باغ‌های ایرانی ثبت شده در یونسکو
۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۷
باغ ایرانی، باغ‌هایی هستند با معماری خاص، و عناصری از جمله ساختار هندسی، آب و درختان و ساختمان میانی که بیشتر در فلات ایران و مناطق پیرامونی آن ساخته شده اند.
سه ساختار و طراحی منحصر به فرد، باغ ایرانی را از سایر باغ ها متمایز می کند:۱-در مسیر عبور جوی آب قرار دارد. ۱- با دیوارهای بلند محصور است. ۳- عمارت تابستانی و استخر آبدر آن دیده می شود.
۹ باغ از باغ های ایرانی به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافته اند که عبارتند از:پاسارگاد در مرودشت فارس، ارم در شیراز، چهلستون در اصفهان، فین در کاشان، عباس‌آباد، باغ شازده در ماهان کرمان، دولت‌آباد در یزد، پهلوان‌پور در مهریز یزد، اکبریه در بیرجند.
باغ پاسارگاد مرودشت، قدیمی ترین باغ ایرانی است که در استان فارس قرار دارد باغ ایرانی پاسارگاد، باغ شاهی پاسارگاد یا پردیس کوروش، عنوان یکی از بخش‌های مجموعه جهانی پاسارگاد است که از آن با عنوان ریشه معماری باغ‌های ایرانی و الگوی اولیه باغ سازی ایرانی یاد می کنند.
باغ ارم شیراز ، شاهکار بهشتی ایران آنچه که باعث شده تا نام این باغ را ارم بگذارند، عمارت و باغی بزرگ است که به فرمان شداد پسر عماد، فرمانروای عربستان جنوبی، به منظور رقابت با بهشت بنا شد. وی با شنیدن وصف بهشت تصمیم گرفت که باغ ها و کاخ هایی را برای شبیه سازی آن بنا کند.
باغ شاهزاده ماهان / زمرد کویر کرمان تاریخ ایجاد باغ شاهزاده به دوران قاجار باز می گردد. این باغ تماشایی را به دستور محمد حسن خان، سردار ایروانی حاکم وقت کرمان در حدود ۱۲۳۸ خورشیدی احداث کردند. سنگ بنای ساختمان درون آن نیز در دوره حکومت عبدالحمید میرزا ناصرالدوله (نوه دختری ناصرالدین شاه) بر کرمان گذاشته شد. آب موجود در باغ شاهزاده از قنات و رودخانه تیگران که از برف های ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه می گیرد، تامین می شود.
باغ چهلستون/ نگین نصف جهان باغ چهلستون، باغی با گذرگاه های زیبا و سیستم گردش آب هوشمندانه است و عمارتی بسیار زیبا در میان خود دارد که امروزه به عنوان اثری کم نظیر و موزه ای با اشیای جالب مورد بازدید قرار می گیرد. آنچه در این باغ توجه بینندگان را به خود جلب می کند، درختانی سر به فلک کشیده هستند که سایه شان را بر سر باغ انداخته اند. وجود استخری بزرگ در میان باغ و انعکاس تصویر عمارت در آن از جمله سوژه های عکاسی در این مکان است.
باغ فین کاشان / قتلگاه صدر اعظم ایران باغ فین یا باغ شاه کاشان پهنه سبز و زیبایی است، حدود ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار در باغ وجود دارد که اغلب آنها بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن دارند . یکی از عناصر جالب توجه این باغ، حوضی است که مردم با انداختن سکه در آن آرزوهای شان را طلب می کنند و معتقدند با این کار این آرزوها برآورده می شوند. فلسفه انداختن سکه در آب به آیین میترا در مذهب زرتشت باز می گردد. در این آیین آب مظهر پاکی به شمار می رود و مردم باید یک قسمت مال خود را به الهه آب می بخشیدند تا برکت را به خانه های خود بیاورند.
باغ عباس آباد بهشهر / تنها باغ جهانی شمال ایران مجموعه تاریخی عباس‌آباد یا باغ عباس آباد فضایی زیبا در دامنه رشته کوه های البرز است که مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به شمار می رود. این مجموعه ارزشمند به دستور شاه عباس اول در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ هجری قمری ساخته شد و امروزه وسعت آن به ۵۰۰ هکتار می رسد. مجموعه یا باغ عباس آباد بر روی یک تپه طبیعی قرار دارد. مهندسان دوره صفوی با بریدن این تپه، پله ها و سکوهایی به وجود آوردند و سپس موفق شدند باغی سه طبقه و پلکانی را ایجاد کنند و عمارتی زیبا را در بالاترین قسمت آن بسازند.
باغ دولت آباد یزد/ میزبان بلندترین بادگیر جهان باغ دولت آباد یکی از اصیل ترین باغ های ایرانی به شمار می رود که در اواخر دوره افشاریه ساخته شده است. این باغ چهار بنای اصلی داشته که سه مورد از آنها به نام هشتی، تالار طنبی و سردر هنوز هم سر پا مانده اند. قسمت های متعددی از این باغ از میان رفته و امروزه تنها ۴۰۰۰۰ مترمربع از آن باقی مانده است. باغ دولت آباد باغی سکونتگاهی - حکومتی به شمار می رفته است و دو بخش مجزا در آن به چشم می خورد: باغ بیرونی برای انجام تشریفات حکومتی، مراسم ورزشی و اداره امور شهر و باغ اندرونی برای استفاده های خصوصی و اقامتگاهی. یکی از دلایل شهرت این باغ، بادگیر بلندی است که در آن به چشم می خورد و عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان را از آن خود کرده است.
باغ اکبریه بیرجند باغ اکبریه، باغی با وسعت حدود ۴۵۰۰۰ متر مربع است که در شهر بیرجند قرار دارد. شواهد تاریخی، حکایت از شروع احداث باغ و عمارت اکبریه در اواخر دوران زندیه یا اوایل دوران قاجاریه دارند و اسناد تاریخی تکمیل و اتمام مراحل ساخت این اثر را به دوران قاجار نسبت می دهند. فرم معماری این باغ، ایرانی است؛ اما الهاماتی از معماری روسی نیز در آن هویداست و تلفیق آن با معماری اسلامی، سبک معماری نوینی را به نمایش گذاشته است.
باغ پهلوان پور مهریز / یادگار دوران قاجار باغ پهلوان پور باغی به جا مانده از اواخر دوره قاجار به شمار می رود که به دلیل روان بودن آب در داخل آن از روزگاران گذشته شهرت خاصی داشته است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که باغ پهلوان پور از لحاظ معماری، تغییرات سبک باغ‌سازی کهن ایرانی به باغ‌سازی رایج امروزی را نشان می دهد و از این نظر اهمیت خاصی دارد.
