در حالی محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور «برج سازی در بافت فرسوده» را به عنوان جدیدترین راهکار دولت در نوسازی این گونه بافت ها ابلاغ کرده است؛ که به اعتقاد کارشناسان شهرسازی اجرای این ابلاغیه مشکلات کلانشهرها را در بافت های فرسوده دوچندان خواهد کرد.
به گزارش تیترشهر: چندی پیش بود که رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور خبر داد که رئیس جمهور به دلایل مختلف برای نوسازی بافت‌های فرسوده اولویت قائل شده‌اند. به این ترتیب که بخش‌هایی از شهرها نیازمند مرمت است که باید بتوانیم این بافت‌های فرسوده را قطعه قطعه بازسازی کنیم.
گویا رئیس جمهور در جمع بندی های خود در ارائه راهکار فوق به این نتیجه رسیده است که تنها راه حل احیای بافت فرسوده ورود سرمایه گذاران و انبوه سازان به داخل این گونه بافت هاست به همین دلیل می توان به بهانه ساخت برج و یا ساختمان های بلند در واحد های کوچک فرسوده پای انبوه سازان را ب هاین وادی باز کرد و در واقع با این کار شهر نوسازی می‌شود.
در حالی تصمیم جدید رئیس جمهور مبنی بر برج سازی به عنوان قطعی ترین راهکار در بافت فرسوده از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ شد که اولین منتقدان این تصمیم معاونان وزیر راه و شهرسازی بودند.
محمد سعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی در باره این ابلاغیه عنوان کرده است که ساخت ساختمان‌های بلند که گروه‌های کم‌درآمد در آن ساکن هستند، نتیجه مطلوبی نداد و این امر، نشان می‌دهد باید مسائل اجتماعی را در تولید مسکن مورد توجه قرار داد. فراموش نکرده‌ایم که کشورهای بسیاری و از جمله ایران در سال‌های نه چندان دور با ساخت ساختمان‌های بلند و اسکان گروه‌های کم‌درآمد در آنها به چه نتایجی دست یافتند؟
این مقام مسئول در وزارت راه بر این باور است که ابزارهای نوین مالی تامین مسکن در بافت‌های‌فرسوده در چندین دهه مورد غفلت قرار گرفت و همین مساله نیز سبب شد تا در تدوین برنامه‌ها این موضوع کمتر مورد توجه قرار بگیرد که البته قابل‌جبران و تدبیر است به همین دلیل ضرورت دارد به منظور کاهش آسیب به شهرها به ویژه در بافت‌های ناکارآمد، توجه به این بافت‌ها در برنامه‌های توسعه‌شهری مورد توجه قرار گیرد و غفلت چند دهه‌ای در این رابطه جبران شود.
مطالعات نشان می دهد اگر دستگاه های متولی بخواهند به عدالت و تعادل‌بخشی در جمعیت و توزیع امکانات شهری و همچنین تمامی امکاناتی که شهرها و شهروندان به آن نیاز دارند برسند، بهتر است تامین مسکن را به ویژه برای اقشار کم درآمد و میانی جامعه که در متراژهای پایین‌تری نسبت به طبقات مرفه به سر می‌برند، برنامه‌ریزی کنند.
شاید بتوان گفت نمونه بارز برج سازی و ایجاد ساختمان های بلند با هدف تامین مسکن اقشار کم درآمدی که در بافت های فرسوده زندگی می کنند؛ مسکن مهر باشد. نگاه آسیب‌شناسانه بین عرضه و تقاضای غیرواقعی مسکن در سال‌های پیشین، در تولید انبوه مسکن مهر در مکان‌هایی از شهرها که پیرامون بودند و یا نقاط دور از شهرها نشان می‌دهد که سرمایه‌های بی‌شماری در ساخت مسکن‌های فاقد متقاضی به هدر رفت که این موضوع ناشی از عدم برنامه‌ریزی صحیح و ظرفیت‌سنجی در مقیاس کلان بود.
منتقد دیگر این طرح، پیروز حناچی، معاون فنی و عمران شهرداری تهران و معاون سابق وزیر راه است که ابلاغ چنین طرحی بدون اینکه از مجرای قانونی آن که همان کمیسیون ماه پنج شورای عالی شهرسازی و معماری مطرح شده؛ خود تامل برانگیز است.
دبیر سابق شورای عالی شهرسازی و معماری در این باره تاکید کرده است؛ نمی‌توان در همه بافت‌های فرسوده افزایش تراکم را بیشتر کرد. در مرکز شهر تهران، اطراف بازار و مناطقی که ثبت ملی شده‌اند، بلندمرتبه‌سازی ممکن نیست. مناطق حاشیه‌ای تهران مانند منطقه‌های ١٧، ١٨ و ١٩ نقاطی هستند که اگر در مطالعات همه ابعاد بلندمرتبه‌سازی در این مناطق دیده شود و به خدمات‌دهی به این نقاط هم توجه شود، می‌توان الگوی ساخت را تغییر داد و به سمت بلندمرتبه‌سازی هم رفت؛ اما اجرای این برنامه دو شرط دارد؛ اول اینکه مطالعه عمیق و جدید، بدون قصد و نظر قبلی و هماهنگ با طرح جامع تهران این تصمیم باید انجام شود. شرط دوم این است که مسیر مراجع تصمیم‌گیر و تصویب‌کننده برنامه‌های ملی و محلی را به‌درستی طی کند.
برخی کارشناسان معتقدند زیرساخت های موجود در بافت های فرسوده تنها برای محله هایی با مشخصه های موجود در زمینه جمعیت و تعداد افراد ساکن این بافت ها طراحی و ایجاد شده است و کشش ورود سیل جمعیت به برج های بالای ۱۲ طبقه و فروش تراکم عمودی در این بافت‌ها را ندارد. از سوی دیگر مناسب نبودن زیرساخت های شهری در بافت های فرسوده مساله دیگری است که در ابلاغیه جدید دولت به آن توجه نشده است. سوال اینجاست که با اجرای این طرح که راه فرار دولت را در عدم ارائه تسهیلات مالی برابر قانون به خوبی باز کرده است؛ شهرداری ها چگونه می توانند سرانه هفتگانه خدمات شهری را در بافت های فرسوده ایجاد کنند؟
آیا قرار است که در معابر 8 متری از این به بعد شاهد برج های بلندی باشیم؟ در این صورت بعد از شهرفروشی توسط شهرداری ها که بارها مسئولان دولتی از ان به عنوان بهترین ابزار در انتقاد این نهادها استفاده می کردند؛ از این به بعد شاهد آسمان فروشی از سوی دولت خواهیم بود و با توجه به وضعیت آلودگی هوا در کلانشهری همچون تهران تا 10 سال آینده جایی برای نفس کشیدن در این شهر برای شهروندانش وجود نخواهد داشت.
چگونه ممکن است که متولیای احیای بافت فرسوده بعد از سال ها بی توجهی به این بخش به این نتیجه رسیده باشند که صرف تعریض معبر و ساخت ساختمان های بلند؛ گام بزرگی در احیای بافت فرسوده برداشته اند؟
به نظر می رسد در زمانی که عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی برای گرفتن رای اعتماد نمایندگان مجلس عنوان کرد که باید مسکن مهر در بافت های فرسوده ایجاد می شد؛ به نوعی راهکار دولت در این بخش از سوی آقای وزیر مطرح شد، اما نمایندگان مجلس به این بخش از سخنان وی توجهی نکردند در حالی که در همان زمان پیش زمینه ای برای مطرح کردن این نگرش اشتباه در بحث احیای بافت های فرسوده از سوی آخوندی مطرح شد.
سوال ما از آقای رئیس جمهور این است که چگونه می توان در محله های منطقه 12 تهران که در بخش تاریخی این کلانشهر قرار گرفته و عمده آنها نیز محله های کم برخوردار تهران هستند؛ این طرح را اجرایی کرد؟ با توجه به قرار داشتن بازار در این منطقه آیا به بهانه احیای بافت فرسوده در این منطقه باید فعالیت اقتصادی این مجموعه را متوقف و به جای آن کارگاه های بزرگ ساختمانی راه اندازی کرد؟ از سوی دیگر مجاورت و در هم تنیدگی بافت فرسوده و بافت تاریخی در این محدوده آیا اجاری این کار را ب هانبوه سازان می دهد؟ مگر آنکه سازمان میراث فرهنگی به طور کامل چشمان خود را در اجرای قانون حفظ حریم بناهای تاریخی ببندند تا در آینده ای نه چندان دور در کنار خانه های تاریخی و میراثی قلب تاریخی طخران قدیم برج های کوچک و بزرگ مانند قارچ رشد کنند.
سوال دیگری که باید رئیس جمهور به آن پاسخ دهد؛ این است که آیا برج سازی در تهران کاملا مطابق با احیای سبک زندگی ایرانی اسلامی است؟ آیا این طرح باعث افزایش مهاجرت به این کلانشهر نخواهد شد؟
با توجه به انتقادهایی که به این تصمیم خلع الساعه رئیس جمهور در احیای بافت فرسوده شد؛ هوشنگ عشایری، سرپرست شرکت عمران بهسازی عنوان کرد؛ موضوعی به نام «برج سازی در بافت فرسوده» در برنامه دولت نیست و برداشت خبرنگار از صحبت های سخنگوی دولت اشتباه بوده است!!برنامه پیشنهادی وزارت راه و شهرسازی استفاده از نهاد توسعه گر محله در جریان توسعه مسکن محلات ناکارآمدِ هدفِ بازآفرینی است.
هر چند سخنان سرپرست شرکت عمران بهسازی با توضیحی که ارائه می دهد؛ بلند مرتبه سازی را در بافت فرسوده نفی و رد نمی کنند؛ اما باید دید که آیا دولت قبل از اجرای این تصمیم خلع الساعه مشکل ارائه تسهیلات مالی در جهت احیای بافت فرسوده را حل می کند؛ یا همچنان تصمیم گیری در این زمینه مشمول زمان بیشتر خواهد شد
