اثرگذاری اقدامات در بافت فرسوده زیر یک درصد است/ ارتقای سطح زندگی، مهمتر از تغییر چهره بافت فرسوده

مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران با اشاره به راهکارهای تسریع نوسازی بافت‌های فرسوده گفت: ما در غالب شهرها با دو معضل مواجهیم که یکی بافت فرسوده و دیگری حاشیه‌نشینی یا سکونت‌گاه‌های غیررسمی و بافت‌های نابسامان است که معمولا به صورت نظام‌مند شکل نگرفته‌اند.

نادر محمدزاده در گفت‌وگو با «صما» با بیان اینکه این مناطق از جهاتی شبیه هم هستند و در عین حال تفاوت‌های اساسی با هم دارند، افزود: بافت‌های فرسوده براساس نظامی شکل گرفته‌اند که نظام کارآمدی برای شرایط فعلی نیست. یعنی در این مناطق ساختمان‌ها عموما کیفیت مناسبی ندارند و وضعیت شبکه خدمات در حد درخوری نیست.

وی همچنین با بیان اینکه بافت‌های حاشیه‌ای هم نظام‌مند نیستند و عموما شامل مهاجران هستند، گفت: بافت اجتماعی در این مناطق متفاوت است و وجوه مشترک و متمایز با بافت فرسوده دارند. اما به هر حال در عمده شهرهای ایران با این دو معضل درگیریم و در برخی از مناطق کشور مثل سیستان و بلوچستان حاشیه‌نشینی جدی‌تر و در برخی از مناطق دیگر بافت فرسوده مسئله جدی‌تری است.

پاک‌سازی، مشکل بافت فرسوده را حل نمی کند

این مسئول ادامه داد: مسئله بعدی این است که تقریبا طی سه دهه اخیر به بافت‌های فرسوده توجه بیشتری شده و رفتار برنامه‌ریزی کشور متفاوت بوده است. در ابتدا نظر این بود که باید بافت‌های فرسوده را پاک‌سازی و طرح‌های جدیدی را تهیه و اجرایی کنیم و ساخت‌وسازهای جدید در این مناطق انجام دهیم.

محمدزاده به اجرای پروژه‌های بزرگ در این بافت‌ها در برخی مقاطع اشاره کرد و افزود: اما امروز با توجه به تجارب دو سه دهه اخیر و با توجه به سطح وسیع بافت‌های فرسوده و اینکه تجربه کشورهای دنیا را می‌توان در احیای بافت‌ فرسوده لحاظ کرد، همه به این باور رسیده‌اند که طرح پاک‌سازی و اجرای پروژه نمی‌تواند مشکل بافت فرسوده را حل کند.

وی تاکید کرد: شاید به صورت موردی در برخی جاها به خصوص در سکونتگاه‌های غیررسمی و یا به خاطر اینکه خانه‌هایی در حریم رودخانه یا در محدوده دکل‌های کشاورزی قرار دارند و یا در مناطق ناایمن ساخته شده‌اند، مجبور باشیم به سراغ پاک‌سازی برویم، اما قاعده کلی بر این است که این مناطق را توانمند و درواقع بازآفرینی شهری را اجرا کنیم.

مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران ادامه داد: باید شخصیت زندگی را دوباره به این بافت‌ها بازگردانیم و در آنها کیفیت زندگی را با تامین خدمات شهری و از لحاظ فرهنگی و اجتماعی، ارتقا دهیم. البته ممکن است نوسازی و در موارد خاص اجرای پروژه‌های محرک هم به صورت محدود لازم باشد.

وی یادآور شد: نکته کلیدی این است که در احیای بافت فرسوده و ناکارآمد فقط یک دستگاه مثل شهرداری، وزارت راه و شهرسازی یا نهاد‌های خدمات‌رسان (آب و برق و گاز و خدمات روبنایی مثل مدرسه، بهداشت و...) مسئول نیست و فعالیت همه ارکان مذکور برای تداوم زندگی شهری لازم است.

سیاست دولت، جذب مشارکت همگانی در بافت فرسوده است

محمدزاده در ادامه سخنان خود با اشاره به سیاست دولت برای جذب مشارکت همگانی در بافت فرسوده افزود: ستادهای بازآفرینی برای ایجاد همگرایی تشکیل شده و در تعریف یک منطقه براساس بازآفرینی، به اتفاقات آتی توجه می‌شود. نکته مهم دیگر بهبود آن منطقه است، یعنی ما نمی‌توانیم بافت فرسوده را به منطقه کاملا متفاوتی تبدیل کنیم.

وی در این راستا تشریح کرد: ما فرآیندی را در این مسیر ایجاد می‌کنیم که طبق آن کیفیت خدمات و سطح زندگی ارتقا یابد و بخش دیگری از بحث احیای بافت و تغییر یک محله‌، ایجاد علاقه‌مندی در ساکنان برای سکونت در آن منطقه است. چنانچه شاهدیم در شهر تهران هرچند بعضی مناطق از نظر عرض معبر و... شرایط خوبی ندارند، اما گران هستند و آنچه این مناطق را علاقه‌مند برای سکونت کرده، شرایط عمومی و باور آن مناطق است. به همین دلیل توجه به ارکان زندگی اعم از خدمات فیزیکی و توجه به موضوعات فرهنگی و سایر حوزه‌ها جهت فعالیت مشترک لازم است.

این مسئول با بیان اینکه در این برنامه ریزی، شهرداری‌ها وزن اصلی را دارند افزود: در تهران، استانداری مسئولیت‌هایی برای ستاد بازآفرینی شهری برعهده دارد که در حوزه خدمات زیربنایی، فرهنگی و امنیت و... فعالیت می‌کنند و گرچه فرآیند زمانبری است، اما به نتیجه می‌رسد.

رشد 40 درصدی صدور پروانه ساختمانی در بافت فرسوده تهران

وی همچنین با انتقاد از اینکه علیرغم صرف هزینه کلان طی دوسه دهه گذشته، اما اثرگذاری اقدامات در بافت فرسوده کمتر از یک درصد بوده است، اظهار داشت: این در حالی است که قانون به ما تکلیف یک درصد در سال را در برنامه 5 ساله قبلی داده است.

محمدزاده در ادامه گفت: بافت فرسوده در فرآیندی که اکنون اتفاق می‌افتد، سطح وسیعتری را دربرمی‌گیرد و احیای آنها ممکن است زمان ببرد، اما به طور مستمر در حال بهبود کیفیت است. طبیعی است که با توجه به توانمندی هر شهری و کمک و مشارکت مردم و دولت، می‌توان شرایط بهتری را در این مناطق ایجاد کرد.

وی بافت فرسوده را یک مقوله نسبتا سنگین و پیچیده دانست و افزود: بافت فرسوده معادله یک مجهولی نیست، با این حال در حوزه قانونگذاری و اجرا، شرایط بهتر از گذشته است و با شناخت بهتر مسئله، هدف تاحدود زیادی پیش می‌رود.

محمدزاده در پایان با بیان اینکه امروز مسائل بافت فرسوده بسیار بهتر از قبل شناسایی شده است، خاطرنشان کرد: عملیات اجرایی و اقدامات انجام شده و همراهی‌ها در سطح کشور و تهران نشان از حرکت در مسیر بافت فرسوده می‌دهد و اگرچه در تهران صدور پروانه ساختمانی در همه حوزه‌ها کاهش یافته، اما در بافت فرسوده 40 درصد رشد صدور پروانه داشته‌ایم.