ارائه گزارش وضعیت محدوده ها و محلات هدف بازآفرینی شهری و عملکرد ستادهای استانی و شهرستانی استان قزوین و ارائه تجربه راه اندازی دفاتر تسهیل گری اجتماعی در محلات ناکارآمد شهرهای کشور توسط سازمان امور اجتماعی کشور، دو دستور کار ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار بود که امروز تنها به بررسی وضعیت بازآفرینی استان قزوین، اختصاص یافت.

همچنین در این جلسه، محمدسعید ایزدی، معاون وزیر و دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری ایران، محمد شکرچی زاده، معاون وزیر و رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، عبدالمحمد زاهدی، استاندار قزوین، مسعود حق لطفی، مدیرکل راه و شهرسازی استان قزوین، علی صفری، شهردار قزوین، حضور داشتند.

گزارشی از وضعیت بازآفرینی استان قزوین

در ابتدای این نشست، مسعود حق لطفی، مدیرکل راه و شهرسازی استان قزوین با ارائه گزارش عملکرد ستاد بازآفرینی شهری پایدار قزوین، اظهار داشت: استان قزوین 12 درصد آثار ملی کشور را در خود جای داده است. تعداد مهاجران وارد شده به این استان 96، یک هزار و 320 نفر و تعداد مهاجران خارج شده از استان تعداد 94 هزار و 548 نفر اعلام شده است. همچنین، دو شهرستان البرز و قزوین به دلیل صنعتی و مرکزی بودن بیشترین جذب مهاجر را در استان دارند.

وی با بیان اینکه استان قزوین، یک درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است، ادامه داد: نخستین شهر صنعتی کشور در قزوین ایجاد شد. 12 شهر از 25 شهر استان قزوین مورد هدف بازآفرینی قرار گرفته اما این تعداد از محلات هدف در سال جاری به از 12 محله به 21 محله افزایش یافته است.

به گفته حق‌لطفی، در استان قزوین، 520 هکتار بافت تاریخی وجود دارد. جمعیت 101 هزار نفری از کل جمعیت 410 هزار نفری شهرستان قزوین در بافت های محدوده زندگی می کنند. به عبارت دیگر، معادل 25 درصد جمعیت، در این محدوده هستند.

مدیرکل راه و شهرسازی استان قزوین با بیان اینکه سکونتگاه های غیررسمی قزوین در سه محله باغ نشاط، لالوها و کوی بهار قرار دارد، بیان کرد: در دو سال گذشته، شهرداری قزوین اندکی بیش از 45 میلیارد و 600 میلیون تومان برای بازآفرینی هزینه کرده است.

وی تاکید کرد: با کمک سایر دستگاه های استان قزوین مثل جهاد دانشگاهی و شهرداری، برخی معابر و محله ها بازآفرینی و بهسازی شده است که می توان به بهسازی معابر داخل بافت چوبیندر،بهسازی معابر داخل بافت هادی آباد و پیاده رو سازی خیابان حیدری اشاره کرد.

حق لطفی به اعتبارات پیش بینی شده برای بازآفرینی محلات هدف استان قزوین اشاره کرد و گفت: اعتبارات پیش بینی شده در سال جاری 24 میلیارد تومان ردیف اعتباری پیش بینی شده است که در کل 96 میلیارد تومان برای برنامه اقدام مشترک در استان قزوین تعریف شده است.

این مقام مسئول در استان قزوین، عدم پرداخت یارانه به منظور دریافت تسهیلات از سوی متقاضیان را یکی دیگر از چالش های استان قزوین در بازآفرینی اعلام کرد و گفت: یکی از چالش های استان قزوین، انطباق بافت های تاریخی و فرسوده بر یکدیگر است. در برخی محلات هدف، مشکل سند مالکیت وجود دارد. همچنین وجود آثار تاریخیِ میراثیِ پراکنده در محلات هدف و وجود محدودیت در اجرای طرح های بازآفرینی شهری از جمله چالش های این استان است.

وی، کمبود تقاضا و عدم رغبت سرمایه گذاران به حضور در بافت، جایگزینی اتباع بیگانه و مهاجران با ساکنان اصلی محلات، گرایش به ترک محلات هدف و سکونت در محدوده های جدید شهر، عدم توجه به برخی آثار تاریخی و تخریب آثار را از دیگر چالش های پیش روی استان قزوین دانست.

حق لطفی چند درخواست در زمینه بازآفرینی محلات هدف قزوین مطرح کرد و اظهار داشت: الزام مطالعه شهر قزوین بر اساس آخرین شاخص های بازآفرینی نیاز به تدوین سند بالادستی بازآفرینی شهری برای مطالعات بازآفرینی محلات قزوین، مهمترین نیازهای محلات هدف بازآفرینی در قزوین است.

وی افزود: تهیه طرح جامع بازآفرینی با محوریت گردشگری شهر قزوین به عنوان اولین مرکز استان در کشور، انجام مطالعات شناسایی رودخانه های شهرها برای بازآفرینی حاشیه آن و استفاده از ظرفیت گردشگری آنها، درخواست واگذاری بناهای واجد ارزش که در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دارد به منظور احیا و اجرای برنامه های بازآفرینی شهری، اختصاص ردیف اعتبار ملی برای طرح ساماندهی مجموعه حرم امام زاده حسین، تخصیص اعتبار به منظور تملک و احیا کارخانه آرد قزوین،تهیه طرح جامع بازآفرینی شهر قزوین با محوریت گردشگری به عنوان اولین مرکز استان در کشور، بازآفرینی خیابان سبزه میدان و احیای دولتخانه صفوی و تسریع در انجام مطالعات و طراحی های لجستیک استان قزوین از دیگر درخواست های استان است.

به گفته حق لطفی، طرح های بازآفرینی برای محلات آقا کبیر، دیمج، بلاغی و مسیر گردشگری شمالی – جنوبی، رینگ گردشگری در حال تهیه است.

علی صفری، شهردار قزوین در چهل و هشتمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار، اظهار داشت: بعد از انتخابات شورای شهر در قزوین نگاه توسعه به این شهر تغییر بنیادی پیدا کرد و از توسعه صرفاً کالبدی به سمت ارتقای کیفیت زندگی ، سیاست مورد نظر وزارت راه و شهرسازی، حرکت کردیم.

وی ادامه داد: از 450 میلیارد تومان بودجه عمرانی قزوین، بیش از 70 درصد بودجه در تمام محلات شهر قزوین سرشکن شده است. تاکنون شهر قزوین 9 خانه فرهنگ و فرهنگسرا دارد. برای سال جاری 11 خانه فرهنگ در محلات ساخته می شود. در حوزه گردشگری با میراث فرهنگی، شعار «قزوین شاداب نزدیکترین مقصد» را انتخاب کرده ایم.

شهردار قزوین در ادامه با بیان اینکه نزدیک به 520 هکتار بافت تاریخی و 500 هکتار بافت فرسوده در قزوین وجود دارد، تاکید کرد: متاسفانه این دو بافت با یکدیگر همپوشانی دارد و این یکی از چالش های استان است. به همین منظور هفت دفتر تسهیلگری در استان قزوین فعال شد. 11 محله در سال 97 به عنوان محله هدف انتخاب کردیم که بخشی از این محلات، اقدام مشترک با وزارت راه و شهرسازی است.

به گفته شهردار قزوین، امیدواریم در فرایند بازآفرینی استان قزوین، دولتخانه صفوی هم در دستور کار قرار گیرد.

استاندار قزوین: افزایش محدوده قانونی شهرها متوقف شود

عبدالمحمد زاهدی، استاندار قزوین در ادامه این نشست، اظهار داشت: در طول تاریخ از آغاز حکومت صفوی، مهاجرت های جمعی گسترده ای به استان قزوین اتفاق افتاد. بخشی از این مهاجرت ها اجباری، بخشی به دلیل خشکسالی و مشکلات اقلیمی و بخشی هم به خاطر مشکلات اقتصادی بوده است. هم اکنون 40 هزار تبعه افغانی به همراه تعداد زیادی از اقوام و مذاهب ایرانی در استان قزوین سکونت دارند.

وی ادامه داد: برخی از روستاهای قزوین تبدیل به شهر شدند در حالی که وقتی به این شهرها سر می زنیم همچنان ماهیت روستایی دارند و قوانین شهری در این روستا پیاده نشده است.

زاهدی با اشاره به همپوشانی بافت تاریخی و فرسوده در استان قزوین، توضیح داد: یکی از موانع بازآفرینی، این همپوشانی است که به ساماندهی و پیش بینی یک راهکار نیاز دارد. بنابراین، باید به مالکان بناهای موجود فرسوده و ناکارآمد امتیازاتی داده شود.

وی درباره افزایش محدوده قانونی شهرها، گفت: شورای عالی معماری و شهرسازی در سال 78 یا 79، افزایش محدوده قانونی شهرها را ممنوع کرد و در دولت های نهم و دهم این مصوبه لغو شد و وضعیت فعلی ایجاد شده است. اگر مصوبه سال 78 ادامه می یافت بازآفرینی محلات ما انجام شده بود. در فرصت مناسبی لازم است در محدوده قانونی شهر بازنگری ایجاد شود و سپس افزایش محدوده قانونی شهرها ممنوع شود تا به بازآفرینی کمک کنیم؛ در غیراینصورت بافت های فرسوده بازآفرینی نخواهد شد.

آخوندی: ورود اقتصاد مدرن به بافت های فرسوده

عباس آخوندی در ادامه چهل و هشتمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار، اظهار داشت: استان اگر استاندار فهیم و با تدبیر داشته باشد، نعمتی برای استان است که خوشبختانه استان قزوین این فرصت خوب را دارد. گزارش ارائه داده شده از استان قزوین نشان می دهد که یک دستگاه در این استان کار نمی کند بلکه همه دستگاه ها در حال فعالیت هستند و در هر محله،سهم هر دستگاه کاملاً مشخص است و همه مردم نقشی را ایفا می کنند؛ بازآفرینی محلات به کمک مردم، همان چیزی است که وزارت راه و شهرسازی دنبال می کند و یک دستگاه به تنهایی قادر به چنین کاری نیست.

وی درباره تداخل بین بافت های فرسوده و ناکارآمد در استان قزوین، توضیح داد: این موضوع درست است اما باید با ظرافتی به آنها توجه شود. وقتی محدوده شهر رها شده است شهر از درون دچار فرسودگی می شود که دو روی یک سکه است. بافت فرسوده و حاشیه نشینی، یک پدیده است. وقتی در مرکز اتفاقی رخ نمی دهد مردم به سمت حاشیه می روند.

وزیر راه و شهرسازی، تاکید کرد: اگر این دو با هم دیده نشوند به نتیجه نمی رسیم. در بافت هایی مثل قزوین که بناهای بسیار با ارزش تاریخی دارد، باید به بافت توجه بیشتری شود و نباید بناها به صورت انفرادی مورد توجه قرار گیرند. یکی از مشکلات فرسودگی بافت ها، عدم امکان انطباق با زندگی مدرن است.

آخوندی ادامه داد: باید بخش عمده ای از اقتصاد مدرن را وارد بافت های فرسوده کنیم. مهم این است که بافت را با زندگی امروز ایرانی ها سازگار کرد. این موضوع نکته بسیار مهمی است که به آن توجه دارم. ایجاد فضاهای عمومی شهری در استان قزوین بسیار مورد توجه مسئولان استانی در بحث بازآفرینی قرار گرفته است که اهمیت زیادی دارد. اگر رویکرد، بافت باشد تمام بافت ها ظرفیت تبدیل شدن به فضای شهری را دارند.

به گفته نائب رئیس ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار، توسعه امامزاده حسین در استان قزوین باید مورد تجدید نظر کلی قرار گیرد. فضایی فراهم شد که به تبعیت از توسعه حرم امام رضا، اطراف امام زاده ها به همان مقیاس توسعه یابد اما شهرستان مشهد از اواخر دهه 40 این پروژه را آغاز کرد و تاکنون طی 50 سال موفقیتی در اجرای این پروژه صورت نگرفته است.

وی تاکید کرد: مداخله های گسترده در بافت تاریخی پیامد پیچیده ای دارد و باید بتوان این مداخله ها را محدود و هویت را حفظ کرد؛ ضرورت دارد این موضوع در کمیسیون ماده پنج مورد بررسی قرار گیرد و محدودیت صورت گیرد.

آخوندی موافقت خود را اجرای طرح جامع با محوریت گردشگری در استان قزوین اعلام کرد و گفت: می توان بحث حمل و نقل عمومی را در گردشگری قزوین پیش بینی کرد. اقدامی مشابه در این زمینه برای ساماندهی شهر تهران انجام شده و برای استان قزوین هم می توان این اقدام را انجام داد به شرطی که اطلاعات بروز شود و نیازمند مطالعه جدید نیست.

وزیر راه و شهرسازی موافقت خود را با چند موضوع مرتبط با استان قزوین اعلام کرد و اظهار داشت: طرح بازآفرینی دولتخانه صفوی قزوین می تواند مورد حمایت ما قرار گیرد. همچنین، جدی گرفتن خطر زلزله بسیار مهم است که باید مورد توجه باشد. برای شهرستان تاکستان هم می توانیم طرح ویژه تهیه کنیم. به این شکل که یک طرح بزرگ مقیاس در سطح قزوین و یک طرح کوچک مقیاس در سطح شهر کوچکی مثل تاکستان به عنوان پایلوت، می توان طراحی کرد.