تجربه کانادا در چگونگی استفاده از فناوری‌ در حمل‌ونقل

کارگاه آموزشی با هدف بررسی ابتکارات مدیریتی در عرصه حمل‌و‌نقل ریلی کانادا، چگونگی استفاده از فناوری در حمل‌ونقل و اهمیت نظام تضمین در پروژه های حمل‌و‌نقل در کانادا به همت معاونت حمل‌و‌نقل در وزارت راه و شهرسازی برگزار شد.

میرنصر عدالت حقی، با تجربه فعالیت در سه شرکت بزرگ حمل‌ونقلی بین المللی و ملی کاناد ضمن حضور در کارگراه آموزشی که به همت معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی راه اندازی شده بود. تجربیات خود از حضور در حوزه حمل‌ونقل کشور کاناد را در اختیار علاقه مندان و مسئولان حاضر در سالن اجتماعات الغدیر وزارت راه و شهرسازی در خصوص موضوعات سازمان مدیریت در شرکت‌های ریلی، فناوری و شیوه استخدام و مدیریت نیازمندی‌ها، همچنین نظام تضمین قرار داد.

وی در ابتدا هدف از برگزاری این کارگاه را تولید ایده و پاسخ به سوالات عنوان کرد و اظهار داشت: با توجه به فعالیت من در حوزه حمل‌ونقل ریلی توضیحات و مثال‌ها مربوط به این حوزه است اما موضوعات مورد بحث به قدری کلان است که می تواند مورد توجه تمامی سازمان‌های حمل‌ونقلی قرار گیرد. این جزئیات حاصل همکاری با سه شرکت ریلی کانادایی «ویا ریل»، «بمباردیر» و«سی ان» و «سی پی»است.

وی افزود: این شرکت‌ها هیچکدام قانون گذار نبوده اند اما در ایران راه‌آهن علاوه بر بهره‌برداری به کار قانون گذاری نیز می‌پردازد. در حالی که این شرکت‌ها فقط در زمینه‌های مهندسی یا بهره بره‌داری فعالیت می‌کنندوهیچکدام از این شرکت‌ها حتی مسئول رسیدگی به سوانح هم نیستند بلکه مسئولیت رسیدگی به سوانح و قانون گذاری در دستان سازمان‌های دیگری است.

این کارشناس حوزه ریلی گفت: درکانادا شرکت دیگری به نامه cp وجود دارد که از غرب به شرق و ایالات متحده مالکیت خط دارد و جمع حمل ونقل مسافر بین شهری آن 3 میلیون نفر است که بیشتر کاربران آن را مسافران حمل‌ونقل حومه‌ای تشکیل می‌دهند. این در حالی است که شرکت‌های بهره‌بردار حومه‌ای در هر دو بخش ریل و جاده فعالیت دارند زیرا معتقدند حمل‌ونقل تابعی از فناوری نیست بلکه باید به دنبال پاسخگویی به تقاضا بود. در آنجا تمام بلیت‌ها برای حد اقل 3 ماه پیش فروش شده است و مردم مانند کارت اتوبوس داخل ایران خریداری می کنند.

عدالت حقی خاطرنشان کرد: علاوه بر شرکت lavelin snc شرکت thales نیز یکی از بزرگترین شرکت‌های فرا ملی کانادایی محسوب می‌شود که راهبری علائم الکتریکی مترو لندن را از کانادا انجام می‌دهد.

ابعاد و عناصر مورد توجه حمل‌ونقل ریلی در کانادا

وی بیان داشت: ابعاد و عناصر مورد توجه حمل‌ونقل ریلی در کانادا شامل فرهنگ شهرنشینی، فرهنگ و ارزش‌های رفتاری، فرایندها و ذنجیره‌های ارزش و سازمان و مدیریت منابع می‌شود. به طور مثال در مورد اول، شهرداری تهران به دنبال خارج کردن پایانه‌ها از شهر تهران بود اما با تلاش‌های مهرداد تقی زاده معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی در شورای حمل‌ونقل همگانی، این ایده فعلا متوقف شده است تا تصمیم نهایی در شورای پنجم اتخاذ شود. حتی در این اواخر شهرداری بر این اعتقاد بود که چرا قطار و ایستگاه باید تا میدان راه‌آهن ادامه داشته باشند. با استدالال اینکه ترمز‌های قطار سموم و الودگی مضری برای سلامتی مردم تولید می‌کند. در حالی که این استدلال صحیح نیست.

این کارشناس بخش ایمنی حمل‌ونقل ریلی ادامه داد: در کانادا راه‌آهن تا قلب شهر تردد می کند تاجایی که مردم نیازی به تغییر سرویس ندارند. حتی مسافران بخش حومه‌ای در اکثر مقاصد مورد نظر پیاده می شوند و 80 درصد حتی نیازیبه تعویض مد حمل‌ونقل مانند استفاده از مترو و اتوبوس‌هم ندارند. به طوریکه در شهر زیرزمینی «مونترال» از قطار خارج می شوند و از طریق طبقات زیر همکف ساختمان محل کار خود را به شرکت می‌رسانند.

عدالت حقی تصریح کرد: در واقع بهترین محلی که مسافران حومه‌ای می توانند خود را به شهر و خطوط مترو شهری برسانند، ایستگاه راه‌اهن موجود است. در کانادا 80 درصد مسافران حومه‌ای حتی نیازی به تغییر مسیر و پیاده شدن ندارند.

وی در ادامه به تشریح سازمان و مدیریت منابع در کاناد اشاره کرد و گفت: تمام عناصر سازمان با هم در خدمت افراد کار می کنند. تخصیص فضاهای کاری، کامپیوتر و تجهیزات، برنامه استقبال از نیروهای جدید، چیدمان فضاهای کاری برای کارشناسان، مدیران و مدیران میانی، ساده سازی قوانین و روش‌های بهره برداری با کاهش تعداد بازیگران از یک سو و ارتقای کیفیت شغل بازیگران از سوی دیگر. به طور مثال در حمل‌ونقل ریلی کاناد سوزنبان حذف شد و وظایف آن به رئیس قطار واگذار و از متمرکز سازی نقش «دیسپچرها» جلوگیری‌ شده است. همچنین ارائه مجوز سیر، تقلیل سرعت‌ها و دیگر نکات ایمنی به کمک رادیو انجام می‌شود. به علاوه چندین قطار به صورت پشت به پشت با استفاده از از پیچیده تر نمودن علائم کنار مسیر فقط برای رشد و توسعه انجام می‌شود.

وی افزود: در کانادا رشد عمودی معنایی ندارد و به صورت فردی به مدیر شدن فکر نمی کنند بلکه راهکارهای رشد افقی ارائه می کنند. تعداد ساختارهای مدیریت عملکرد از تعداد ساختارهای کنترل بیشتر هستند.

ساعت ورود و خروج در کانادا معنا ندارد

به گفته وی نکته جالب توجه این است که در کانادا ساعت ورود و خروج توسط کارمندان و شرکت ثبت نمی شود بلکه نکته مهم تعریف دقیق اهداف و متعهد بودن به ‌آنها است. به علاوه در تامین منابع انعطاف پذیر هستند و به دلیل اینکه شرکت مشوق‌هایی در قالب پاداش سالانه 15 درصدی در نظر گرفته است، تمام پرسنل برای کسب بیشترین سهم از پاداش در نظر گرفته شده تلاش می کنند.

عدالت حقی تاکید کرد: یکی دیگر از اقدامات شناسایی فرصت برای توسعه توجه به بازارهای مجاور است. به طوری که بخش بزرگی از سیستم اوپراتوری خطوط ال‌آرتی و اتوبوس‌رانی توسط یک شرکت به نام keolis در کانادا صورت می پذیرد. در کانادا دو سرفصل کلی وجود دارد که شامل استفاده بهینه فناوری و استراتژی می‌شود.

تفاوت دیدگاه نوسازی ناوگان ریلی در ایران و کانادا

این کارشناس حوزه ریلی تصریح کرد: در مورد اول با ذکر مثال می توان عنوان کرد که مترو مونترال با واگن‌های قدیمی و عمری حدود 50 سال روند بسیار تدریجی برای نوسازی را دنبال می کنند و در مورد مساله استراتژی می توان به این مثال توجه کرد که در تورنتو ترامواهای اولیه که شاید نمونه آن ها در فیلم های قدیمی تهران مشاهده شده باشند در حال خدمت رسانی به صورت روزانه هستند. همچنین واگن های مسافری شرکت «ویا ریل» اغلب عمری بیش از 40 سال دارند و بخشی از آن ها نیز واگن های دسته دومی هستند که از پروژه های دیگری به کانادا منتقل شده اند. از طرفی مترو نیویورک همچنان از یک سیستم قدیمی مکانیکال برای اطمینان از عدم تجاوز از نما استفاده می کند. در واقع اغلب لکوموتیو‌ها GE هستند که در ایران نیز وجود دارند و می توان گفت بسیاری از ‌مدل‌های داخل کشورمان نیز قدیمی تر هستند.

عدالت حقی یادآور شد: به کارگیری از سیستم‌های رادیویی قطارهای طویل راهکار کلیدی اثر بخش و بهره برداری بهینه از ظرفیت است و البته بسیاری از آنها قدیمی ترند و حتی واگن‌های مخصوص حمل کالاهای ترانزیتسیستم کنترل و ترمز متفاوتی دارند.

وی با بیان اینکه «فناوری اطلاعات بازوی قدرتمند یکپارچه سازی لایحه های مختلف سازمان است» گفت: هر سه شرکت مذکور از نرم افزارهای مدیریت دارایی بهره می جویند و اطلاعات مختلف از دارایی، نگهداری و تعمیرات، سوانح، اهداف واحد‌ها و افراد در داخل نرم افزار به صورت متمرکز مدیریت می گردد. مدیریت نیازمندی‌ها موضوع کلیدی در مدیریت چرخه حیات پروژه است.

 

مورد کاوی به کارگیری PTC ﴿POSITIVE TRAIN CONTROL﴾

این کارشناس حوزه ریلی با اشاره به موردکاوی به‌کارگیری PTC بیان داشت: روند استخدامفناوری در شرکت CN کانادا متفاوت است و برای بهره برداری یکسان از خطوط ریلی به طول ۴۰۰۰ کیلومتر از PTC استفاده می‌شود.

با اشاره به فواید مورد کاوی گفت: تنوع فناوری‌ها با سطح کیفیت و عملکرد متفاوت در CN چشم گیر است ، ماهیت پروژه ها و فضای غالب باری و روش بهره برداری بی شباهت به ایران نیست و از طرفی فاصله بزرگی بین باید ها و واقعیت‌ها در CN وجود دارد. PTC بر روی سیستم رادیویی سوار می شود در حالی در ایران بر روی فیبر نوری قرار گرفته است.

 

استراتژی کاناد برای جذب فناوری

دو حوزه تقاضا و عرضه در داخل ساختار CN به طور مشخص تفکیک شده است. ساختار پروژه در سمت عرضه و تفویض اختیارات و قابلیت‌ها برای پشتیبانی از پروژه‌هایی در حجم و زمانبندی فشرده تشکیل شده است. البته با تشکیل لایه سوم یک SYSTEM OF SYSTEM تشکیل می‌شود. CN برای اینکه در مرحله نخست PTC با مساله بهره برداری گره بخورد اقدام به تشکیل نهاد‌هایی با عنوان OPRATIONAL TECHNOLOGY کرده است.

در ادامه این کارگاه آموزشی مهرداد تقی زاده معاون حمل‌و‌نقل وزیر راه و شهرسازی پیش از اینکه کارگاه وارد بخش سوم شود به ضرورت‌های ایجاد نظام تضمین اشاره کرد و گفت: این مساله اولین بار توسط عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی مطرح شد که هم اکنون از سوی معاونت در دست پیگیری است و با برگزاری چنین کارگاه‌هایی در نظر داریم ابتدا مسئولان و مدیران را با این مقوله آشنا کنیم تا اهداف خود را برای راه اندازی نظام تضمین در نظام حمل‌ونقل کشور اجرایی کنیم.

 

نظام تضمین سرفصل مهم قرارداد‌های حمل‌ونقل

سپس عدالت حقی بیان داشت: نظام تضمین(ASSURANCE) یک سرفصل مهم در قرارداد‌های حمل‌ونقل در کانادا و جهان به شمار می‌رود و دارای چهار موالفه شامل «میزان قابل اعتماد بودن، در دسترس بودن، قابل نگهداری بودن و میزان ایمنی» می شود که به اختصار RAMS گفته می‌شود.

وی افزود: فرض کنید در شهر نیویورک هستید و می‌خواهید از شرکت «بمباردیر» خرید کنید، از آن می خواهید بازه زمانی خرابی واگن‌ها در کیلومتراژ مشخصی باشد اما برای شرکت شرط می کنید که متوسط سیستم کشش نیز کمتر از کیلومتراژ مورد نظر شما نباشد. در بخش ایمنی نیز که قانون از آن پشتیبانی می کند، بهره برداری از سازنده می خواهد که اثبات کند ریسکی وجود ندارد.

این کارشناس حوزه حمل‌‌ونقل ریلی با اشاره به هدف از مدیریت RAMS گفت: اطمینان از اینکه محصول نه تنها ایمن بلکه به اندازه کافی آماده به کار است و به جز ایمنی دارای چارچوب قانونی است، سه بعد دیگر توسط کارفرما از شرکت مهندسی در خواست می گردد.

 

تکنیک‌های نظام تضمین

تضمین یا ASSURANCE در فاز طراحی از سوی پیمانکار ارائه می‌شود و هیچ خطای منفردی نباید منجر به بروزیک ریسک قابل قبول شود. همچنین بعد از طراحی یک دفتر به نامه FRACASبرای تشخیص استفاده از اسناد مهندسی یا کرفرما تشکیل می‌شود.

در پایان جلسه عدالت حقی مورد تشویق حضار قرار گرفت و مهرداد تقی زاده معاون حمل‌ونقل ضمن تشکر از این جوان افتخار آفرین کشور خطاب به دفاتر زیر مجموعه معاونت حمل‌ونقل تاکید کرد: کار بسیار سخت و دشواری برای اصلاح نظام فعلی و استقرار نظام نوین در پیش داریم و با توجه به توضیحات مطرح شده در این کارگاه، باید نکته‌های فنی در شورای عالی فنی مورد توجه قرار گیرد.