سفر به «اورامانات تخت»، هم خنک و هم متفاوت!
روزنامه شهروند: حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است؛ برای همین به این منطقه «هزار ماسوله» می‌گویند.
شهرهای غرب کشور این روزها گزینه اول بسیاری‌ها برای سفر هستند. این شهرها معمولا دست نخورده و بکر هستند و کمتر با دست‌اندازی آدم‌ها و خودرو‌ها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. «اورامانات‌تخت» دقیقا یکی از این مناطق است. این روستا در جنوب شرقی شهر مریوان در استان کردستان قرار گرفته است.
برخی به این روستا «هزار ماسوله» می‌گویند؛ چون معماری آن مثل ماسوله است و حیاط هر خانه بام خانه‌ای دیگر. خانه‌های این روستا با سنگ و به صورت پلکانی ساخته شده‌اند.
مردم منطقه نظرهای جالبی درباره تاریخچه محل زندگیِ خود دارند. آنها معتقدند که اورامانات‌تخت زمانی شهری بزرگ بوده و مرکزیتی خاص داشته است. اورامانات‌تخت اسرارآمیز است. هر گوشه از آن انگار بستر اتفاقی مهم در دل تاریخ بوده است.
خنک و خفن
اورامانات‌تخت از بخش اورامان‌تخت و چند روستای اطراف آن مانند سرپیر، کاله، رودبر، بلبر، ژیوار، ناو، نوین تشکیل شده است. این منطقه در بهار و تابستان آب‌وهوایی خنک و معتدل دارد و در زمستان و پاییز سرد و یخبندان است. جاده منتهی به اورامانات در دامنه کوه‌ها قرار گرفته و زیبایی خارق‌العاده‌ای دارد. شیب این جاده تند است و رانندگی در آن به مراقبت زیادی احتیاج دارد.
حال‌وهوای خاص
اورامان سرزمین پیران ماندگاری است که در آن زندگی کرده‌اند و به واسطه حضور پیر شالیار در این منطقه زیسته‌اند و حتی بعضی‌ها در آن مدفون هستند که تعداد آنها را ۹۹ نفر ذکر کرده‌اند. پیرانی همچون پیررستم، بابابیرو، پیرزرین، پیر چال، باباحیرانی، پیر داوود، پیروتی، یاپیروتی، یا پیر عزیز، پیر خالد، پیر قلم دار یا کرک غاز، شیخ روح‌الله، پیر عزیز، پیر محمد کوماسی که از کوهسار کرمان آمده و ملاجان الله که هر کدام از طرف پیر شالیار مأموریت خاصی داشته‌اند. زیارتگاه پیر شالیار در این روستا با حال‌وهوای روحانی خاص خود برای بسیاری از پیروانش و البته گردشگران جزو مقاصد مهم استان است. هر ساله تعداد زیادی گوسفند که نذورات مردم برای پیر شالیار است در صبح روز چهارشنبه قربانی می‌شوند که این دام‌ها توسط اهالی و یا افرادی از روستاهای دیگر در اواخر فصل پاییز برای متولی فرستاده می‌شوند و او در فصل زمستان از آن دام‌ها نگهداری می‌کند و در روز جشن همه آنها را قربانی می‌کنند.
مراسم‌های ویژه
اهالی این منطقه مراسم‌های ویژه‌ای دارند. مراسم کلاوروچنه یکی از آنها است. کودکان وظیفه تقسیم این گردوه در بین اهالی روستا را بر عهده دارند به نحوی که کودکان روستای اورامان صبح چهارشنبه و قبل از طلوع آفتاب به گروه‌های سه یا چهار نفری تقسیم شده و با حضور در جلوی منازل افراد و با در زدن و گفتن کلمه کلاوروچنه حضور خود را در محل اعلام می‌کنند و سپس صاحب خانه نیز در قبال برداشت چند عدد گروه از کیسه کودکان به آنها تنقلات هدیه می‌دهد.
صنایع دستی
هنرهای سنتی از دیرباز در میان کردها رواج داشته و با توجه به شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه موثر است. مهمترین هنرهای سنتی را، قالی، گلیم، سجاده‌بافی، شالبافی و تهیه پارچه‌های پشمی، گیوه‌دوزی، نازک‌کاری، منبت‌کاری، معرق، سفالگری، نمد مالی، زیورآلات محلی، سوزن‌دوزی، قرقره‌بافی، قلاب‌بافی، گلدوزی، پولک و منجوق‌دوزی، حصیر و سبد، بافت سیاه چادر، فلزکاری، ساخت‌آلات موسیقی تشکیل می‌دهند. مردم منطقه با کرک نوعی بز به نام مه رهز یا مرغوز که دارای کرک پشم لطیفی است، شال‌هایی را به عرض ۲۵ سانتیمتر و طول تقریبی ۲۶ سانتیمتر می‌بافند که از نخ حاصل از آن پارچه‌هایی تهیه شده که با آن لباس محلی مردان کرد، چوخه و رانک، بافته می‌شود. علاوه بر آن دوخت کلاه و دستکش و پووزه وانه (ساق‌بند) با استفاده از آن در پارچه‌ها رواج دارد. کار بافت شال نیز در کارگاه‌های شالبافی که شامل دستگاه‌های بافندگی ۴ ورودی است، انجام می‌شود. ساخت تنور و ظروف سفالی در این دیار به عهده زنان است. این افراد با استفاده از گل سرخ رنگی که از کوه‌های اطراف تهیه می‌کنند، به کار ساخت ظروف سفالی می‌پردازند که آن را هه‌ورگر می‌گویند.
صنایع دستی: گیوه، فرنجی، نمد، قاشق و چنگال چوبی، شانه، جاجیم، سبد و در و پنجره‌های چوبی از هنرهای سنتی و صنایع دستی مردم روستای اورامان‌تخت است.
پوشاک مردم روستا: پوشاک مردم روستای اورامان‌تخت مانند سایر روستاییان کردستان، لباس‌های محلی کردی با طرح‌ها و رنگ‌های زیبا و شاد است. لباس مردان کرد اورامانی از چوخه، پانتول ملکی شال، دستار، فرنجی و مکه بال تشکیل شده و گاهی نیز جافی، کلینجه، شال کلکه، دستار و پیراهن بلند می‌پوشند.
بازی‌های محلی: قلقلان، بیلان، گرزه (گرزبازی) و همک و ممک از متداول‌ترین بازی‌های مردم روستای اورامان‌تخت است.
غذاهای محلی: از مهمترین غذاهای محلی این روستا می‌توان به دوینه، شلمین (پلو)، آش دوغ، لونش، کلانه، شلغم ترش، یکاوه، پلییز، غازین و انواع غذاهای گیاهی و نان‌های محلی اشاره کرد.
