ضوابط نمای بناهای تاریخی پایتخت در حال تدوین است

شهر > شهری - الهام مصدقی‌راد:
یکی از گام‌های جدیدی که اداره کـل مـعـمـاری و‌ ساختمان برداشته، تدوین ضوابط نما در پهنه‌های تاریخی است.

تاکنون ضوابط و دستورالعمل‌ها به‌طور کلی برای تمام پهنه‌ها ارائه شده بود اما با پیش‌رفتن کار و توسعه نگاه تخصصی، مقرر شده ضوابط و چارچوب‌های ویژه پهنه‌های تاریخی نیز به‌صورت جداگانه ابلاغ شود. هم‌اکنون این ضوابط در حال بررسی و تدوین است و به گفته مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری، در نیمه دوم شهریور ابلاغ خواهد شد.

• توجه به دوره‌های تاریخی در طراحی نما

منطقه12 به‌عنوان هسته مرکزی تهران و تاریخی‌ترین بخش تهران است و هنوز در محله‌های آن تاریخ معماری ایران دیده می‌شود. بخشی از این بناهای تاریخی در دل بافت‌های فرسوده نیز قرار دارند. از سوی دیگر به کمک دفاتر نوسازی که از سوی سازمان نوسازی شهرداری در محله‌های قدیمی مستقر شده‌اند، روند نوسازی در این محله‌ها تسهیل و تسریع می‌شود. این دفاتر به سازندگان، نقشه و طرح نیز ارائه می‌دهند که این کار باید با توجه به قدمت تاریخ معماری و ویژگی‌های هر محله و منطقه انجام شود تا تاریخ معماری ایران در دل محله‌های پایتخت، ‌زیر سایه ساخت و سازهای جدید با ذائقه مدرن، گم نشود. یکی از محله‌هایی که از سال گذشته به‌صورت جدی به این موضوع پرداخته، محله عودلاجان است. دفتر نوسازی این محله تابستان95 با عکسبرداری و شناسایی دقیق تمامی پلاک‌های تاریخی، به تحلیل و بررسی آنها پرداخت.

خانه‌های این محله در 3تقسیم‌بندی معماری قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم هر کدام دارای ویژگی‌هایی در معماری و البته نمای ساختمان هستند و این اصول به‌خوبی در ساخت آنها رعایت شده است. بعد از بررسی نتایج قرار شده معماری ساختمان‌ها براساس همان ویژگی‌های تاریخی و مشخصه خانه‌های قدیمی ساخته شود. متراژ خانه‌ها در این محله تهران قابل توجه است و هنوز امکان اجرای ویژگی‌هایی نظیر حیاط‌های عمود بر هم، خانه در میان حیاط و... وجود دارد.

به جز این، از آنجا که معماری و نما 2عنصر غیرقابل تفکیک از یکدیگرند، روی نمای این ساختمان‌ها نیز کار مطالعاتی دقیقی شده و ویژگی‌هایی نیز استخراج شده است. به گفته وحید ندوشن، مدیر دفتر نوسازی و توسعه محلی عودلاجان، براساس ویژگی‌های به‌دست آمده دستورالعملی برای طراحی نمای ساختمان‌های این محله درنظر گرفته شده تا وجه قالب و تاریخی نمای ساختمان‌های قبلی دچار خدشه نشوند. عدم‌اجازه استفاده از هر نوع مصالح، توجه به رنگ و مصالح، عدم‌به‌کارگیری مصالح براق و صیقلی در نما و... ازجمله ضوابط عام است، رعایت ویژگی‌های دوره قاجار، ‌پهلوی اول و دوم نیز همچون درون‌گرا و برون‌گرایی در نما، نوع ورودی و سر‌در و... هم به‌عنوان ضوابط خاص مدنظر قرار خواهد گرفت.

این جزئیات به‌تازگی تحویل اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران شده تا متخصصان و استادان دانشگاه عضو کمیته‌های نما، این موارد را بررسی کرده و آماده ابلاغ شود. به گفته سهیلا صادق‌زاده، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران بعد از ابلاغ، از تمامی محله‌ها و مناطق دارای بافت تاریخی خواسته می‌شود براساس همین روش، ‌ویژگی‌ها و خصوصیات معماری تاریخی محله‌های خود را استخراج کرده و ضوابط نما را با توجه به آنها ابلاغ کنند. البته ندوشن، این را هم گفت که قرار است دفاتر نوسازی در دیگر محله‌های منطقه12 همچون ایران، سنگلج، سیروس و... کار مطالعاتی و شناخت ویژگی‌های معماری محله‌ها را آغاز کرده و با مدیریت دفتر عودلاجان وارد مرحله تحلیل و بررسی شوند.

• آسیب‌شناسی نما در محله‌های تاریخی

بررسی نمای ساختمان‌های تاریخی محله عودلاجان نشان داد 4نوع آسیب زیست‌محیطی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در پی نمای ساختمان‌های جدید ایجاد شده است. در نماهای جدید، سایه‌اندازی‌ها تغییر کرده و به سبزینگی نما برخلاف گذشته توجهی نشده است. مصالح به‌کاررفته سازگاری با بنا نداشته و خط آسمان نیز به هم ریخته است. استفاده از سنگ و به‌ویژه رنگ‌های تیره سازگاری با گذشته نداشته و تیره‌بودن نما شادابی را از محله گرفته و دیگر اینکه قیمت تمام‌شده استفاده از آجر در نما تفاوت چندانی با سنگ ندارد؛ درحالی‌که سازگاری قابل توجهی با محیط ایجاد می‌کند.

• جای آجرکاران حرفه‌ای خالی است

به گفته مدیر دفتر نوسازی و توسعه محلی عودلاجان، نبود آجرکار حرفه‌ای اجرای آجر در نمای ساختمان و اجرای ویژگی‌های دوره‌های تاریخی را با مشکل مواجه کرده است. وی معتقد است که آجرکاران در گذشته به زیبایی مواردی را در نمای ساختمان اجرا می‌کردند اما اکنون آن نسل دیگر حضور ندارند. وحید ندوشن می‌گوید: «با شهرداری تهران این موارد را در میان گذاشته‌ایم و قرار است از سازمان فنی و حرفه‌ای برای ورود به این موضوع یاری بطلبیم.»