یکی بناهای به جا مانده از دوره حکومت زندیه در ایران و یکی از مهم ترین و زیباترین جاذبه های گردشگری شیراز، مسجد وکیل است که به دلیل معماری و سبک ساخت، در زمره بناهای ارزشمند کشورمان به شمار می آید. مصالح به کار رفته در پیکره مسجد از بهترین مصالح عصر خود بوده است. زیبایی این بنای تاریخی به حدی است که جهانگرد مشهوری چون پیر لوتی در سفرنامه خود با نام "به سوی اصفهان" از بنای مسجد وکیل به عنوان «کاخ لاجوردین فیروزفام» نام برده است.
لطف وکیل الرعایا !!
در غرب بازار وکیل و در انتهای راسته شمشیرگرها، مسجدی وسیع با وسعت 8 هزار و 660 متر مربع بنا شده استه که با نام مسجد سلطانی وکیل یا مسجد وکیل شهرتی جهانی پیدا کرده است.
مسجد وکیل از نظر استحکام و زیبایی، یکی از بی نظیر ترین نمونه ها در دوره زندیه می باشد که به دستور کریم خان زند، "وکیل الرعایا" ساخته شده است. طرح این مکان، دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی می باشد. مسجد وکیل بر طبق بافت سنتی کشورعزیزمان ایران در یک مجموعه کاملا اجتماعی قرار گرفته است و هماهنگی دلفریبی در پیوند زیبایی های هنری و معنوی ایجاد کرده است.
معماری بنا
شبستان جنوبی دارای 48 ستون یکپارچه و مارپیچ می باشد که در مساحتی حدود پنج هزار متر مربع خود نمایی می کند و به گونه ای در کنار هم قرار گرفته شده اند که جلوه ای کاملا متفاوت ایجاد کرده است. منبری که در این شبستان مستقر است هم، دارای 14 پله تشکیل شده ازجنس مرمر یکپارچه است که از شهر مراغه در آذربایجان شرقی با دستور کریم خان زند به شیراز انتقال یافته است تا در ساخت پله های منبر مسجد وکیل به کار گرفته شود.در سمت شمالی مسجد، طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید شناخته شده است و دور این طاق، با قلم درشت و خط ثلث بی نظیری، یکی از سوره های قرآن به صورت هلالی نقش بسته است.
همچنین کاشی کاری صحن و ایوان های شمالی و جنوبی مسجد وکیل از انواع هفت رنگ و معرق است که با دقت و ظرافتی مثال زدنی به کار رفته اند. در دو سمت فوقانی سر در ورودی، کاشی کاری و مقرنس های زیبایی به کار رفته و پس از گذشتن از درب وردی مسجد، دو راهرو در سمت چپ و راست مشاهده می شود که پس از چند متر با زاویه ای تقریبا نود درجه به صحن مسجد راه می یابند.
به منظور این که قبله مسجد با قبله شرعی مطابقت داشته باشد و از طرفی نمای مسجد مذکور با درب های فرعی بازار و خود بازار همخوانی داشته باشد، راهروها را به طریقی به صحن مسجد اتصال داده اند که در عین کجی، تغییر زاویه صحن مشخص نباشد.
سرقت کتیبه مسجد و پیدا شدن مجدد آن
عده ای از سارقان در اردیبهشت ماه سال 1389 با ورود به مسجد وکیل، کتیبه های سنگی را با قدمت 200 ساله از جنس یشم یکپارچه به ابعاد 125 در 70 سانتی متر و با قطر 10 سانتی متر که در صحن مسجد واقع بود و بر روی آن آیت الکرسی حک شده بود، به سرقت برده بودند که خوشبختانه با پیگیری های نیروی انتظامی و سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و همچینین استانداری استان فارس، پیدا شده و به یکی از موزه های شهر شیراز انتقال پیدا کرد تا از آن به خوبی، حفظ و حراست صورت گیرد و به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری شیراز در معرض دید عموم قرار بگیرد.
آدرس و نحوه دسترسی به مسجد وکیل
مسجد وکیل، یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری شیراز، در مجاورت بازار بزرگ وکیل، در خیابان طالقانی واقع شده است. برای بازدید از این مسجد تاریخی، مشکل چندانی برای یافتن وسایل حمل و نقل عمومی وجود ندارد که دلیل آن را می توان نزدیکی مسجد به میدان شهرداری دانست که درواقع یکی قسمت های پر تردد شهر شیراز و به نوعی، اصلی ترین میدان این شهر محسوب می شود. اگر چه خط متروی شهر شیراز هنوز به صورت کامل راه اندازی نشده است،
اما برای رسیدن به مسجد وکیل می شود با عبور از خط 1 متروی شیراز به میدان نمازی رسید و با استفاده از اتوبوس های سطح شهر، میدان نمازی را به مقصد میان شهرداری ترک کرده و به سمت بنا رهسپار شد، اما اگر برای بازدید از این بنا و طی مسیر، اتوموبیل شخصی را برگزیده اید، باید در خیابان زند به سمت میدان شیرازی حرکت کنید.
چالش اصلی در این مسیر، زیرگذر خیابان زند است که باید توجه داشته باشید که وارد آن نشوید و مسیر مستقیم را ادامه بدهید تا به میدان شهرداری برسید؛ بعد از آن میدان را به سمت راست دور زده و وارد خیابان پیروزی شوید و بعد از طی یک فاصله کوتاه، به سمت چپ خیابان بپیچید و وارد خیابان فرهنگ شوید.
در قسمت انتهایی خیابان فرهنگ و دست راست خیابان، محلی با عنوان پارکینگ اختصاصی مجموعه کریم خانی دیده می شود. با پارک کردن ماشین در محوطه مذکور و طی مسافتی کوتاه، مسجد وکیل را در طرف راست خود مشاهده می کنید. هم اکنون این مکان توسط سازمان اوقاف و امور خیره شیراز اداره می شود و این اثر کهن و ماندگار ایرانی در 18 تیرماه سال 1311 و با شماره 182 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. به امید روزی که از تمامی گنجینه های تاریخی، فرهنگی، هنری و معنوی کشورمان به درستی بهره مند شویم.
