عدالت اجتماعی پایتخت حلقه مفقوده در رقابت نامزدهای صندلی شهردار تهران !

طنین صدای سه کاندیدای منتخب شورای پنجم در صحن علنی شورای اسلامی شهر تهران ، خاطره 12 سال پیش را باز برای خبرنگاران و اصحاب رسانه مطرح کرد با این تفاوت که این بار حتی عدالت اجتماعی در سخنان و تئوری ها کاندیدهای شهر تهران به طور روشن مطرح نشد.

به گزارش تیتر شهر: برای مرور موضوع عدالت اجتماعی بد نیست فلش بکی به یک دهه گذشته بزنیم تا سرگذشت فاکتور عدالت اجتماعی را درک کنیم.

روزهایی که محمود احمدی نژاد از سکوی بهشت و با استفاده از شعارعدالت اجتماعی راهی پاستور شد ؛ موفقیت وی سبب شد تا این شعار طلایی در زمره دستورکار شهردار تهران قرار  بگیرد.

محمد باقر قالیباف وقتی شهردار شد با شعار کاهش فاصله جنوب و شمال تهران برنامه هایی را در سطح شهر تهران اجرایی کرد اتوبان امام علی ،بوستان ولایت ، مجتمع نمایشگاهی شهر آفتاب و بسیاری از طرح های دیگر با این هدف در سطح شهر تهران به اجرا درآمده و می خواستند نابرابری چشمگیر شمال و جنوب تهران را کم کنند.

 شهردار سابق تهران  که علی رغم بسیاری از تلاش ها از جمله تکیه بر شعار عدالت اجتماعی ( همانند همتای اصول گرایش محمود احمدی نژاد) از ورود به کرسی ریاست جمهوری باز ماند ، اما خود را در عدالت ورزی موفق می دانست .روزی که از شهرداری تهران خداحافظی می کرد مدعی بود کاهش فاصله شمال و جنوب تهران به لحاظ اجرای برخی پروژه ها کمتر شده است و با این ادعا شهرداری تهران را ترک کرد.

عدالت اجتماعی از شعار تا واقعیت

تبدیل شدن عدالت اجتماعی به شعار برای جنگ قدرت در بحبوبه انتخابات ( تبدیل شدن شعار عدالت اجتماعی به شعار پیشرفت و عدالت محمد باقر قالیباف ) بازهم برای این بحث اجتماعی بد بیاری به همراه آورد.



عده ای معتقد بودند همچنان که فلاسفه اجتماعی می گویند موضوع عدالت نسبی است وتکیه بر عدالت اجتماعی نگاهی پوپولیستی و راهکاری برای جذب رای طبقه پایین مردم  به شمار می آید.
 علاوه براین برچسب ها  تفاوت نگاه به موضوع عدالت اجتماعی در شهر تهران و درک نکردن ظرافت هایی این فاکتور اجتماعی مهم همواره محل اختلاف پژوهشگران اجتماعی و اصحاب قدرت بود، باعث  عدم اجرایی شدن عدالت درسایه راهکارهای مهم اجتماعی شد.

با اینکه محمد باقر قالیباف پروژه های عمرانی را نشان دهنده موفقیت های کاری خود می دانست منتقدان قالیباف اما معتقد بودند  نظام نابرابری تولید وتوزیع ثروت در شهر به  قطب بندی های اجتماعی و رانت ویژه طبقه ثروتمندان با بدنه سیاست در برخی مناطق شهری منجر شده و همواره باعث نابرابری اجتماعی درشمال وجنوب شهر تهران شده است.

آنها بر این باور بودند  تاکید برمحله محوری و توانمند سازی محلات راهکاری بهتری است تا اینکه دسترسی ها شمال و جنوب تهران به هم مرتبط شوند زیرا این کار سبب می شود مردم جنوب تهران به کاگران طبقه ثروتمند تبدیل شوند و این رویکرد سبب تجمع بیشتر ثروت و رفاه در شمال شهر تهران می شود.

تذکر ظریف دیروز مسجد جامعی درباره عدالت اجتماعی 

همان طور که گفته شد به باور برخی کارشناسان محله محوری و توانمند سازی محلات به توسعه عدالت اجتماعی کمک بیشتری می کند نکته ای که دیروز در صحبت احمد مسجد جامعه ای عضو با سابقه شورا به طور تلویحی خودش را نشان داد زیرا ووی تنها کسی بود که خواستار توضیح کاندیدا درباره برنامه های خود برای محلات تهران شد.

اما همچنان که گفته شد  ریشه این کم توجهی اعضای شورای پنجم  به این معضل اساسی را می توان از چند بعد بررسی کرد.

 عدم نگاه درست و تخصصی به مقوله عدالت اجتماعی در سایه غفلت های پژوهشی سبب شد  عدالت اجتماعی در دوره ای فقط در توسعه شبکه بزرگراههی و توسعه بناهای شهری خلاصه شود و طرح وبرنامه دیگری  به شکل جدی مطرح نشود.



 ضعف این نگاه غالب این بود که اگرچه ایجاد زیرساخت های رفاهی و فرهنگی و تفریحی به کاهش فاصله شمال وجنوب شهر تهران کمک می کند اما این ماجرا عدالت شهری را به مساوات اجتماعی نمی رساند.

تجارب گذشته گویای آن است توسعه زیرساخت ها که تنها  تکیه بر طرح هایی دولتی و شبه دولتی و بدون کمک بخش خصوصی و سرمایه گذاران آن به نتیجه برسد ،بعد از مدتی متوقف می شود مصداق این مدعا اجرا نشدن فاز دوم بسیاری از پروژه های شهر تهران نظیر شهر آفتاب شده است.

 با این وصف مردم جنوب شهر تهران با وجود ظرفیت های لازم هرگز نتوانستند از مزایایی ورود سرمایه گذاران به شهر تهران بهره ببرند و این موضوع بر معیشت آنان و رفع مشکلاتی همچون نوسازی بافت فرسوده شهری خودش را نشان داده است.

بنابراین جا داشت اعضای شورای پنجم به شکل واضح و روشن درباره نگاه کاندیداهای شهرداری تهران درباره عدالت اجتماعی سوال کرده و درباره  راهکارهای تحقق آن نظیر جذب سرمایه گذار خصوصی برای سرمایه گذاری در مناطق محروم تهران از کاندیداهای شهرداری سوال می کردند.

علاوه برنگاه ساختاری نبود دیدگاه درست درباره عدالت شهری عدم  رویکرد محله محور و نظام فاسد شورایاری ها که عملا به رانت عده ای با شهرداران مناطق به جای ارتباطات با شورای شهر شده است ؛ بسیاری از دردها و مشکلات محلات تهران را دستخوش حواشی سیاسی و آینده نگری عده ای کرده است و عدالت اجتماعی را به حاشیه رانده است.

بنابراین بازهم طرح این پرسش بی معنا نبود که شهردار احتمالی آینده تهران به شهروندان بگوید چه راهکار جدیدی  برای تقویت  رویکردمحله محوری و رساندن عادلانه صدای شهروندان به شورا و شهرداری  (فارغ از سیستم  معیوب شورایاری ها ) در چنته دارد ؟مسئله بعدی که بازهم در به آن پرداخته نشد و در پروسه تقویت عدالت اجتماعی شهر تهران قابل بررسی است.

خطری افزایش نزاع های طبقات اجتماعی درنبود عدالت شهری

با اینکه به طور خلاصه درباره عدالت اجتماعی و آسیب های آن برای مردمان جنوب شهر  صحبت شد یک نکته مهم دیگر نیز درجای خودش قابل بررسی است و آن اینکه نبود عدالت اجتماعی چه آسیب هایی برای برخورداران شهری به همراه دارد ؟

تجربه شهرهای جهان نشان داد افزایش نزاع های اجتماعی بین دو گروه ثروتمند و فقیر در محلات و افزایش دزدی و غارت اجتماعی و کاهش امنیت در مناطق ثروتمند شهری ثمره نبود نگاه عادلانه به محلات کم برخوردار است .

همان طور که در برخی کشور با پیچیده تر شدن ابعاد ماجرا و جلوگیری از نا امنی و خطر گیت هایی برای ورود و شناسایی افراد به بخش های مختلف شهر درنظر گرفته شده است.

امیدواریم در روزهای آینده شاهد پرسش هایی دقیق تری  از اعضای شورا درباره موضوع عدالت اجتماعی باشیم زیرا نابرابرهای اجتماعی زیر پوستی شهر تهران به معضلی پیچیده تبدیل شده است