وقتی بخواهیم وارد ساختارها شویم تا از حادثه یاد بگیریم شاهد خواهیم بود که باید یک شبکه ریلی کامل برای تهران و یا کلان‌شهرهای دیگر داشته باشیم. این بحث واقعا به زندگی مردم بستگی دارد و خوب است که رسانه‌ها نیز وارد این بحث شوند.
تصور کنید در منزل خود نشسته‌اید و یکی از طبقات ساختمان روبه‌رویی‌تان آتش می‌گیرد. فکر می‌کنید که تا چه میزان برای رویارویی با این حادثه آمادگی دارید؟ سیستم امدادرسانی شهری را چطور می‌بینید؟
به گزارش تین‌نیوز، تجربه تک‌تک ما- دست‌کم- در حوادث طبیعی و غیر طبیعی‌ای که در یک سال گذشته رخ داده است نشان داده که نه مردم آمادگی کافی در مواجهه با حوادث را دارند، نه دولت و نه شهرداری‌ها و آتش‌نشانی‌ها و...
واضح است که آمادگی مردم تا حد بالایی، بستگی به آمادگی دولت‌ها و سطح آگاهی‌های اجتماعیِ برآمده از تلاش دولت‌ها دارد و شرایط موجود نیز نشان می‌دهد که کمترین سطح آمادگی در بدنه مدیریتی کشور برای مواجهه با بحران وجود دارد. شاهد مثال، دو حادثه طبیعی اخیر یعنی زلزله و بارش برف هستند.
این ناهماهنگی‌ها تا جایی است که صدای وزیر راه‌وشهرسازی نیز درآمده و تاب‌آوری شهرها در برابر بلایای طبیعی و حوادث گوناگون به آزمون گذاشته شده است. با این تفسیر، ممکن است از خود بپرسید که مگر مسئولان هم می‌توانند به نتیجه کار خود اعتراض کنند و اگر اعتراض دارند اصلا چرا خود را برای مدیریت بحران آماده نکردند؟
اگرچه این پرسش‌ها پر بی‌راه نمی‌نماید اما مساله اصلی این است که بدانیم برای رقم خوردن یک تغییر راهبردی در بدنه کشور، چه تعداد نهاد و ارگان‌های حاکمیتی و نظارتی و اجرایی درگیر خواهند شد! شاید وزیر راه‌وشهرسازی و معاون حملونقل ایشان نیز با تکیه بر همین موضوع، به تحلیل اوضاع پرداخته‌اند.
عباس آخوندی در گوشه‌ای از سخنان دیشب خود در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری از شبکه دو سیما، حرکت به سمت شهرسازی ریل‌پایه برای تاب‌آور کردن شهرها در برابر حوادث گوناگون را راهکاری دانسته است که باید در اجرای آن هرچه زودتر و دقیق‌تر گام برداشت.
آخوندی به بیان آخرین برنامه‌ها و اقدامات وزارتخانه در حوزه‌های حملونقل با توجه به بارش برف و بوران اخیر پرداخته و گفته است: ما در مدیریت شهری عنوان تاب‌آوری شهری را داریم. بدین معنا که شهر چقدر می‌تواند در برابر حوادث غیرعادی تاب بیاورد و مقاومت داشته باشد.
عضو کابینه دولت دوازدهم در توضیح مدیریت ضعیف بحران در کشور ادامه داده است: چندی پیش زلزله خفیفی را در تهران داشتیم و دیدیم که جمعیت میلیونی به خیابان آمدند و چه مشکلاتی برای شهر ایجاد شد، یا سیل و یا برفی که بارید و یا دیگر حوادث طبیعی و غیرطبیعی دیگر. مهم این است که ما بدانیم شهر در برابر حوادث تا چه میزان تاب‌آوری دارد.
او با اشاره به اینکه تاب‌آوری وابسته به تابع و متغیرهای بسیار فراوانی است، گفته: نمی‌خواهم مردم را نگران کنم زیرا ما وظیفه داریم به مردم امنیت و امید بدهیم. اما ساختار شهر تهران در همین برف و کولاک اخیر نشان داد که تهران همه حمل‌ونقل‌اش متکی به جاده است.
آخوندی تصریح کرده که بنده به حرکت به سمت شهرسازی ریل‌پایه برای تاب‌آور کردن شهرها در برابر حوادث گوناگون تاکید دارم. بدین مفهوم وقتی در زمان بروز حوادث، شهرسازی ریل‌پایه داشته باشیم، با حملونقل جایگزین که بتواند در برابر چنین حوادثی تاب‌آوری بیشتری داشته باشد می‌توانیم در خدمت مردم باشیم.
آخوندی به اتکای همه شهرهای ایران از جمله تهران، شیراز، مشهد، اصفهان به شبکه حملونقل جاده‌ای اشاره کرده و افزوده است: مشکلاتی که ما در فرودگاه امام خمینی داشتیم، ناشی از آن بود که امکانات باید از جاده‌ها می‌رسید و مسیر تهران- ساوه مسدود بود و تهران-قم نیز راهبندان چهارساعته بود و این راهبندان مستقیما روی پروازهای فرودگاه امام تاثیر می گذاشت.
آخوندی با تاکید بر اینکه اساسا آلترناتیوها برای رویارویی با حوادث بسیار محدود هستند، ادامه داده: اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم باید تحقیق کنیم که مسئولان در دوران مختلف چه کاری انجام دادند؟ که در جای خود کار قابل‌توجهی است. اما وقتی بخواهیم وارد ساختارها شویم تا از حادثه یاد بگیریم شاهد خواهیم بود که باید یک شبکه ریلی کامل برای تهران و یا کلان‌شهرهای دیگر داشته باشیم. این بحث واقعا به زندگی مردم بستگی دارد و خوب است که رسانه‌ها وارد این بحث شوند.
مهرداد تقی‌زاده معاون حملونقل وزارت راه‌وشهرسازی نیز فراموشی قطارهای حومه‌ای را عامل مشکلات جاده‌ای اخیر دانسته است.
معاون حملونقل وزیر راه‌وشهرسازی گفته در صورتی که از گذشته فکری جدی برای توسعه قطارهای حومه‌ای و افزایش استفاده از آنها صورت می‌گرفت، امروز بسیاری از بحران‌های برفی اخیر به وجود نمی‌آمدند.
مهرداد تقی‌زاده تصریح کرده: متاسفانه ما تا زمانی که بحرانی به وجود نیاید کمتر به دنبال پیشگیری آن بر می‌آییم. این در حالی است که تنها در صورتی که ما از سال‌های دور به فکر توسعه قطارهای حومه‌ای می‌بودیم، می‌شد بسیاری از نیاز مردم برای جابه‌جایی در طول این روزها را به وسیله ریل مدیریت کرد.
وی با بیان اینکه حملونقل در کشور ما خودرومحور است و حتی این روند تشدید نیز می‌شود، گفت: با افزایش تعداد خودروهای شخصی و افزایش جابه‌جایی مردم به وسیله این خودروها ما عملا حملونقل عمومی ریلی را از دست می‌دهیم. این در حالی است که با توجه به اینکه قطارهای حومه‌ای معمولا زیان‌ده هستند، هیچ‌یک از دولت‌های قبل فکری به حال آنها نکرده‌اند و تنها در طول سال‌های گذشته بوده که سنگ بنای بخش‌هایی از آن گذاشته شده است.
تقی‌زاده ادامه داده: ما کارمان را از صفر شروع کردیم، اما امروز خطوط حومه‌ای میان تهران و شهرهایی مانند کرج، ورامین، قم و البته در مناطق دیگری مانند تبریز راه‌اندازی شده‌اند و آمار ما نشان می‌دهد که سالانه تقریبا 5 میلیون مسافر بدون احتساب آمار متروی تهران – کرج با قطارهای حومه‌ای جابه‌جا می‌شوند. باید این سوال را از خودمان بپرسیم که اگر همین تعداد مسافر نیز از قطار به جاده‌ها اضافه می‌شدند چه تعداد ماشین جدید باید در ترافیک و مشکلات جوی باقی می‌ماند.
تقی‌زاده با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته در حوزه قطارهای حومه‌ای، بیان کرده است: شهرهایی مانند لندن، پاریس، برلین و دیگر پایتخت‌های اروپایی تعداد زیادی خط ریلی با محوریت جابه‌جایی مسافران حومه‌ای دارند. در این کشورها حتی اگر مشکل جوی هم به وجود بیاید خیلی راحت امکان انتقال مسافران از جاده به ریل وجود دارد و هیچ بحرانی شکل نخواهد گرفت. قطعا برای آنکه تعداد زیادی مسافر به وسیله ریل جابه‌جا شوند ما هم نیاز جدی به ناوگان خواهیم داشت و هم باید خطوط ریلی جدیدی بسازیم چون می‌دانیم که مردم هم قطعا از سیستم حملونقل ریلی استقبال می‌کنند، در غیر این صورت ترافیک میان قطارهای حومه‌ای و قطارهای بین‌شهری بالا خواهد رفت.
عدم درمان اثربخش در مدیریت بحران، درد را ریشه‌دار می‌کند
ایران تافته جدابافته‌ای از تجربه زیسته جهانی نیست و می‌تواند با توسعه حملونقل عمومیِ کارآمد در مسیرهای متنوع شهری و بین‌شهری و با تکیه بر حملونقل همگانی و ریل‌پایه بحران‌هایی نظیر آنچه بر اثر بارش نزولات جوی رخ داد را پشت سر بگذارد. اما برای دستیابی به چنین شرایطی همانطور که در آغاز بحث نیز گفتیم، به سطح قابل قبولی از هم‌افزایی و مشارکت بین مسئولان کشور با یکدیگر و بین مردم و مسئولان از سویی دیگر، نیازمندیم. سطحی از هماهنگی که حوادث طبیعی و غیرطبیعیِ یک سال گذشته، مثل بارندگی‌های زیاد، زلزله، آتش‌سوزی و... را بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن مدیریت کند تا کشور مبتلا به تسلسل در بحران‌زدگی گرفتار نشود.
