بررسی نقش و جایگاه تشکل‌های مردم‌نهاد و مشارکت‌عمومی در تحقق طرح‌های جامع/ تلاش برای پررنگ کردن مشارکت تشکل‌های غیردولتی در نظام برنامه‌ریزی شهری

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در نشست بررسی نقش و جایگاه تشکل‌های مردم‌نهاد و مشارکت‌عمومی در تحقق طرح‌های جامع، گفت: معتقدیم که یکی از حلقه‌های مفقوده جدی در عرصه برنامه‌ریزی شهری عدم حضور تشکل های غیردولتی هم در نظام برنامه‌ریزی و هم در سیاستگذاری و همچنین در مراحل اجراست که باید برای پررنگ کردن نقش تشکل‌های غیردولتی، گام‌های جدی برداریم.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، نشست بررسی نقش، جایگاه و امکان‌سنجی تشکل‌های غیردولتی، مردم نهاد و مشارکت‌عمومی در تحقق طرح‌های توسعه و عمران (طرح جامع) با حضور محمدسعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، ایمانی‌جاجرمی عضو هیات‌مدیره شرکت عمران شهرهای‌جدید و جمعی از صاحبنظران عرصه شهرسازی و معماری کشور در محل سالن جلسات معاونت معماری و شهرسازی وزارتخانه برگزار شد.

در نشست فوق، محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی ضمن تشکر از حضور صاحبنظران و شهرسازان و معماران در سلسله نشست‌های معماری و شهرسازی اعلام کرد: به جد معتقدیم که این مجموعه گفتمان‌سازی‌ها باید ادامه پیدا کند تا ما هم از نقطه‌نظرات صاحبنظران در مسیر حوزه‌های سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بهره ببریم و هم اینکه از این طریق بتوانیم با اطلاع‌رسانی و همراستا‌سازی، برنامه های خود را با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط و همچنین دانشگاهیان و اهالی حرفه پیش ببریم.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، ادامه داد: نقش تشکل‌های غیردولتی در تحقق طرح‌های جامع برای ما در حوزه معاونت معماری و شهرسازی بسیار حائز اهمیت است. معتقدیم که یکی از حلقه‌های مفقوده جدی در عرصه برنامه‌ریزی شهری عدم حضور تشکل های غیردولتی هم در نظام برنامه ریزی و هم در سیاستگذاری و همچنین در مراحل اجراست که باید برای پررنگ کردن نقش تشکل های غیردولتی گام های جدی برداریم.

ایزدی تصریح کرد: تنها راه حل نجات در همه ابعاد، حضور نهادهای غیردولتی است که مردم را پشت خود دارند.

گفتنی است بخشی از مطالعه فوق تحت عنوان بررسی نقش، جایگاه و امکان‌سنجی تشکل‌های غیردولتی و مردم نهاد و همچنین مشارکت عمومی در تحقق طرح‌های توسعه و عمران به شرح زیر اعلام شد:

بر اساس این گزارش، بررسی نقش، جایگاه و امکان‌سنجی تشکل‌های غیردولتی و مردم نهاد و مشارکت عمومی در تحقق طرح های توسعه و عمران و ارایه راهکارهای اصلاح و تقویت ساختار و تشکیلات مدیریت شهری به منظور استفاده بهینه از ظرفیت های فوق مطالعه ای است که کارفرمای آن معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی است و ناظر آن نیز دفتر نظارت بر طرح های توسعه و عمران اعلام شده است. همچنین مجری طرح بخش جامعه شناسی شهری موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران است و مدیر طرح فوق نیز دکتر حسین ایمانی جاجرمی است.

مجموعه اقدامات صورت گرفته در این پروژه به گفته تهیه کنندگان این پروژه شامل موارد زیر است:

بررسی ۶ سند بالادستی، بررسی تمامی برنامه های توسعه قبل و بعد از انقلاب، بررسی ۳ رویکرد اصلی مدیریت شهری پیش از انقلاب، تکمیل ۴۰۰ پرسشنامه، بررسی ۱۶ کتاب درسی، انجام ۱۰ مصاحبه تخصصی و دو مصاحبه کانونی، بررسی ۱۲ پروژه مطالعاتی در حوزه مشارکت در طرح‌های توسعه و عمران، ارزیابی هشت وزارتخانه و سازمان مرتبط با مدیریت‌شهری، بررسی دو تجربه داخلی مشارکت در طرح‌های توسعه و عمران.

مدت زمان اجرای پروژه از فروردین ۱۳۹۴ تا اسفند ۱۳۹۶ و به مدت ۳ سال بود و تعداد پژوهشگران درگیر در اجرای پروژه ۱۰ نفراعلام شدند. همچنین، حدود ۲۳۰۰ نفر ساعت برای پروژه صرف شد و تحلیل و ارزیابی بر اساس مدل (SWOT) صورت گرفت

بر اساس مطالعات صورت گرفته، مدل مفهومی مدیریت شهری به شرح جدول زیر است:

همچنین بر اساس این مطالعه نوع مشارکت در طرح های توسعه شهرسی عموما به صورت مشورتی- اجرایی، حمایتی، مشورتی است که مشورتی-اجرایی در شهرداری، حمایتی توسط شهروندان و بخش خصوصی و مشورتی توسط شورای اسلامی شهر انجام می شود.

بر همین مبنا نیز اصول ارتباط و تعامل با شهروندان در چهارسطح انجام می شود که در سطح اول که شامل عمق است ارزش‌های موجود و روابط بین آنها، در سطح دوم که سطح روایتی است، موقعیت شخصیت‌ها، پارامترهای ارتباط کلامی، در سطح سوم که سطح کلامی است انتخاب فضا، زمان و شخصیت‌ها و در نهایت در سطح چهارم که شامل وسیله ارتباطی است این ارتباط از طریق فضای مجازی برقرای می‌شود.

نکات کلیدی ارتباط و تعامل با شهروندان

بر اساس این مطالعه، نکات کلیدی ارتباط و تعامل با شهروندان شامل موارد زیر است:

- ارزش ها، ساخت و سازماندهی فکر را برعهده دارند.

-کنش اجتماعی، ارتباط نزدیکی به ارزش های اجتماعی دارند.

- ارزش های شهرسازی باید در خدمت بازتولید ارزش های اجتماعی باشد.

- تغییر فضا باعث تغییر اجتماعی می شود.

- تعامل با مردم در جریان طرح های توسعه شهری می تواند باعث تحول فرهنگی شود.

- کنش اجتماعی در شهر، بر اساس مجموعه ای از تصاویر صورت می گیرد. مدیریت مشارکت شهروندان بدون ارایه تصاویری که معرف ارزش های خاص هستند غیرممکن است.

مطالعه وضعیت و میزان آشنایی مردم با طرح های توسعه شهری

مطالعه وضعیت و میزان آشنایی مردم با طرح های توسعه شهری نشان می دهد

-افراد با این که مشارکت کردن را ضروری می دانند اما تمایل به مشارکت پایینی دارند. میانگین ضرورت مشارکت 3.95 است اما میانگین تمایل به مشارکت 2.89 است که کاهش یک نمره ای و نشان از نگاه متوسط شهروندان به تمایل به مشارکت دارد.

- شهروندان نگاه مثبتی نسبت به واقعی بودن مشارکت دارد.

- متغیرهای فایده عینی و اعتماد، در جلب مشارکت مردم بیشترین اهمیت را دارند.

- استفاده از برنامه های تلویزیونی، استفاده از ابزارهای ارتباطی جدید و شبکه های اجتماعی و تبلیغات در قالب بنر، بالاترین امتیاز را در اولویت بندی عوامل موثر در افزایش مشارکت شهروندان به دست آورده اند.