آغاز بزرگترین برنامه بازآفرینی شهری تاریخ ایران
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی وزارت راه وشهرسازی، عباس آخوندی در مراسم اجرای برنامه ملی بازآفرینی شهری با حضور رئیس جمهور در ساختمان شهید دادمان بیان داشت: در پیمایشی کلی که از وضع کنونی سکونت‌گاه‌های ناکارآمد داشتیم آنها را در قالب 2700 محله در 543 شهر و در 141هزار هکتار مساحت شهری شناسایی کردیم.
وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: ازآفرینی این محله‌ها به معنی بهبود زندگی بیش از 6میلیون خانوار است که اگر حتی 3میلیون واحد مسکونی ظرف 10 سال بهسازی و یا نوسازی شوند، یکی از بزرگترین برنامه‌های بازآفرینی شهری در تاریخ ایران و حتی در مقیاس بین‌المللی اجرا شده‌است.
بازآفرینی 1334 محله در برنامه اول
وی اظهار داشت: در برنامه‌ی بازآفرینی شهری به‌عنوان بزرگترین برنامه‌ی توسعه‌ی شهری تاریخ ایران، کار به دو برنامه‌ی پنج‌ساله تقسیم شده‌است. در برنامه‌ی اول 1334 محله منظور شده‌است. بنیان برنامه‌ی ما در گام نخستین آفرینش مجدد عناصر استخوان‌بندی محله‌هاست.
وی با ابراز خرسندی از میزبانی رئیس محترم جمهور و اعضای کابینه دولت دوازدهم توسط ستاد بازآفرینی شهری تصریح کرد: بر این باوریم که براساس سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر واگذاری کار مردم به مردم و سیاستی که مکررا از سوی جنابعالی مبنی بر فعال‌سازی بخش خصوصی اعلام شده و میشود، وظیفه‌ی دولت در این ارتباط برنامه‌ریزی و فراهم‌آوری بستر کار برای ساکنان، تسهیل‌گران، توسعه‌گران و سازندگان است.
آخوندی اعلام کرد: در پنج برنامه شامل توسعه امکانات و خدمات روبنایی، ارتقای زیرساخت‌ها، بهسازی و ارتقای فضاهای شهری، تهیه طرح‌های بازآفرینی محله‌ها و ارتقای توانمندی‌های اقتصادی و ظرفیت سازی اجتماعی در مقیاس شهری و محله‌ای تنظیم کرده‌ایم.
دبیر ستاد ملی بازآفرینی شهری ادامه داد: تمام این برنامه‌ها بر اساس قانون به تصویب اعضای ستاد بازآفرینی و مسئولان قانونی ارائه خدمات رسیده‌است. برای این‌کار پیش بینی ما نیاز به 75 هزارمیلیارد تومان اعتبار ظرف پنج سال است. نکته بسیار مهم این است که بخش عمده‌ای از این مبالغ هم‌کنون نیز در بودجه دستگاه‌های اجرایی مربوط پیش‌بینی شده‌است.
صرف حداقل 30 درصد منابع دستگاه های اجرایی در محله های هدف بازآفرینی
وی در ادامه از رئیس جمهور درخواست کرد که در یک سیاست ابلاغی، تمام دستگاه‌های ذیربط را مکلف فرمایید تا حداقل 30 درصد منابع خود را در این محله‌ها هزینه کنند که این درصد متناسب با نسبت جمعیتی این محله‌ها از کل جمعیت شهری است.
آخوندی اضافه کرد : برای آنکه بتوانیم هم کسری منابع دستگاه‌های ذیربط را تکمیل نماییم و هم مبلغی را اهرم کنیم تا سایر دستگاه‌ها نیز منابع خود را به این امر اختصاص دهند، درخواست ما تخصیص سالیانه 1500 میلیارد تومان برای سرجمع برنامه‌های فوق است. البته این رقم از سوی سازمان برنامه نیز تایید شده و در اسناد پشتیبان برنامه‌ی ششم نیز منظورگشته‌است.
وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: برای نوسازی 3میلیون واحد ظرف ده سال داشتن یک بانک توسعه‌ای مسکن که بتواند سیاست‌ها دولت در این بخش را پشتیبانی کند ضروری است. خوشبختانه این موضوع در مجمع عمومی بانک مسکن در سال جاری به تصویب رسید و می‌تواند کمک مؤثری به اجرای سیاست‌های دولت کند.
حمایت از خانه‌اولی‌ها برای سکونت در محلات هدف بازآفرینی شهری
عضور کابینه دولت دوازهم اعلام کرد: از خانه‌اولی‌ها، کسانی که تمایل به انتقال محل سکونت خود به این بافت‌ها را دارند و ساکنان بافت به‌صورت هم‌زمان حمایت صورت می‌گیرد. در وضعیت فعلی برای اینکه خانوارهایی که می‌خواهند صاحب مسکن شوند از یک برنامه مطمئن اقتصاد خانوار برخوردار شوند، مبنایی که انتخاب شده است افزایش هفت برابری مبلغ پس‌انداز متقاضیان است.
آخوندی توضیح داد: این بدین معنی است که هر خانواری که مبلغ مشخصی را در صندوق پس‌انداز مسکن یکم سپرده کند، مطمئنا شش‌برابر پس‌انداز خود تسهیلات دریافت خواهد کرد، این تعهد بانک است و بانک نمی‌تواند از آن سرباز زند و مبلغ سپرده‌ی وی نیز آزاد خواهد شد.
وی اضافه کرد: حال اگر زن و مرد هم‌زمان پس‌انداز کنند، هر دو هم‌زمان می‌توانند بر روی یک واحد مسکونی تسهیلات دریافت نمایند. به این ترتیب، یک زوج در تهران می‌تواند مبلغ 160میلیون تومان تسهیلات دریافت نماید. این رقم برای سایر شهرهای بزرگ 120میلیون تومان و برای شهرهای کوچک 80میلیون تومان است. البته چنانچه لازم باشد با تصویب شورای پول و اعتبار این سقف‌ها قابل افزایش است.
کاهش نرخ سود به 6 درصد در بازآفرینی شهری
وزیر راه و شهرسازی که در سی و نهمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری در ساختمان شهید دادمان این وزارتخانه سخن می گفت، خطاب به رئیس جمهور اظهار داشت: تا کنون تعداد سپرده‌گذاران در این صندوق به بیش از 362 هزار فقره رسیده‌است. ما امروز از جنابعالی استدعا داریم تا به عنوان آغاز طرح عظیم بازآفرینی شهری در مقیاس بزرگ، دستور فرمایید دو اقدام تسهیل‌کننده در اختیار مردم قرار گیرد. یکی آنکه نرخ سود از 8 درصد به 6 درصد کاهش یابد و مدت هریک دوره توقف از 6 ماه به 5 ماه کاهش یابد.
وی افزود: در حال حاضر نرخ تسهیلات رسمی بانک‌ها 18 درصد است که در عمل با هزینه‌های جانبی آن بیش از این می‌باشد با این پیشنهاد این نرخ به کمتر از یک‌سوم کاهش می‌یابد که امتیاز کم‌نظیری است. و موجب کاهش اقساط بازپرداختی نیز میشود که برای گیرندگان تسهیلات بیسار مهم‌است. نکته‌ی دوم این است که در وضعیت فعلی، هر دوره توقف 6 ماه است.
آخوندی ادامه داد: یعنی پس از هر شش پس‌انداز معادل همان رقم تسهیلات برعهده‌ی بانک مسکن خواهد بود. پیشنهاد ما کاهش این مدت به 5ماه است. این موضوع برای کسی که می‌خواهد شش دوره‌ی توقف را سپری کند تا شش برابرِ پس‌انداز خود تسهیلات دریافت کند، زمان را از 3سال به 2.5 سال کاهش می‌دهد.
دبیر ستاد ملی بازآفرینی شهری تشریح کرد : نکته‌ی کلیدی در این طرح این است که این صندوق حتما با کسری منابع روبرو خواهد شد. لیکن، تامین این کسری از محل صندوق توسعه‌ی ملی و یا بودجه، از هر روش دیگری برای دولت ارزان‌تر است. راه‌های جایگزین، یا پرداخت یارانه‌ی سود تسهیلات و یا سپرده‌گذاری وجوه دولتی نزد بانک‌هاست. پرداخت یارانه سود تسهیلات گران‌ترین روش اجرای این سیاست و برای دولت کمرشکن است.
وی ادامه داد: در راه حل سپرده‌گذاری نیز دو مشکل وجود دارد: یکی آنکه باز قیمت تمام شده‌ی پول برای بانک‌ها بیش از 12 درصد خواهد بود. بنابراین نمی‌توان نرخ سود تسهیلات را به‌طور جدی کاهش داد. دیگر آنکه قدرت اهرمی این سپرده یک به دو است. فرض این است که دولت به‌میزان رقمی که بانک‌ها از منابع خودشان تامین می‌کنند، در بانک‌ها سپرده‌گذاری کند. حال آنکه در روش صندوق پس‌انداز مسکن، قدرت اهرمی بیش از چهار است و قیمت تمام شده‌ی پول برای بانک بسیار نازل است. بنابراین، برای کاهش نرخ سود به 6 درصد نیاز به هیچ یارانه‌ای از سوی دولت نیست
حمایت مالی توسعه‌گران در بازآفرینی شهری
دبیر ستاد ملی بازآفرینی شهری ابراز داشت: در کنار متقضیان، حمایت از تامین مالی توسعه‌گران نیز در دستور کار است. در حال حاضر، توسعه‌گران از سوی نظام بانکی به رسمیت شناخته نشده‌اند. البته پیش‌نویسی توسط ما، بانک مسکن و بانک مرکزی تهیه شده‌است که با دستور جنابعالی مراحل برسی و تصویب آن در شورای پول و اعتبار تسریع خواهد شد.
آخوندی یادآور شد: توسعه‌گران در مشارکت با اراضی دولتی و هم‌چنین ساکنان امکان ایجاد ارزش افزوده بر روی املاک و اراضی دولت و ساکنان را دارند. در هر صورت مبنای کار ما مشارکت ساکنان و توسعه‌گران در امر بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی، تجاری و اداری است.
وی افزود: هرچند در حال حاضر ما برنامه را بر سالیانه یکصدهزار واحد مسکونی تنظیم کرده‌ایم، لیکن مطمئنم که با این طرح این رقم ظرف دوسال حد اقل در 2.5 ضرب خواهد شد.
تشکیل سازمان بازآفرینی شهری با تصویب دولت
وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از سخنانش خطاب به رئیس جمهور به عنوان رئیس ستاد ملی بازآفرینی شهری و اعضای این ستاد اذعان داشت: قاعدتا برای شروع پر قوت این برنامه، شرکت عمران و بهسازی شهری که در همین هفته‌ی پیش با تصویب دولت به سازمان بازآفرینی شهری تغییر نام داد، هر آنچه زمین خود در اختیار دارد و یا سازمان ملی زمین و مسکن در اختیارش قرار داده و می‌دهد و یا سایر سازمان‌ها دولتی در اختیار می‌گذارند، ده‌ها طرح پیشتاز را در نظر گرفته‌است که امروز با دستور جنابعالی مقدمات اجرای آنها فراهم خواهد آمد.
اشتغال 250 هزار نفری در بافت فرسوده
وزیر راه و شهرسازی توضیح داد: از حیث معماری، سیاست کلی ما ارتقای کیفیت معماری بافت، ساختمان‌ها و خانه‌های آن است. قطعا ما باید از معماری‌ای برخوردار شویم که ضمن انکه دارای اصالت ایرانی است، جدید هم باشد. در همین نقشه‌هایی که نشان داده خواهد شد، ملاحظه خواهید فرمود که چگونه موضوع اعتلای معماری نیز به‌عنوان یکی از اهداف این طرح مورد توجه بوده‌است. ما در صددیم که برای طرح‌های پیشتاز از روش مسابقه‌های معماری بهره ببریم تا باعث جنب‌وجوشی در میان معماران جوان گردیم.
آخوندی گفت: ما مطمئنیم که شرکت‌های استارت‌آپی زیادی بر اساس خواسته‌های جدید توسط جوانان شکل خواهد گرفت و اشتغال درخوری از این رهگذر در کشور تامین خواهد گشت. با توجه به اینکه برای احداث هر مسکونی 2.5 نفر منابع انسانی نیاز است، برآورد ما این است که این برنامه می‌تواند اشتغالی برابر بیش از 250هزار نفر است.
احیای هویت و استخوان‌بندی محله‌ها در بازآفرینی شهری
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه، اولین تاکید ما بر روی برنامه و برنامه‌ریزی از سوی دولت به جای اجرای پروژه از سوی دولت است، تصریح کرد: برنامه‌ی بنیادین ما بر توانمندسازی ساکنان و هم‌چنین حمایت از کسانی است که این محله‌ها را برای سکونت انتخاب می‌کنند، می‌باشد.
عضو کابینه دولت دوازدهم با اشاره به اینکه ماهیت این طرح محلی است، بیان داشت: ساخت شهرهای ایران به عنوان کالبدی برای شبکه‌های اجتماعیِ خُرد در قالب محله‌ها معنی پیدا می‌کنند. محله‌ها ضمن خودبسندگی نسبی، در ارتباط و وابستگی به هم معنی پیدا می‌کنند.
وی اضافه کرد: این موضوع بسته به هر محله متفاوت خواهد بود. ممکن است در محله‌ای نوسازی مدرسه و یا مرکز بهداشت مساله‌ی اصلی باشد و در محله‌ی دیگر احداث ورزش‌گاه بتواند، این نقش کلیدی را ایفا کند و به همین ترتیب در جایی مسجد، تکیه و یا بازارگاه و یا نوسازی ساختمان‌های باارزش معماری محله‌ها که یادآور خاطرات جمعی و هویت ساکنان است بتواند راهگشا باشد.
آخوندی با تاکید بر احیای هویت و استخوان‌بندی محله‌ها در بازآفرینی شهری، اذعان کرد: در کنار این، متناسب سازی زندگی با دوران معاصر و دسترسی ساکنان به خدمات زیربنایی و روبنایی جدید و هم‌چنین بازگشایی معابر و توسعه‌ی خدمات محله‌ای گام‌های نخستینی است که باید در برنامه‌ی بازآفرینی مورد توجه قرار گیرد که در این ارتباط نمونه‌های مختلفی در شهرهای ایران چون بوشهر، نایین، اصفهان، یزد، تبریز و دیگر شهرها داریم.
وی تاکید کرد: مقامات محلی از جمله شهرداری‌های عناصر اصلی مقوم این طرح هستند. ما درصددیم که تمام منابع کمکی دولت در این ارتباط را اهرم کنیم تا با مشارکت شهرداری‌ها بتوانیم کار مؤثرتری انجام دهیم. هم اکنون نیز بهترین روابط را با شهرداری‌ها در تمام شهرهای ایران داریم و حتما مطمئن هستم که با اجرای این طرح این روابط ژرفای بیشتری خواهد یافت.
حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای سریع و روان
وزیر راه وشهرسازی امروز 19 بهمن در بخشی از سخنان خود خطاب به رئیس جمهور و اعضای ستاد ملی بازآفرینی شهری تاکید کرد: هر چند حمل‌ونقل حومه‌ای سریع و روان؛ و به‌طور عمده ریلی تاثیر مستقیمی بر پاسخگویی به تقاضای مسکن دارد. چرا که عرضه‌ی محیطِ زندگی با کیفیت در حومه با دسترسی سریع، مطمئن و ایمن بین حومه و مرکز موجب کاهش تقاضا از مراکز کلان‌شهرها و گرایش به سکونت به حومه میشود.
وزیر راه و شهرسازی در پایان اظهار امیدواری کرد: مطمئنم که با حمایت بی‌دریغ و راهبری جنابعالی می‌توان گام‌های بسیار بلندتری در اجرای این طرح برداشت و این یاددگاری باشد از جنابعالی برای ملت ایران و نسل آتی.
ستاد بازآفرینی شهری در سطح ملی دارای 21 عضو رسمی بوده که به ریاست رئیس جمهور و نایب رئیسی وزیر راه و شهرسازی تشکیل میشود.
مقام معظم رهبری فرمودند این ستاد یکی از بهترین تدبیرهایی است که در دولت تدبیر و امید اندیشیده شده است. این ستاد تقریبا به‌طور منظم هر دو هفته یکبار تشکیل جلسه می دهد.
ستاد ملی بازآفرینی شهری بر اساس مصوبه هیات وزیران در شهریورماه سال1393 تشکیل و معادل آن در تمام استان‌ها و شهرستان‌های کشور جلسه‌های ستاد تشکیل شده است تا با هماهنگی استانداران و فرمانداران و هم‌چنین تمام دوایر دولتی هم‌نام که بیش از 19 وزارتخانه و سازمان را شامل میشود، اقدام‌های یکپارچه و هماهنگ را در سطح استان و شهرستان معمول دارند.
در سطح استان‌ها ستاد بازآفرینی استانی بر اساس آیین نامه نحوه فعالیت مصوب ستاد ملی، با عضویت دستگاه‌های متناظر استانی و با ریاست استاندار و دبیری مدیرکل راه و شهرسازی استان با حضور اعضا تشکیل می شود.
وزیر راه و شهرسازی در دی ماه 1396 با ارسال نامه‌ای به استانداران سراسر کشور ضمن تأکید بر برگزاری منظم جلسات ستاد بازآفرینی به منظور هدایت و راهبری برنامه‌ی بازآفرینی شهری به تشریح اهداف و رویکرد این سیاست پرداخته بود
