی ستون‌های دیگر و بخش‌هایی که به مقاوم‌سازی نیاز داشت را انجام دادیم کار مفصلی نیز روی سقف ایوان انجام شد. برخی از قسمت‌های سقف آسیب دیده بود. مرمت نقاشی‌ها نیز انجام شده است.

عزیزی ادامه داد: کار عمده مرمتی روی سقف و کف سازی ایوان صورت گرفت به این ترتیب مرمت جامعی روی ایوان عالی قاپو انجام شده است. بعد از انقلاب توانسته‌ایم با همکاری مرمت گران خبره ایران این کار را به اتمام برسانیم. سال ها بود که وضعیت عالی قاپو نگران کننده بود.

عزیزی همچنین درباره پایش مسائل بحرانی در پایگاه‌های میراث جهانی توضیح داد: قرار بود کاخ گلستان مرکز پایش بحران در پایگاه‌های میراث جهانی شود به صورت پراکنده‌کارهایی را در این زمینه انجام شد. پیرو این موضوع با معاونت علمی ریاست جمهوری مذاکراتی شد اما چون به اعتبار ویژه ای نیاز داشت متوقف ماند. در صورتی که بحران مساله ای است که هر لحظه دامنه یکی از میراث جهانی را می‌گیرد و باید روی این مساله بیشتر کار شود.

بناهای تاریخی ایران متاثر از تغییر اقلیم هستند

سمنان- ایرنا- رئیس کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری (ایسکارسا ISCARSAH ) گفت: عمده بناهای تاریخی ایران از خشکسالی و تبعات تغییر اقلیم متاثر هستند.

گارون آرون روز سه شنبه در حاشیه بازدید تعدادی از اعضای کمیته بین المللی ایسکارسا از بنای آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی، در گفت و گو با ایرنا افزود: بیشتر بناهای تاریخی نیازمند مراقبت در برابر تغییر اقلیم هستند.
وی خاطرنشان کرد: مشکل اساسی که اکنون در بناهای تاریخی ایران وجود دارد بروز تاثیرات خشکسالی و تغییر اقلیم است که ادامه دار خواهد بود.
رئیس کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری تاکید کرد: قبل از هر گونه اقدام مرمتی باید آزمایش دقیق خاک در بناهای تاریخی ایران انجام شود و در گام بعد باید رویکرد اجتماعی و آموزشی برای مراقبت از بناها در نظر گرفته شود.
وی در تعریف رویکرد آموزش اجتماعی، بیان کرد: این رویکرد این است که همه باید بدانند در یک کشتی زندگی می کنیم، برداشت های آب های زیرزمینی آسیب مشترک به همه امور و ابعاد زندگی اقتصادی و فرهنگی انسان وارد می کند.
آرون با اشاره به اینکه باید ابتدا مطالعات کامل از ترک ها و مشکلات سازه ای برای شناسایی منشا آن ها در بناهای تاریخی ایران انجام شود، ادامه داد: هر نوع مرمت بدون بررسی دقیق، حرکتی زیربنایی نیست و فقط نمادین و ظاهری خواهد بود.
وی تاکید کرد: بناهای مختلف ایران به دلیل قرارداشتن در شرایط متفاوت به ویژه با توجه به شرایط و موقعیت جفرافیایی به مراقبت متناسب نیاز دارند.
رئیس کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری اضافه کرد: آنچه در ایران واضح است این است که توجه به بناهای تاریخی در سال های اخیر رو به افزایش است و نحوه مرمت و بازسازی ها نشان از تحول در سال های اخیر در ایران دارد.
وی درباره نحوه مرمت و رسیدگی به بناهای تاریخی ایران، گفت: هر گونه مداخله در بناهای تاریخی باید بر اساس بررسی دقیق و بازشناسی های کارشناسانه باشد، در ایران باید بر پژوهش در مرمت بناهای تاریخی تمرکز بیشتری شود.
آرون با بیان اینکه ایران سرزمینی تاریخی و دارای بناهای منحصر به فردی در دنیاست، افزود: اگر بر روی این ظرفیت کار شود می تواند جاذبه بزرگی برای علاقه مندان به مباحث تاریخی و فرهنگی جهان باشد، لازمه این امر زمینه سازی برای حفاظت بهتر از بناهای تاریخی است.
وی اضافه کرد: تجربه جهانی که در کشورهای مهم تاریخی دنیا وجود دارد این است که تغییر کاربری خاص تمام بخش های تاریخی تنها به منظور توسعه گردشگری نباشد.
آرون تاکید کرد: فضاهایی مانند آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی که کمترشناخته شده هستند و جاذبه بیشتری دارند، باید بدون کاربری ویژه باقی بمانند و کار تبلیغاتی بر روی ارزش واقعی آن باشد.
رئیس کمیته بین المللی آنالیز و مرمت سازه های میراث معماری به همراه تعدادی از اعضای این کمیته، در سفری دو روزه از مجموعه تاریخی بسطام و آرامگاه علاءالدوله سمنانی بازدید کردند، توجه به مشکلات سازه ای پیش آمده در این بناهای به دلیل تغییر اقلیم و فرونشست زمین، و ارایه رویکرد و پیشنهاد راهکارهای مرمت، از اهداف این بازدیدها بود.
افت سطح آب های زیرمینی در استان سمنان به طور متوسط 70 سانتی متر عنوان شده است که به دلیل برداشت های بیش از حد مجاز و بیش از توان سفره های آب زیرزمینی است.
استان سمنان بیش از یکهزار بنای تاریخی، فرهنگی، معنوی و طبیعی شناسایی شده و حدود 700 اثر ثبت شده ملی دارد.

قلعه رودخان؛ یکی از عجایب هفتگانه گیلان !

قلعه رودخان قلعه‌ای است تاریخی که در دل جنگل‌های هیرکانی شمال مخفی شده. دژی که به قول دکتر منوچهر ستوده یکی از عجایب هفتگانه گیلان است.

مجله دیجی کالا - ابراهیم دبیری: قلعه رودخان قلعه‌ای است تاریخی که در دل جنگل‌های هیرکانی شمال مخفی شده. دژی که به قول دکتر منوچهر ستوده یکی از عجایب هفتگانه گیلان است. قلعه‌ای که حتی از زلزله سال ۶۹ گیلان جان سالم به در برد. در کشور ما تا به حال قلعه‌های زیادی شناسایی شده‌اند. بیشتر آن‌ها در نواحی خشک کشور واقع شده‌اند. اما از میان آن‌ها قلعه رودخان با قرار گرفتن در دل جنگل موقعیت ویژه‌ای دارد. با ما همراه باشید تا قبل از سفر به قلعه رودخان شما را با این مکان تاریخی آشنا کنیم.

تذکر: قبل از همه چیز، دقت کنید که این قلعه و طبیعت اطرافش جزئی از ثروت ملی ماست، ثروتمان را بر باد ندهیم.

مشخصات کلی قلعه رودخان

موقعیت جغرافیایی: استان گیلان، ۲۳ کیلومتری شهر فومن، دهستان گوراب

فاصله قلعه رودخان تا تهران: ۳۶۰ کیلومتر (۴ ساعت و ۴۰ دقیقه)

ارتفاع از سطح دریا: بین ۶۸۰ تا ۷۸۰ متر

مختصات: ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۹ ثانیه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۰۳ دقیقه و ۵۱ ثانیه عرض شمالی

مساحت: ۲۲ هزار متر مربع

طول دیواره‌ها: ۱۲۶۰ متر

جنس دیواره‌ها: آجر، لاشه سنگ، ملات ساروج و چوب

تاریخ بنا: بدون نتیجه‌گیری قطعی

هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای هر نفر، برای هر ماشین ۸ هزار تومان

چرا قلعه رودخان؟

قلعه رودخان در کنار رودخانه‌ای با همین نام قرار دارد. نام تالشی این قلعه، قله رخون است که فارسی آن می‌شود قلعه رودخان. در بین محلی‌ها این قلعه به قلعه رودخان یا قلعه هزار پله معروف است. نام قلعه رودخان از مکان جغرافیایی قلعه گرفته شده و نام هزار پله هم احتمالا به دلیل وجود ۹۳۵ پله‌ای باشد که کاوش‌های باستان شناسی در اطراف قلعه از زیر خاک بیرون کشیده. به قلعه رودخان قلعه سگسال نیز گفته می‌شود. احتمال می‌رود که نام سگسال اشاره داشته باشد به سال ساخت قلعه. یعنی ساخته شده در سال سگ. البته این نظریه حدسی بیشتر نیست.

قلعه رودخان نام دیگری هم دارد که در متون تاریخی به آن اشاره شده: قلعه حسامی. این نام به خاطر حسام الدین دباج اسحقی، یکی از حاکمان اسحاقوند بر روی آن گذاشته شده. کسی که بر اساس کتیبه‌ای که دکتر ستوده آن را دیده سال ۹۱۸ هجری آن را مجددا تجدید بنا کرده است.

تاریخ قلعه رودخان

قلعه رودخان اولین بار در سال ۱۸۳۰ توسط یک محقق روسی دیده شده. این دژ سنگی آجری در ۲۳ کیلومتر شهر فومن استان گیلان بنا شده، به قول دکتر منوچهر ستوده یکی از عجایب هفتگانه گیلان است. کاوش‌های باستان شناسی می‌گویند که قلعه رودخان تاریخ پر فراز و نشیبی داشته و بارها مورد بازسازی قرار گرفته. دلیل اینکه می‌گویند این قلعه بارها بازسازی شده این است که آزمایش‌ها نشان داده که قدمت سر در اصلی به ۵۸۰ قبل می‌رسد. اما مثلا قدمت یکی از قسمت‌های شرقی قلعه قدمتی ۳۸۰ ساله دارد.

با اینکه نام قلعه تا قبل از قرن دهم هجری نام قلعه در نیامده اما برخی معتقدند که ممکن است زمان ساخت آن به زمان ساسانیان برسد. برخی دیگر هم گفته‌اند که ممکن است سازندگان این قلعه اسماعیلیان باشند. اما به این دلیل که این بنا شباهتی با دیگر قلعه‌های اسماعیلی ندارد، می‌شود امکان ساخت آن توسط اسماعیلیان رد کرد.

کاوش‌های باستان شناسی

مروری بر معماری و شهرهای ایران در دوران مشروطه

تازه‌ترین نشست گفتارهای کوبه به بررسی معماری شهرهای ایران در دوران مشروطه خواهد پرداخت.

در ادامه سلسله نشست‌های گفتارهای کوبه، نشست "جنگ روایت‌ها؛ گفت و گوها درباره معماری و شهرهای ایران در دوران مشروطه" برگزار می‌شود.

در این نشست کامیار صلواتی، کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه تهران به عنوان سخنران حضور خواهد داشت.

در توضیح این نشست آمده است: دوران مشروطه، تصادم گاه پدیده‌های کهن و نو در ایران است. در این دوران پر هیاهو، آنچه از گذشته به جای مانده موضوع بحث و نقد و نظر قرار می‌گیرد و نویسندگان، روشنفکران، علما و مسئولان حکومتی، آگاهانه یا ناآگاهانه بعضی از این به جای ماندها را به بحث می‌گذراند.

این نبرد همه جانبه نه فقط در بحث درباره وجوه اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی که حتی در عرصه معماری و شهر نیز به وقوع می‌پیوندد. در این برنامه، به بررسی این نقدها، نظرات، روایت‌ها، و جبهه‌های موافق و مخالف میراث معماری پیشامدرن ایرانی، و نیز چرایی پدید آمدن این نقدها و نظرها می‌پردازیم و نوشته‌های نویسندگان دوران مشروطه را به ویژه در  نشریات و خاطرات شخصی درباره معماری ایرانی مرور می‌کنیم. نیز این پرسش را مطرح می‌کنیم که این بحث‌ها زاییده چه خواسته‌ها و عوامل کلان‌تری بوده است.

ورود به این سلسله نشست‌ها  که با همکاری بنیاد هنری کوبه و خانه گفتمان شهر و معماری برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است.

علاقه‌مندان به حضور در این نشست می‌توانند چهارشنبه 2 آبان ماه ساعت 17 به خانه گفتمان شهری وارطان واقع در میدان فلسطین، خیابان طالقانی غربی، پلاک 514 مراجعه کنند.

کاخ مروارید به روایت تصاویر منتشر نشده !

تصاویر قدیمی از کاخ مروارید (شمس) نشان می‌دهد که این کاخ در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ وضعیت پایدارتری نسبت به این روزها داشته است.!

 به نقل از مهر کاخ مروارید یا کاخ محل اقامت شمس در شهرستان مهرشهر کرج یکی از مهمترین کاخ‌های استان البرز است که توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت ملی رسید.

این کاخ در بین سال‌های ۴۵ تا ۴۷ توسط موسسه‌ "رایت" طراحی و با نظارت "ویلیام کیس" ساخته شده و به بهره‌برداری رسید. این بنا محل سکونت شمس پهلوی و خانواده‌ او تا سال ۱۳۵۷ بود.